Luận án về tính đa hình của các gen liên quan đến loãng xương ở nam giới

• Tác giả: Nguyễn Thị Hoa
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Thanh Hương
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Nội Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Đa Hình Gen Liên Quan Đến Loãng Xương Ở Nam Giới
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Đại cương về loãng xương
• 1.2. Định nghĩa loãng xương
• 1.3. Dịch tễ học loãng xương nam
• 1.4. Chẩn đoán loãng xương
• 1.5. Cơ chế bệnh sinh loãng xương ở nam giới
• 1.6. Khái niệm về đa hình đơn
• 1.7. Vai trò và ứng dụng của SNPs trong Y học. Một số phương pháp xác định kiểu gen của đa hình đơn nucleotid
• 1.8. Vai trò của gen MTHFR, LRP5 và FTO đối với loãng xương và gãy xương
• 1.9. Vai trò của gen nói chung đối với loãng xương
• 1.10. Vai trò của gen LRP5 đối với loãng xương
• 1.11. Vai trò của gen MTHFR đối với loãng xương
• 1.12. Vai trò của gen FTO đối với loãng xương. Một số nghiên cứu lâm sàng về gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133), FTO rs1121980 liên quan với loãng xương và gãy xương ở nam giới
• 1.13. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.14. Các nghiên cứu ở Việt Nam
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.6. Các chỉ số, biến số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá
• 2.7. Phương tiện nghiên cứu
• 2.8. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.9. Sai số và cách khống chế sai số
• 2.10. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.11. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm đa hình gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133) và FTO rs1121980
• 3.3. Kết quả phân tích các đa hình gen
• 3.4. Đặc điểm kiểu gen của 3 đa hình gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133) và FTO rs1121980
• 3.5. Mối liên quan của 3 đa hình trên các gen nghiên cứu với loãng xương nam giới
• 3.6. Mối liên quan giữa đa hình gen LRP5 Q89R (rs41494349) với loãng xương nam giới
• 3.7. Mối liên quan giữa đa hình gen MTHFR C677T (rs1801133) với loãng xương ở nam giới
• 3.8. Mối liên quan giữa đa hình gen FTO rs1121980 với loãng xương ở nam giới
• 3.9. Sự kết hợp của các đa hình gen của 3 gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133) và FTO rs1121980 với loãng xương ở nam giới
• 3.10. Mối liên quan giữa các đa hình gen và một số yếu tố nguy cơ với loãng xương nam giới
• 3.11. Mối liên quan giữa gen và một số yếu tố nguy cơ loãng xương ở nam giới
• 3.12. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.13. Bàn luận về đặc điểm các đa hình gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133) và FTO rs1121980
• 3.14. Bàn luận về phân bố tần số alen và kiểu gen của đa hình gen LRP5 Q89R rs41494349
• 3.15. Bàn luận về phân bố alen và kiểu của đa hình gen MTHFR C677T (rs1801133)
• 3.16. Bàn luận về phân bố alen và kiểu của đa hình gen FTO rs1121980
• 3.17. Bàn luận về mối liên quan giữa đa hình gen và các yếu tố nguy cơ loãng xương ở nam giới
• 3.18. Mối liên quan giữa đa hình gen LRP5 Q89R (rs41494349), MTHFR C677T (rs1801133) và FTO rs1121980 với loãng xương ở nam giới trong mô hình kiểm định đơn biến
• 3.19. Tương tác gen và các yếu tố nguy cơ với loãng xương trong mô hình kiểm định hồi quy tuyến tính đa biến
• 3.20. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 3.21. Hạn chế của đề tài
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về loãng xương

Loãng xương (LX) là một bệnh lý nghiêm trọng, đặc trưng bởi sự giảm mật độ chất khoáng của xương và tổn thương cấu trúc xương, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), loãng xương được định nghĩa là một tình trạng có mật độ xương thấp, gây ra sự dễ gãy xương. Tỷ lệ loãng xương ở nam giới thường thấp hơn so với nữ giới, nhưng tỷ lệ gãy xương do loãng xương ở nam giới lại cao hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của loãng xương, với 50-85% sự biến đổi mật độ xương có thể được giải thích bởi gen. Các đa hình đơn nucleotid (SNP) như LRP5, MTHFR và FTO đã được xác định có liên quan đến sự thay đổi mật độ xương và gãy xương ở nam giới. Việc nghiên cứu các SNP này có thể giúp xác định các yếu tố nguy cơ và phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn cho loãng xương ở nam giới.

1.1 Định nghĩa loãng xương

Loãng xương được định nghĩa là một bệnh lý đặc trưng bởi mật độ xương thấp và tổn thương vi cấu trúc của xương, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương. Mật độ xương được đo bằng phương pháp DXA, và chỉ số T được sử dụng để chẩn đoán loãng xương. Một người được chẩn đoán loãng xương nếu chỉ số T nhỏ hơn hoặc bằng -2,5. Việc chẩn đoán sớm và xác định các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ gãy xương, đặc biệt ở nam giới, nhóm đối tượng thường bị bỏ qua trong nghiên cứu loãng xương.

1.2 Dịch tễ học loãng xương nam

Tỷ lệ loãng xương ở nam giới dao động từ 2-16% và tăng theo độ tuổi. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ loãng xương ở nam giới thường thấp hơn nữ giới từ 2-4 lần. Tuy nhiên, tỷ lệ gãy xương do loãng xương ở nam giới lại cao hơn, đặc biệt là sau tuổi 50. Tại Việt Nam, tỷ lệ loãng xương ở nam giới cũng đáng chú ý, với nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này tương đương với các nước châu Á khác. Việc xác định các yếu tố nguy cơ và chẩn đoán sớm là cần thiết để quản lý bệnh loãng xương hiệu quả.

II. Nghiên cứu đa hình gen liên quan đến loãng xương

Nghiên cứu về đa hình gen liên quan đến loãng xương ở nam giới đã chỉ ra rằng các SNP như LRP5 Q89R, MTHFR C677T và FTO rs1121980 có mối liên quan chặt chẽ với mật độ xương và nguy cơ gãy xương. Các nghiên cứu trên thế giới đã phát hiện ra rằng những SNP này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và mất mát mật độ xương. Việc phân tích các đa hình gen này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế di truyền của loãng xương mà còn có thể dẫn đến các phương pháp điều trị cá nhân hóa cho bệnh nhân. Đặc biệt, nghiên cứu này còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển các biện pháp phòng ngừa loãng xương ở nam giới, một nhóm đối tượng thường bị bỏ qua trong các nghiên cứu trước đây.

2.1 Vai trò của gen MTHFR LRP5 và FTO

Gen MTHFR, LRP5 và FTO đã được xác định có vai trò quan trọng trong sự phát triển của loãng xương. MTHFR liên quan đến quá trình chuyển hóa homocystein, một yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe xương. LRP5 là một gen quan trọng trong việc điều chỉnh mật độ xương, trong khi FTO có liên quan đến sự điều chỉnh trọng lượng cơ thể và có thể ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe xương. Nghiên cứu cho thấy rằng các đa hình gen này có thể làm tăng nguy cơ loãng xương ở nam giới, đặc biệt là khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như tuổi tác và lối sống.

2.2 Phân tích mối liên quan giữa đa hình gen và loãng xương

Phân tích mối liên quan giữa các đa hình gen LRP5 Q89R, MTHFR C677T và FTO rs1121980 với loãng xương đã chỉ ra rằng những người mang các biến thể này có nguy cơ cao hơn về mật độ xương thấp và gãy xương. Nghiên cứu cho thấy rằng sự kết hợp của các SNP này có thể tạo ra một mô hình di truyền phức tạp, ảnh hưởng đến sức khỏe xương. Việc hiểu rõ mối liên quan này không chỉ giúp trong việc chẩn đoán và điều trị loãng xương mà còn có thể dẫn đến các chiến lược phòng ngừa hiệu quả hơn cho nam giới.