Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và nghề nghiệp. Tại Việt Nam, theo ước tính, hàng năm có khoảng 400 sinh viên theo học chuyên ngành tiếng Anh tại Khoa Ngoại ngữ, Đại học Thái Nguyên (FFL – TNU). Nhu cầu nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh của sinh viên năm thứ nhất ngày càng được chú trọng nhằm đáp ứng yêu cầu giao tiếp trong công việc và cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, việc phát triển kỹ năng này còn gặp nhiều khó khăn do phương pháp giảng dạy truyền thống và điều kiện lớp học chưa tối ưu.

Luận văn tập trung điều tra thực trạng sử dụng các hoạt động theo cặp (pair work) và theo nhóm (group work) trong việc phát triển kỹ năng nói cho sinh viên năm thứ nhất chuyên ngành tiếng Anh tại FFL – TNU. Mục tiêu cụ thể gồm: khảo sát mức độ áp dụng các hoạt động này trong giảng dạy, xác định những khó khăn mà giáo viên và sinh viên gặp phải, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2012-2013, tại FFL – TNU, với sự tham gia của 100 sinh viên và 10 giảng viên.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về phương pháp giảng dạy kỹ năng nói, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giảng viên trong việc thiết kế chương trình và phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao tỷ lệ sinh viên đạt trình độ giao tiếp tiếng Anh theo chuẩn B1 CEFR.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết Phương pháp dạy ngôn ngữ giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT), nhấn mạnh việc phát triển năng lực giao tiếp thực tế thay vì chỉ học ngữ pháp và từ vựng. CLT tập trung vào việc tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp người học phát triển kỹ năng sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế.

Khung lý thuyết còn bao gồm quá trình học tập giao tiếp theo mô hình của Littlewood, phân chia hoạt động thành các giai đoạn từ hoạt động tiền giao tiếp đến hoạt động giao tiếp chức năng và tương tác xã hội. Trong đó, hoạt động theo cặp và theo nhóm được xem là phương tiện quan trọng để thực hiện các hoạt động giao tiếp chức năng và tương tác xã hội.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Pair work: Hoạt động học tập trong đó học sinh làm việc theo từng cặp, tạo điều kiện cho sự tương tác trực tiếp và tăng cơ hội thực hành nói.
  • Group work: Hoạt động học tập theo nhóm nhỏ (4-5 người), khuyến khích sự hợp tác, trao đổi ý kiến và phát triển kỹ năng giao tiếp xã hội.
  • Hoạt động giao tiếp: Bao gồm các hình thức như đóng vai, thảo luận, giải quyết vấn đề, trò chơi giao tiếp và hoạt động thông tin chênh lệch (information gap).
  • Khó khăn trong học tập: Bao gồm yếu tố chủ quan như trình độ tiếng Anh thấp, thụ động trong học tập, và yếu tố khách quan như quy mô lớp học lớn, đa trình độ, thiếu cơ sở vật chất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng kết hợp phỏng vấn định tính để thu thập dữ liệu. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: 100 sinh viên năm thứ nhất chuyên ngành tiếng Anh và 10 giảng viên tại FFL – TNU.
  • Công cụ thu thập dữ liệu: Hai bảng câu hỏi khảo sát riêng biệt cho sinh viên và giảng viên, gồm các câu hỏi về nhận thức, thái độ, tần suất sử dụng và khó khăn khi áp dụng hoạt động theo cặp và nhóm trong lớp học nói tiếng Anh.
  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu được tổng hợp, phân loại và phân tích thống kê theo tỷ lệ phần trăm, so sánh các nhóm câu trả lời để rút ra kết luận. Phỏng vấn sâu được sử dụng để làm rõ các vấn đề phát sinh và bổ sung thông tin định tính.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2012-2013, với giai đoạn thu thập dữ liệu kéo dài khoảng 3 tháng, bao gồm khảo sát và phỏng vấn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ nhận thức và tầm quan trọng của kỹ năng nói: 80% sinh viên khẳng định kỹ năng nói tiếng Anh rất quan trọng cho công việc tương lai; 89% học sinh học kỹ năng nói vì mục đích nghề nghiệp; 94% cảm thấy hứng thú khi nói tiếng Anh; tuy nhiên, 59% cảm thấy thiếu tự tin khi giao tiếp.

  2. Sở thích và tần suất sử dụng hoạt động theo cặp và nhóm: 49% sinh viên thích làm việc theo cặp, 63% thích làm việc nhóm nhỏ; 39% sinh viên cho biết giáo viên thường xuyên sử dụng các hoạt động này trong lớp; 35% cho biết giáo viên sử dụng thường xuyên.

  3. Mức độ tham gia và khó khăn khi thực hiện: 52% sinh viên thường xuyên trò chuyện với bạn cùng nhóm về các chủ đề khác; 18% thường im lặng nghe bạn nói; 10% thừa nhận sử dụng tiếng Việt trong hoạt động nhóm; 50% cho rằng thụ động trong học tập là nguyên nhân chính gây khó khăn; 30% cho rằng trình độ bạn cùng nhóm thấp ảnh hưởng đến hiệu quả.

  4. Lợi ích của hoạt động theo cặp và nhóm: 38% sinh viên học hỏi rất nhiều từ bạn cùng nhóm; 32% có nhiều cơ hội thể hiện ý kiến; 51% thấy hoạt động giúp họ nói tiếng Anh thường xuyên hơn; 27% cảm thấy tự tin hơn khi nói.

  5. Khó khăn của giáo viên: 80% giáo viên gặp khó khăn trong việc kiểm soát lớp học lớn (40-45 sinh viên); 60% lo ngại sinh viên sử dụng tiếng mẹ đẻ khi làm việc nhóm; 50% gặp khó khăn với lớp học đa trình độ; 30% thiếu thời gian chuẩn bị bài giảng; 10% thiếu cơ sở vật chất.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động theo cặp và nhóm được áp dụng khá phổ biến và được cả sinh viên lẫn giáo viên đánh giá cao về hiệu quả trong việc phát triển kỹ năng nói. Việc sinh viên thích làm việc theo nhóm và cặp phản ánh sự chuyển đổi tích cực trong phong cách học tập từ thụ động sang chủ động, phù hợp với nguyên tắc của phương pháp CLT.

Tuy nhiên, các khó khăn như trình độ tiếng Anh không đồng đều, thụ động trong học tập, và quy mô lớp học lớn ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả hoạt động. Việc sinh viên sử dụng tiếng mẹ đẻ trong nhóm là biểu hiện của sự thiếu tự tin và hạn chế về vốn từ vựng, điều này cũng được nhiều nghiên cứu trong ngành giáo dục ngôn ngữ xác nhận.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với nhận định rằng môi trường lớp học và phương pháp giảng dạy đóng vai trò quyết định trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp. Việc giáo viên thiếu thời gian và kinh nghiệm cũng là một rào cản phổ biến, đòi hỏi sự hỗ trợ từ phía nhà trường và các chương trình đào tạo chuyên môn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm sinh viên và giáo viên theo từng câu hỏi khảo sát, giúp minh họa rõ ràng mức độ áp dụng, khó khăn và lợi ích của hoạt động theo cặp và nhóm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp sử dụng hiệu quả hoạt động theo cặp và nhóm, nâng cao kỹ năng quản lý lớp học lớn và đa trình độ. Mục tiêu đạt 80% giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm, do Ban Giám hiệu và Trung tâm Đào tạo tổ chức.

  2. Thiết kế và cung cấp tài liệu hỗ trợ học tập phù hợp: Soạn thảo và phát triển tài liệu bổ trợ tập trung vào từ vựng và cấu trúc ngôn ngữ phục vụ cho các hoạt động giao tiếp, giúp sinh viên nâng cao vốn từ và tự tin hơn khi tham gia hoạt động nhóm. Thực hiện trong 6 tháng, do tổ bộ môn tiếng Anh đảm nhiệm.

  3. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học: Đầu tư trang bị phòng học với bàn ghế linh hoạt, thiết bị nghe nhìn hiện đại để tạo môi trường học tập tương tác thuận lợi. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm, do Ban Quản lý cơ sở vật chất phối hợp với nhà trường.

  4. Khuyến khích sinh viên tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh và hoạt động ngoại khóa: Tăng cường tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động giao tiếp thực tế nhằm tạo cơ hội thực hành kỹ năng nói ngoài lớp học, nâng cao sự tự tin và kỹ năng xã hội. Mục tiêu 70% sinh viên tham gia trong năm học tiếp theo, do phòng Công tác sinh viên và Khoa Ngoại ngữ phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp áp dụng hoạt động theo cặp và nhóm, giúp cải thiện kỹ năng giảng dạy và quản lý lớp học.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ xây dựng chương trình đào tạo: Thông tin về khó khăn và giải pháp trong giảng dạy kỹ năng nói giúp hoạch định chính sách, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển chương trình phù hợp.

  3. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh và các ngành liên quan: Hiểu rõ về phương pháp học tập chủ động, phát triển kỹ năng giao tiếp qua hoạt động nhóm, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy ngôn ngữ và giáo dục đại học: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy và phát triển kỹ năng ngôn ngữ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao hoạt động theo cặp và nhóm lại quan trọng trong giảng dạy kỹ năng nói?
    Hoạt động này tạo cơ hội cho sinh viên thực hành giao tiếp trong môi trường tương tác nhỏ, giúp tăng cường sự tự tin và khả năng sử dụng ngôn ngữ thực tế. Ví dụ, 70% giáo viên cho biết hoạt động này giúp sinh viên học hỏi lẫn nhau hiệu quả.

  2. Khó khăn lớn nhất khi áp dụng hoạt động theo cặp và nhóm là gì?
    Khó khăn chính là quy mô lớp học lớn và trình độ sinh viên không đồng đều, gây khó khăn trong quản lý và tạo môi trường học tập hiệu quả. 80% giáo viên phản ánh vấn đề này.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu việc sinh viên sử dụng tiếng mẹ đẻ trong hoạt động nhóm?
    Cung cấp từ vựng và mẫu câu trước khi thực hiện hoạt động, hướng dẫn rõ ràng và tạo môi trường học tập thoải mái giúp sinh viên tự tin sử dụng tiếng Anh hơn.

  4. Giáo viên nên làm gì để tăng hiệu quả hoạt động theo cặp và nhóm?
    Thiết kế bài tập phù hợp trình độ, hướng dẫn chi tiết, theo dõi và hỗ trợ kịp thời trong quá trình hoạt động, đồng thời khích lệ và phản hồi tích cực cho sinh viên.

  5. Sinh viên có thể làm gì để nâng cao kỹ năng nói qua hoạt động nhóm?
    Tích cực tham gia, chuẩn bị trước nội dung, học hỏi từ bạn bè và tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh ngoài giờ học để tăng cơ hội thực hành giao tiếp.

Kết luận

  • Hoạt động theo cặp và nhóm được áp dụng phổ biến và có hiệu quả trong phát triển kỹ năng nói cho sinh viên năm thứ nhất chuyên ngành tiếng Anh tại FFL – TNU.
  • Sinh viên và giáo viên đều nhận thức rõ tầm quan trọng và lợi ích của phương pháp này, đồng thời mong muốn được cải thiện điều kiện và phương pháp áp dụng.
  • Các khó khăn chủ yếu gồm quy mô lớp học lớn, trình độ sinh viên không đồng đều, thụ động trong học tập và thiếu cơ sở vật chất.
  • Giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo giáo viên, cải thiện tài liệu học tập, nâng cấp cơ sở vật chất và khuyến khích sinh viên tham gia hoạt động ngoại khóa.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các năm học và chuyên ngành khác.

Hành động ngay hôm nay: Các giảng viên và nhà quản lý giáo dục tại FFL – TNU nên phối hợp triển khai các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng nói, đồng thời khuyến khích sinh viên chủ động tham gia các hoạt động giao tiếp để phát triển toàn diện năng lực tiếng Anh.