Thực Trạng Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc Của Điều Dưỡng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Trung Tâm Tiền Giang

• Tác giả: Trần Thị Thanh Diễm
• Người hướng dẫn: PGS.BS Tạ Văn Trầm
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Quản Lý Bệnh Viện
• Đề tài: Thực Trạng Và Một Số Yếu Tố Ảnh Hưởng Tới Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc Của Điều Dưỡng Tại Các Khoa Lâm Sàng Bệnh Viện Đa Khoa Trung Tâm Tiền Giang
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Năng lực của điều dƣỡng và tầm quan trọng của năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 1.1.1. Khái niệm về điều dƣỡng
• 1.1.2. Một số khái niệm về năng lực
• 1.1.3. Khái niệm về năng lực của điều dƣỡng
• 1.1.4. Tiêu chuẩn năng lực thực hành chăm sóc:
• 1.1.5. Tầm quan trọng của năng lực thực hành chăm sóc:
• 1.2. Quy định về tiêu chuẩn năng lực của điều dƣỡng
• 1.2.1. Tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp điều dƣỡng
• 1.2.2. Tiêu chuẩn năng lực cơ bản của Điều dƣỡng Việt Nam
• 1.3. Các phƣơng pháp đánh giá năng lực thực hành chăm sóc
• 1.3.1. Đánh giá theo các danh mục tiêu chuẩn
• 1.3.2. Đánh giá theo bảng kiểm và quan sát trực tiếp
• 1.3.3. Đánh giá từ phía đồng nghiệp
• 1.3.4. Đánh giá từ phía ngƣời bệnh
• 1.3.5. Đánh giá thông qua khóa đào tạo
• 1.3.6. Tự đánh giá
• 1.4. Sự cần thiết của việc đánh giá năng lực
• 1.5. Thực trạng năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 1.5.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.5.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực thực hành chăm sóc
• 1.7. Giới thiệu Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang
• 1.7.1. Một số thông tin chung
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu
• 2.1.1. Cấu phần định lƣợng:
• 2.1.2. Cấu phần định tính:
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Cỡ mẫu cho cấu phần định lƣợng
• 2.5. Cỡ mẫu cho nghiên cứu định tính
• 2.6. Trình bày phƣơng pháp chọn mẫu:
• 2.6.1. Phƣơng pháp chọn mẫu định lƣợng:
• 2.6.2. Phƣơng pháp chọn mẫu định tính
• 2.7. Phƣơng pháp thu thập số liệu
• 2.7.1. Thu thập số liệu định lƣợng:
• 2.7.2. Thu thập số liệu định tính
• 2.8. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.9. Các biến số định tính
• 2.9.1. Yếu tố tổ chức quản lý
• 2.9.2. Môi trƣờng làm việc
• 2.9.3. Yếu tố cá nhân
• 2.9.4. Yếu tố đào tạọ
• 2.10. Nguồn số liệu
• 2.11. Phƣơng pháp phân tích số liệu
• 2.11.1. Nghiên cứu định lƣợng
• 2.11.2. Nghiên cứu định tính
• 2.12. Đạo đức trong nghiên cứu
• 2.13. Hạn chế của nghiên cứu và cách khắc phục
• 2.13.1. Biện pháp khắc phục
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm của đối tƣợng nghiên cứu
• 3.1.1. Thông tin chung của đối tƣợng nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm về công việc của điều dƣỡng
• 3.2. Mô tả năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.3.1. Một số yếu tố liên quan đến năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực thực hành chăm sóc
• 3.3.2.1. Về cơ chế chính sách:
• 3.3.2.2. Yếu tố tổ chức, quản lý :
• 3.3.2.3. Về kiểm tra, giám sát
• 3.3.2.4. Về thi đua, khen thƣởng, động viên
• 3.3.2.5. Yếu tố môi trƣờng
• 3.3.2.6. Về khối lƣợng công việc
• 3.3.2.7. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị
• 3.3.2.8. Yếu tố về nhận thức của cá nhân
• 3.3.2.9. Yếu tố đào tạo, tập huấn
• 3.4. Năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.4.1. Thông tin chung của đối tƣợng nghiên cứu
• 3.4.2. Thực trạng năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.4.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.5. Mối liên quan giữa các yếu tố cá nhân với năng lực thực hành chăm sóc
• 3.6. Mối liên quan giữa yếu tố đào tạo với năng lực thực hành chăm sóc
• 3.7. Mối liên quan giữa yếu tố nhận thức công việc năng lực thực hành chăm sóc
• 3.8. Mối liên quan giữa yếu tố công việc hiện tại với năng lực thực hành chăm sóc
• 3.9. Mối liên quan giữa sự hài lòng với công việc và năng lực thực hành chăm sóc
• 3.10. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.10.1. Năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.10.2. Một số yếu tố ảnh hƣởng tới năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng
• 3.10.2.1. Đối với bệnh viện
• 3.10.2.2. Phòng Điều dƣỡng
• 3.10.2.3. Đối với các khoa
• 3.10.2.4. Đối với điều dƣỡng
• PHỤ LỤC 1: Một số bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuậtt theo chuẩn năng lực cơ bản Việt Nam
• 1. Bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuật chăm sóc vết thƣơng dựa theo chuẩn năng lực
• 2. Bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuật chăm sóc vết thƣơng cắt chỉ theo chuẩn năng lực
• 3. Bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuật chăm sóc vết thƣơng rút dẫn lƣu dựa theo chuẩn năng lực
• 4. Bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuật rút thuốc tiêm bắp, tiêm trong da, tiêm dƣới da, tiêm tĩnh mạch dựa theo chuẩn năng lực
• 5. Bảng kiểm lƣợng giá kỹ thuật dùng thuốc qua đƣờng tiêu hóa dựa theo chuẩn năng lực
• PHỤ LỤC 2: Phiếu phát vấn tìm hiểu các yếu tố liên quan tới năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang 2019
• PHỤ LỤC 3: Bảng phỏng vấn sâu lãnh đạo bệnh viện về năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng Bệnh viện
• PHỤ LỤC 4: Bảng phỏng vấn sâu trƣởng phòng điều dƣỡng về năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng Bệnh viện
• PHỤ LỤC 5: Bảng phỏng vấn sâu trƣởng khoa về năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng Bệnh viện
• PHỤ LỤC 6: Bảng phỏng vấn sâu của điều dƣỡng trƣởng khoa về năng lực thực hành chăm sóc của điều dƣỡng Bệnh viện
• PHỤ LỤC 7: Bảng thảo luận nhóm điều dƣỡng viên
• PHỤ LỤC 8: Phiếu đồng ý tham gia phỏng vấn nghiên cứu
• Phụ lục 9: Phiếu đồng ý tham gia phỏng vấn nghiên cứu
• Phụ lục 10: Các biến số nghiên cứu
• 1. Các biến số nghiên cứu
• 2. Yếu tố cá nhân
• 3. Nhận thức với công việc:
• 4. Yếu tố đào tạo
• 5. Môi trƣờng làm việc:
• 6. Hài lòng với công việc
• 7. Đánh giá năng lực thực hành chăm sóc

I. Tổng Quan Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc Điều Dưỡng

Chất lượng chăm sóc người bệnh là mối quan tâm hàng đầu. Điều dưỡng đóng vai trò quan trọng, trực tiếp chăm sóc người bệnh 24/24. Do đó, năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng là yếu tố then chốt. Thực hành không thành thạo ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điều trị và an toàn người bệnh. Điều dưỡng bệnh viện cần chuyên nghiệp, kiến thức vững chắc, kỹ năng thực hành tốt, là cộng sự đắc lực của bác sĩ. Điều này giúp giảm đau đớn, lo lắng cho người bệnh, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí điều trị. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, điều dưỡng có nhiệm vụ chăm sóc và phối hợp với mọi lứa tuổi để chăm sóc người bệnh hoặc người khỏe, bao gồm thúc đẩy sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật, chăm sóc người ốm, người tàn tật và người sắp qua đời.

1.1. Khái niệm về Năng lực của Điều Dưỡng Viên

Năng lực, theo Khung giáo dục điều dưỡng ung thư Australia, bao gồm kiến thức, kỹ năng, hành vi, và động cơ, tác động đến khả năng thực hiện nhiệm vụ thành công. Năng lực là đặc tính cơ bản giúp cá nhân thực hiện tốt vai trò, giải quyết công việc hiệu quả. Theo ICN, năng lực điều dưỡng là khả năng kết hợp hiệu quả kiến thức, kỹ năng trong chăm sóc người bệnh, bao gồm kiến thức, sự hiểu biết, phán đoán, kỹ năng chuyên môn, và thái độ cá nhân đối với người bệnh. Điều dưỡng lâm sàng cần liên tục trau dồi năng lực chuyên môn.

1.2. Tầm quan trọng của Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc

Năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng là yếu tố quan trọng, trực tiếp tác động đến chất lượng khám chữa bệnh và sự an toàn của người bệnh. Điều dưỡng đóng vai trò then chốt trong hệ thống y tế, góp phần phòng ngừa, kiểm soát bệnh tật thông qua truyền thông, giáo dục sức khỏe. Họ khuyến khích lối sống lành mạnh, duy trì, tăng cường sức khỏe người cao tuổi, giảm tỷ lệ tử vong sơ sinh và tử vong mẹ. Theo một nghiên cứu gần đây, “Dịch vụ chăm sóc do điều dưỡng cung cấp là một trong những trụ cột của hệ thống dịch vụ y tế, đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế” [9].

II. Tiêu Chuẩn Đánh Giá Năng Lực Điều Dưỡng Cách Tiếp Cận

Bộ Y tế phối hợp với Hội Điều dưỡng Việt Nam xây dựng chuẩn năng lực cơ bản của Điều dưỡng Việt Nam, bao gồm năng lực thực hành chăm sóc, quản lý và phát triển nghề nghiệp, hành nghề theo pháp luật và đạo đức. Bộ chuẩn này gồm 25 tiêu chuẩn và 110 tiêu chí, với sự hỗ trợ từ Hội Điều dưỡng Canada và chuyên gia điều dưỡng từ Đại học Kỹ thuật Queensland – Úc [9]. Các tiêu chuẩn này giúp cơ sở đào tạo, cơ sở sử dụng nhân lực điều dưỡng và cơ quan quản lý điều dưỡng có cơ sở để đánh giá và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực điều dưỡng. Chất lượng chăm sóc điều dưỡng được đánh giá dựa trên các tiêu chuẩn này.

2.1. Các Tiêu Chuẩn Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc Quan Trọng

Trong 15 tiêu chuẩn năng lực thực hành chăm sóc, có một số tiêu chuẩn then chốt cần đặc biệt chú trọng. Ví dụ: Thể hiện sự hiểu biết về tình trạng sức khỏe, bệnh tật của người bệnh; Ra quyết định chăm sóc phù hợp; Sử dụng quy trình điều dưỡng để lập kế hoạch chăm sóc; Tiến hành các kỹ thuật chăm sóc đúng quy trình; Dùng thuốc an toàn, hiệu quả; Đảm bảo chăm sóc liên tục; Sơ cứu và đáp ứng khi có tình huống cấp cứu; Thiết lập mối quan hệ tốt với người bệnh và đồng nghiệp; Giao tiếp hiệu quả; Cung cấp thông tin sức khỏe phù hợp; Xác định nhu cầu và tổ chức giáo dục sức khỏe; Hợp tác với các thành viên nhóm chăm sóc. Kiến thức điều dưỡng đóng vai trò nền tảng cho thực hành.

2.2. Phương Pháp Đánh Giá Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc

Có nhiều phương pháp đánh giá năng lực điều dưỡng: Đánh giá theo danh mục tiêu chuẩn; Đánh giá theo bảng kiểm và quan sát trực tiếp; Đánh giá từ đồng nghiệp; Đánh giá từ người bệnh; Đánh giá thông qua khóa đào tạo; Tự đánh giá. Việc đánh giá thường xuyên và khách quan giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu, từ đó xây dựng kế hoạch cải thiện năng lực chuyên môn cho điều dưỡng. “Đánh giá năng lực định kỳ giúp phát hiện sớm các sai sót và có biện pháp can thiệp kịp thời” [Trích dẫn từ tài liệu].

2.3. Quy Định Về Tiêu Chuẩn Chức Danh Nghề Nghiệp Điều Dưỡng

Tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp điều dưỡng quy định rõ nhiệm vụ của điều dưỡng viên ở từng hạng. Ví dụ, điều dưỡng hạng II có nhiệm vụ: Khám, nhận định, xác định vấn đề, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá kết quả chăm sóc người bệnh. Nhận định tình trạng sức khỏe và ra chỉ định chăm sóc, theo dõi phù hợp. Tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá diễn biến hằng ngày của người bệnh. Phát hiện, phối hợp với bác sĩ điều trị xử trí kịp thời những diễn biến bất thường. Tổ chức thực hiện và kiểm tra, đánh giá công tác chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh giai đoạn cuối và hỗ trợ tâm lý cho người nhà người bệnh.

III. Thực Trạng Năng Lực Thực Hành Chăm Sóc Tại Tiền Giang

Hiện nay, tình trạng quá tải người bệnh, thiếu nhân lực điều dưỡng, trang thiết bị cũ, thiếu vật tư tiêu hao, cơ sở vật chất chật hẹp, áp lực từ người bệnh (nhu cầu chăm sóc cao, quá tải công việc, thiếu thời gian tư vấn, giao tiếp) tạo ra nhiều thách thức. Bệnh viện tiến tới tự chủ, cạnh tranh thương hiệu càng đòi hỏi nâng cao năng lực của nhân viên y tế, đặc biệt là năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng. Thực hành thành thạo, chuyên nghiệp, đạt chuẩn giúp người bệnh tin tưởng, hài lòng, tạo uy tín cho bệnh viện. Tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang, năm 2013 đã triển khai văn bản Chuẩn năng lực cơ bản của Điều dưỡng Việt Nam, nhưng chưa có đánh giá cụ thể về mức độ năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng.

3.1. Vấn Đề Đặt Ra Đánh Giá Thực Trạng Hiện Tại

Một câu hỏi đặt ra là: Năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng tại các khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang hiện tại như thế nào? Có đạt chuẩn năng lực cơ bản của Điều dưỡng Việt Nam hay chưa? Yếu tố nào ảnh hưởng đến năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng tại bệnh viện? Nghiên cứu về vấn đề này sẽ cung cấp thông tin quan trọng để đưa ra các giải pháp khắc phục, phân công nhiệm vụ hợp lý, tập huấn phù hợp, và xây dựng chính sách khuyến khích, giúp điều dưỡng đạt chuẩn năng lực thực hành chăm sóc.

3.2. Nghiên Cứu Điểm Hình Các Yếu Tố Ảnh Hưởng

Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng có thể bao gồm: Sự quan tâm của lãnh đạo, kiểm tra giám sát, thi đua khen thưởng, động viên, khối lượng công việc, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhận thức về công việc, thu nhập, thâm niên công tác, trình độ chuyên môn, và đào tạo cập nhật kiến thức liên tục. Hiểu rõ các yếu tố này giúp bệnh viện xây dựng môi trường làm việc tốt hơn, tạo động lực cho điều dưỡng nâng cao năng lực.

IV. Nghiên Cứu Thực Trạng Yếu Tố Ảnh Hưởng tại Tiền Giang

Nghiên cứu với đề tài: “Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng tới năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng tại các khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2019” được thực hiện để giải quyết những vấn đề trên. Nghiên cứu này cung cấp thông tin về năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng, làm cơ sở để đưa ra các giải pháp khắc phục, phân công nhiệm vụ hợp lý, tập huấn phù hợp theo nhu cầu của điều dưỡng, có những chính sách phù hợp, khuyến khích giúp điều dưỡng đạt chuẩn năng lực thực hành chăm sóc để người bệnh được an toàn, hài lòng cũng như nâng cao chất lượng Bệnh viện.

4.1. Mục Tiêu Nghiên Cứu Đánh Giá Năng Lực và Phân Tích Yếu Tố

Mục tiêu chính của nghiên cứu là: (1) Mô tả năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng tại các khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2019. (2) Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng tới năng lực thực hành chăm sóc của điều dưỡng tại các khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2019. Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính để có cái nhìn toàn diện về vấn đề.

4.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Kết Hợp Định Lượng và Định Tính

Nghiên cứu sử dụng bảng kiểm quan sát điều dưỡng trực tiếp chăm sóc người bệnh và phát vấn bộ câu hỏi tự điền với sự tham gia của 220 điều dưỡng. Bên cạnh đó, tiến hành phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm với điều dưỡng để thu thập thông tin định tính. Dữ liệu được phân tích thống kê để xác định mối liên hệ giữa các yếu tố và năng lực thực hành chăm sóc.

4.3. Kết Quả Nghiên Cứu Năng Lực và Các Yếu Tố Liên Quan

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực thực hành chăm sóc chung của điều dưỡng đạt 70,9%. Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm sự quan tâm của lãnh đạo, kiểm tra giám sát, thi đua khen thưởng, động viên, khối lượng công việc, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhận thức với công việc, thu nhập, thâm niên công tác, trình độ chuyên môn, và đào tạo liên tục. Nghiên cứu khuyến nghị bệnh viện tăng cường đầu tư vào đào tạo, cải thiện môi trường làm việc và xây dựng chính sách khuyến khích phù hợp để nâng cao năng lực điều dưỡng.

V. Giải Pháp Đề Xuất Nâng Cao Năng Lực Điều Dưỡng

Từ kết quả nghiên cứu, nhiều giải pháp và đề xuất được đưa ra nhằm nâng cao năng lực thực hành chăm sóc điều dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang. Các giải pháp tập trung vào việc cải thiện môi trường làm việc, tăng cường đào tạo, và xây dựng chính sách khuyến khích phù hợp.

5.1. Cải Thiện Môi Trường Làm Việc và Động Lực

Lãnh đạo bệnh viện cần quan tâm, động viên, khuyến khích, khen thưởng điều dưỡng. Cần có các buổi tập huấn tư vấn, giải thích, giao tiếp, tạo mối quan hệ tốt với người bệnh. Sắp xếp điều dưỡng hợp lý, tăng cường kiểm tra giám sát năng lực thực hành chăm sóc. Trang bị đầy đủ trang thiết bị, cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu công việc.

5.2. Tăng Cường Đào Tạo và Cập Nhật Kiến Thức Liên Tục

Bệnh viện cần tổ chức đào tạo liên tục, chú trọng thực hành, nâng cao nhận thức với công việc. Điều dưỡng viên cần nỗ lực học tập, cập nhật kiến thức. Cần chú trọng các tiêu chuẩn còn thấp như thiết lập mối quan hệ tốt và giao tiếp hiệu quả với người bệnh và gia đình.

5.3. Xây Dựng Chính Sách Khuyến Khích và Ghi Nhận Đóng Góp

Bệnh viện cần xây dựng chính sách khuyến khích phù hợp để tạo động lực cho điều dưỡng viên không ngừng nâng cao năng lực. Ghi nhận và khen thưởng những đóng góp của điều dưỡng trong việc chăm sóc người bệnh. Tạo điều kiện để điều dưỡng tham gia các hội thảo, khóa học nâng cao trình độ chuyên môn.