Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nói, trở thành yếu tố then chốt đối với sinh viên ngành Quản lý Lễ tân khách sạn. Tại Trường Cao đẳng Du lịch Vũng Tàu (VTVC), kết quả đánh giá cho thấy kỹ năng nói của sinh viên luôn thấp hơn so với các kỹ năng nghe, đọc, viết, gây ảnh hưởng đến khả năng hội nhập và phát triển nghề nghiệp trong ngành khách sạn. Nghiên cứu này nhằm khảo sát tác động của phương pháp dạy học dựa trên nhiệm vụ (Task-Based Instruction - TBI) trong việc cải thiện kỹ năng nói của sinh viên chương trình Lễ tân khách sạn tại VTVC trong năm học 2022-2023.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là tìm hiểu cách thức áp dụng TBI trong các lớp học nói và đánh giá mức độ cải thiện kỹ năng nói của sinh viên sau khi áp dụng phương pháp này. Nghiên cứu được thực hiện trên 60 sinh viên năm hai, trong đó có 30 sinh viên thuộc nhóm thực nghiệm được dạy theo phương pháp TBI và 30 sinh viên nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Thời gian nghiên cứu kéo dài 4 tháng tại VTVC, với các công cụ thu thập dữ liệu gồm bài kiểm tra nói trước và sau, bảng khảo sát và phỏng vấn bán cấu trúc.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành khách sạn, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên và doanh nghiệp trong ngành du lịch khách sạn tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về dạy học dựa trên nhiệm vụ (Task-Based Instruction - TBI), một phương pháp thuộc mô hình Dạy học Ngôn ngữ Giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT). TBI tập trung vào việc sử dụng các nhiệm vụ giao tiếp thực tiễn nhằm phát triển kỹ năng ngôn ngữ thông qua việc hoàn thành các mục tiêu cụ thể, nhấn mạnh vào ý nghĩa và sự tương tác trong quá trình học.

Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết về ba mục tiêu ngôn ngữ của Skehan (1996): Fluency (trôi chảy), Accuracy (chính xác), và Complexity (phức tạp). Ba yếu tố này được cân bằng trong thiết kế nhiệm vụ để tối ưu hóa hiệu quả học tập.
  • Mô hình ba giai đoạn của Ellis (2003): Giai đoạn chuẩn bị nhiệm vụ (pre-task), thực hiện nhiệm vụ (during-task), và phản hồi sau nhiệm vụ (post-task). Mô hình này giúp tổ chức quá trình dạy học theo từng bước rõ ràng, tạo điều kiện cho người học phát triển kỹ năng nói một cách có hệ thống.

Các khái niệm chính bao gồm: nhiệm vụ (task), dạy học dựa trên nhiệm vụ (TBI), kỹ năng nói (speaking), và các loại nhiệm vụ như giải quyết vấn đề, trao đổi ý kiến, và mô phỏng tình huống thực tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm đánh giá toàn diện tác động của TBI.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu định lượng được thu thập qua bài kiểm tra nói trước và sau (pre- and post-oral tests) với 60 sinh viên (30 nhóm thực nghiệm, 30 nhóm đối chứng), bảng khảo sát gồm 12 mục được phát cho nhóm thực nghiệm sau mỗi 14 nhiệm vụ, và dữ liệu định tính từ phỏng vấn bán cấu trúc với 6 sinh viên nhóm thực nghiệm.
  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu bài kiểm tra và bảng khảo sát được xử lý bằng thống kê t-test để so sánh sự khác biệt giữa hai nhóm trước và sau khi áp dụng TBI. Dữ liệu phỏng vấn được phân tích nội dung nhằm làm rõ nhận thức và thái độ của sinh viên về phương pháp TBI.
  • Timeline nghiên cứu: Bắt đầu từ tháng 2/2021 đến tháng 7/2022, trong đó 4 tháng thực hiện giảng dạy và thu thập dữ liệu tại VTVC.

Cỡ mẫu gồm 60 sinh viên năm hai ngành Lễ tân khách sạn, được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) do tính khả thi và điều kiện thực tế. Việc lựa chọn phương pháp phân tích hỗn hợp giúp đảm bảo tính khách quan và sâu sắc trong đánh giá hiệu quả của TBI.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự cải thiện kỹ năng nói của nhóm thực nghiệm: Kết quả t-test cho thấy điểm trung bình của nhóm thực nghiệm sau khi áp dụng TBI tăng đáng kể so với trước khi thực hiện (tăng khoảng 15-20%), trong khi nhóm đối chứng không có sự thay đổi rõ rệt. Đặc biệt, tiêu chí quản lý diễn ngôn (discourse management) của nhóm thực nghiệm vượt trội hơn hẳn so với các tiêu chí khác và so với nhóm đối chứng.

  2. Sự hài lòng và hứng thú của sinh viên: 85% sinh viên nhóm thực nghiệm bày tỏ sự hài lòng với các nhiệm vụ, đặc biệt là các nhiệm vụ giải quyết vấn đề và mô phỏng tình huống thực tế, cho thấy TBI tạo ra môi trường học tập tích cực và kích thích sự tham gia chủ động.

  3. Phát triển các khía cạnh ngôn ngữ: Sinh viên nhận thấy TBI giúp cải thiện đáng kể về độ chính xác, sự trôi chảy, vốn từ vựng và cấu trúc ngữ pháp phức tạp, góp phần nâng cao khả năng giao tiếp hiệu quả trong môi trường khách sạn.

  4. Tính ứng dụng nghề nghiệp: Hầu hết sinh viên đánh giá các nhiệm vụ và hoạt động nhóm trong TBI rất thiết thực, giúp họ tự tin hơn khi giao tiếp tiếng Anh trong công việc lễ tân khách sạn tương lai.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự cải thiện kỹ năng nói có thể được giải thích bởi việc TBI tạo điều kiện cho sinh viên thực hành ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp thực tế, giúp họ phát triển kỹ năng đàm thoại một cách tự nhiên và hiệu quả hơn so với phương pháp truyền thống. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các cấp học khác nhau, khẳng định tính ưu việt của TBI trong việc nâng cao kỹ năng nói.

Biểu đồ so sánh điểm trung bình trước và sau của hai nhóm có thể minh họa rõ ràng sự khác biệt về hiệu quả học tập. Bảng phân tích chi tiết các tiêu chí đánh giá kỹ năng nói cũng cho thấy sự tiến bộ vượt bậc của nhóm thực nghiệm về quản lý diễn ngôn và tương tác giao tiếp.

Ngoài ra, sự hài lòng và thái độ tích cực của sinh viên đối với TBI góp phần tạo động lực học tập, giảm áp lực và tăng cường sự tự tin khi sử dụng tiếng Anh. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc thiết kế các chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành khách sạn, giúp sinh viên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi phương pháp TBI trong giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành: Các trường đào tạo nghề du lịch nên tích hợp TBI vào chương trình giảng dạy nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp thực tế của sinh viên, đặc biệt trong các môn học chuyên ngành như Lễ tân khách sạn. Thời gian triển khai đề xuất trong 1-2 năm để đánh giá hiệu quả.

  2. Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên về kỹ thuật thiết kế và tổ chức nhiệm vụ: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho giáo viên nhằm nâng cao năng lực xây dựng bài giảng theo mô hình TBI, giúp họ linh hoạt áp dụng các loại nhiệm vụ phù hợp với trình độ và nhu cầu học viên.

  3. Xây dựng và điều chỉnh tài liệu giảng dạy phù hợp với TBI: Phát triển bộ tài liệu bài tập và nhiệm vụ thực tiễn, có tính ứng dụng cao, phản ánh đúng đặc thù ngành khách sạn và nhu cầu giao tiếp thực tế của sinh viên. Thời gian thực hiện trong vòng 6-12 tháng.

  4. Tăng cường hoạt động thực hành và trải nghiệm thực tế: Tạo điều kiện cho sinh viên tham gia các hoạt động thực hành tại khách sạn, mô phỏng tình huống giao tiếp, giúp họ áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào môi trường làm việc thực tế. Chủ thể thực hiện là nhà trường phối hợp với doanh nghiệp trong ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh chuyên ngành du lịch - khách sạn: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để áp dụng phương pháp TBI hiệu quả trong giảng dạy kỹ năng nói, giúp cải thiện chất lượng bài giảng và nâng cao sự tương tác của học viên.

  2. Nhà quản lý đào tạo các trường nghề du lịch: Thông tin trong luận văn giúp hoạch định chính sách đào tạo, điều chỉnh chương trình học phù hợp với yêu cầu thực tế của ngành, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của sinh viên trên thị trường lao động.

  3. Sinh viên ngành Quản lý Lễ tân khách sạn: Tài liệu giúp sinh viên hiểu rõ hơn về phương pháp học tập chủ động, phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh thông qua các nhiệm vụ thực tế, từ đó nâng cao khả năng tự học và ứng dụng trong công việc.

  4. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực dạy học ngôn ngữ: Luận văn cung cấp dữ liệu thực nghiệm quý giá về hiệu quả của TBI trong môi trường đào tạo nghề tại Việt Nam, mở ra hướng nghiên cứu mới về phương pháp giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. TBI là gì và tại sao lại hiệu quả trong dạy kỹ năng nói?
    TBI là phương pháp dạy học dựa trên việc hoàn thành các nhiệm vụ giao tiếp thực tế, giúp người học sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên và có mục đích. Phương pháp này tạo môi trường học tập tích cực, tăng cơ hội thực hành và phát triển kỹ năng nói hiệu quả hơn so với phương pháp truyền thống.

  2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn này như thế nào?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích định lượng qua bài kiểm tra nói và bảng khảo sát, cùng phân tích định tính từ phỏng vấn bán cấu trúc nhằm đánh giá toàn diện tác động của TBI đối với sinh viên ngành Lễ tân khách sạn.

  3. TBI có phù hợp với trình độ tiếng Anh của sinh viên VTVC không?
    Sinh viên tham gia nghiên cứu có trình độ tiếng Anh từ sơ cấp đến dưới trung cấp, và kết quả cho thấy TBI giúp cải thiện kỹ năng nói hiệu quả ngay cả với nhóm học viên có trình độ này, nhờ vào việc thiết kế nhiệm vụ phù hợp và tạo điều kiện thực hành thường xuyên.

  4. Các loại nhiệm vụ nào được sử dụng trong TBI?
    Các nhiệm vụ phổ biến gồm giải quyết vấn đề, trao đổi ý kiến, mô phỏng tình huống thực tế, và các hoạt động nhóm như thảo luận, trình bày. Những nhiệm vụ này giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp đa dạng và ứng dụng trong môi trường làm việc.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng TBI hiệu quả?
    Giáo viên cần được đào tạo bài bản về thiết kế và tổ chức các nhiệm vụ phù hợp với trình độ và mục tiêu học tập của sinh viên, đồng thời tạo môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sự tham gia tích cực và phản hồi xây dựng trong quá trình học.

Kết luận

  • Phương pháp dạy học dựa trên nhiệm vụ (TBI) đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao kỹ năng nói của sinh viên ngành Lễ tân khách sạn tại VTVC, đặc biệt về quản lý diễn ngôn và tương tác giao tiếp.
  • Sinh viên áp dụng TBI thể hiện sự hài lòng cao, tăng cường sự tự tin và hứng thú trong học tập, đồng thời nhận thấy tính ứng dụng thực tiễn của các nhiệm vụ trong công việc tương lai.
  • Nghiên cứu góp phần lấp đầy khoảng trống về ứng dụng TBI trong đào tạo nghề du lịch tại Việt Nam, cung cấp cơ sở khoa học cho việc điều chỉnh chương trình và phương pháp giảng dạy.
  • Đề xuất áp dụng rộng rãi TBI, đào tạo giáo viên, xây dựng tài liệu phù hợp và tăng cường thực hành thực tế nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm mở rộng, đánh giá liên tục và nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của TBI trong các ngành nghề khác nhau.

Hành động ngay: Các nhà quản lý giáo dục và giảng viên nên xem xét áp dụng và phát triển phương pháp TBI trong chương trình đào tạo để nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động ngành du lịch khách sạn.