Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành công cụ giao tiếp quốc tế quan trọng, đặc biệt tại Việt Nam, nơi nhu cầu học tiếng Anh không ngừng tăng cao. Theo ước tính, phần lớn sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại các trường đại học gặp khó khăn trong kỹ năng nói, thể hiện qua việc sử dụng từ ngữ hạn chế, phản ứng ngắn gọn và thói quen sử dụng tiếng Việt trong các hoạt động thảo luận tiếng Anh. Tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội (HUBT), các vấn đề nổi bật gồm khả năng nói thấp, động lực học tập kém và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, dẫn đến môi trường học tập thiếu tích cực và hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát hiệu quả của kỹ thuật đóng vai (role play) trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho sinh viên năm thứ hai không chuyên ngành tiếng Anh tại HUBT. Nghiên cứu tập trung vào việc áp dụng role play trong các bài học nói, đánh giá sự thay đổi về thái độ, hành vi học tập và hiệu suất nói của sinh viên. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hai lớp chuyên ngành Kế toán, trong học kỳ đầu năm học 2013-2014, với 60 sinh viên tham gia.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về vai trò của role play trong việc kích thích sự tham gia tích cực, tăng thời gian nói và cải thiện kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nói và phương pháp giảng dạy nói tiếng Anh, trong đó:

  • Khái niệm kỹ năng nói: Theo Chaney, nói là quá trình xây dựng và chia sẻ ý nghĩa qua các biểu tượng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ trong nhiều bối cảnh khác nhau. Brown (2001) nhấn mạnh đây là quá trình tương tác, sản xuất và xử lý thông tin phụ thuộc vào ngữ cảnh giao tiếp.

  • Mô hình dạy nói hiệu quả: Ur (1996) đề xuất bốn đặc điểm của hoạt động nói thành công gồm: học viên nói nhiều, sự tham gia đồng đều, động lực cao và sử dụng ngôn ngữ chấp nhận được. Pattison (1992) nhấn mạnh việc ưu tiên tính lưu loát, tránh sửa lỗi quá mức và sử dụng làm việc nhóm.

  • Kỹ thuật đóng vai (role play): Được định nghĩa là phương pháp học tập trong đó học viên nhập vai vào các tình huống giả định để thực hành ngôn ngữ trong bối cảnh thực tế. Role play được phân loại thành scripted (có kịch bản) và non-scripted (không kịch bản), giúp phát triển sự sáng tạo, tự tin và tương tác xã hội.

  • Vai trò của giáo viên và học viên trong role play: Giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ và quan sát; học viên là người tham gia tích cực, đàm phán ý nghĩa và sáng tạo trong giao tiếp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: 60 sinh viên năm hai không chuyên ngành tiếng Anh tại HUBT, thuộc hai lớp chuyên ngành Kế toán.

  • Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ sinh viên trong hai lớp được chọn làm mẫu nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện.

  • Công cụ thu thập dữ liệu: Bao gồm bảng hỏi (trước và sau khi áp dụng role play), phỏng vấn bán cấu trúc với sinh viên, quan sát trực tiếp trong các tiết học nói và ghi âm lớp học.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng thống kê mô tả (phần trăm, biểu đồ), dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ thái độ, hành vi và nhận thức của sinh viên về role play.

  • Thời gian nghiên cứu: Thực hiện trong hai tháng, trong học kỳ đầu năm học 2013-2014.

  • Tiến trình nghiên cứu: Bao gồm khảo sát sơ bộ, lập kế hoạch hành động, triển khai áp dụng role play trong các bài học, quan sát và thu thập dữ liệu, phân tích và phản hồi kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thay đổi thái độ và động lực học tập: Sau khi áp dụng role play, 80% sinh viên bày tỏ thích thú với các bài học nói, tăng 20% so với trước khi nghiên cứu. 85% sinh viên cho biết role play giúp họ hứng thú và tự tin hơn khi tham gia hoạt động nói.

  2. Tăng cường sự tham gia và thời gian nói: 75% sinh viên luôn tích cực nói nhiều hơn khi làm việc nhóm trong role play, so với chỉ 6.7% trước đây. Thời gian nói trung bình của sinh viên trong các hoạt động role play tăng khoảng 40% so với các bài học truyền thống.

  3. Cải thiện kỹ năng nói: Qua hai chu kỳ đánh giá, điểm trung bình về phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát và hiểu biết của sinh viên tăng từ mức 2.5 lên 3.8 trên thang điểm 5, với hơn 60% sinh viên đạt mức "tốt" trở lên.

  4. Khó khăn và hạn chế: 91.7% sinh viên gặp khó khăn về vốn từ vựng, 25% cảm thấy ngại ngùng khi nói trước đám đông, và 30% gặp vấn đề trong việc phối hợp nhóm. Tuy nhiên, sự hỗ trợ từ giáo viên và bạn học giúp giảm bớt các khó khăn này.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy role play là kỹ thuật hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho sinh viên không chuyên. Việc tăng thời gian nói và sự tham gia tích cực được minh chứng qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ sinh viên chủ động phát biểu và thời gian nói trong lớp. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với nhận định của Larsen Freeman (1997) và Ladousse về vai trò của role play trong việc thúc đẩy tương tác và tăng động lực học tập.

Nguyên nhân thành công có thể do role play tạo ra môi trường học tập gần gũi với thực tế, kích thích sự sáng tạo và giảm áp lực khi nói nhờ vai trò "mặt nạ" giúp học viên bớt ngại ngùng. Đồng thời, vai trò tích cực của giáo viên trong việc hướng dẫn, tổ chức và hỗ trợ cũng góp phần quan trọng vào hiệu quả của phương pháp.

Tuy nhiên, việc sử dụng tiếng Việt trong quá trình chuẩn bị và hạn chế về vốn từ vựng vẫn là thách thức cần được khắc phục trong các nghiên cứu và ứng dụng tiếp theo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường áp dụng role play trong giảng dạy nói: Các giáo viên nên tích hợp role play thường xuyên trong các bài học nói nhằm tăng thời gian thực hành và sự tự tin của sinh viên. Thời gian áp dụng có thể bắt đầu từ học kỳ tiếp theo và duy trì liên tục.

  2. Chuẩn bị kỹ lưỡng về từ vựng và cấu trúc ngôn ngữ: Trước khi thực hiện role play, giáo viên cần cung cấp đầy đủ từ vựng và mẫu câu cần thiết để giảm bớt khó khăn cho sinh viên, giúp họ tự tin hơn khi tham gia.

  3. Đào tạo giáo viên về kỹ thuật tổ chức role play: Nhà trường nên tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp role play cho giáo viên nhằm nâng cao kỹ năng quản lý lớp học và hỗ trợ học viên hiệu quả.

  4. Khuyến khích làm việc nhóm và phát triển kỹ năng mềm: Tạo điều kiện để sinh viên làm việc nhóm đa dạng về trình độ nhằm tăng cường sự hỗ trợ lẫn nhau, đồng thời phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác.

  5. Theo dõi và đánh giá liên tục: Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ về kỹ năng nói và thái độ học tập để điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng: Nghiên cứu cung cấp phương pháp thực tiễn giúp cải thiện kỹ năng nói cho sinh viên không chuyên, hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy.

  2. Sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh: Tài liệu giúp hiểu rõ về vai trò và cách áp dụng role play trong giảng dạy, từ đó nâng cao năng lực sư phạm.

  3. Nhà quản lý giáo dục và chuyên gia đào tạo ngoại ngữ: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách và chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh giao tiếp: Là nguồn tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy nói và kỹ thuật tương tác trong lớp học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Role play có phù hợp với tất cả trình độ sinh viên không?
    Role play có thể điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với nhiều trình độ khác nhau. Việc chuẩn bị từ vựng và kịch bản phù hợp giúp sinh viên ở trình độ thấp cũng có thể tham gia hiệu quả.

  2. Làm thế nào để giảm sự ngại ngùng khi sinh viên nói trước đám đông?
    Role play giúp tạo "mặt nạ" cho sinh viên, giảm áp lực cá nhân. Ngoài ra, giáo viên nên khuyến khích làm việc nhóm và tạo môi trường thân thiện, hỗ trợ để tăng sự tự tin.

  3. Có nên sử dụng tiếng Việt trong quá trình role play không?
    Việc sử dụng tiếng Việt trong giai đoạn chuẩn bị có thể giúp sinh viên hiểu rõ nội dung và phối hợp tốt hơn, nhưng khi trình bày nên khuyến khích sử dụng tiếng Anh để tăng cường thực hành.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của role play trong giảng dạy?
    Có thể sử dụng thang điểm đánh giá các yếu tố như phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát và khả năng hiểu biết, kết hợp quan sát và phản hồi từ sinh viên để đánh giá toàn diện.

  5. Role play có thể áp dụng trong các kỹ năng tiếng Anh khác không?
    Ngoài kỹ năng nói, role play còn hỗ trợ phát triển kỹ năng nghe, đọc hiểu và viết thông qua các tình huống giao tiếp thực tế, giúp học viên vận dụng ngôn ngữ toàn diện hơn.

Kết luận

  • Role play là kỹ thuật hiệu quả giúp nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho sinh viên không chuyên tại HUBT, thể hiện qua sự tăng trưởng về động lực, thời gian nói và chất lượng giao tiếp.

  • Việc áp dụng role play góp phần tạo môi trường học tập tích cực, giảm áp lực và kích thích sự sáng tạo, tự tin của sinh viên trong giao tiếp.

  • Các khó khăn chính gồm hạn chế về vốn từ vựng và sự ngại ngùng khi nói trước đám đông, cần được khắc phục qua chuẩn bị kỹ lưỡng và hỗ trợ từ giáo viên.

  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm tối ưu hóa việc sử dụng role play trong giảng dạy tiếng Anh giao tiếp tại các trường đại học.

  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng áp dụng role play, đào tạo giáo viên chuyên sâu và thiết lập hệ thống đánh giá liên tục để nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Hành động ngay hôm nay: Các giáo viên và nhà quản lý giáo dục nên xem xét tích hợp role play vào chương trình giảng dạy tiếng Anh, đồng thời tham khảo nghiên cứu này để phát triển phương pháp phù hợp với đặc điểm học viên và điều kiện thực tế.