Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch Việt Nam, đặc biệt tại Thành phố Hồ Chí Minh, đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng nhanh, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế quốc gia. Theo Tổng cục Du lịch Việt Nam năm 2022, toàn ngành có khoảng 4 triệu lao động, trong đó 45% được đào tạo chuyên ngành du lịch, 35% đào tạo chuyên ngành khác và 20% chưa qua đào tạo. Tuy nhiên, ngành khách sạn – du lịch đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nghề lễ tân khách sạn – bộ mặt đại diện quan trọng của doanh nghiệp lưu trú. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist (STHC) là một trong những cơ sở đào tạo nghề uy tín, có quy mô lớn với hơn 30 năm phát triển. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn tại đây vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động và hội nhập quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn tại Thành phố Hồ Chí Minh, tập trung nghiên cứu trường hợp tại Trường Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist trong giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển ngành du lịch – khách sạn. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện nguồn nhân lực phục vụ ngành du lịch, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu sau:

  • Lý thuyết chất lượng đào tạo: Định nghĩa chất lượng đào tạo là sự phù hợp giữa đầu vào, quá trình và đầu ra của chương trình đào tạo, bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học. Chất lượng được đánh giá qua các tiêu chí như nội dung giảng dạy, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy và kết quả đầu ra.

  • Mô hình AKS (Attitude - Skill - Knowledge): Mô hình đánh giá năng lực nghề nghiệp dựa trên ba yếu tố chính là kiến thức chuyên môn (Knowledge), kỹ năng thực hành (Skill) và thái độ làm việc (Attitude). Mô hình này được ứng dụng để đánh giá năng lực của học sinh, giáo viên và doanh nghiệp trong đào tạo nghề lễ tân khách sạn.

  • Mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ giáo dục (HEdPERF và SERVPERF): Các mô hình này giúp đánh giá chất lượng dịch vụ đào tạo dựa trên sự hài lòng của người học và các bên liên quan, từ đó xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.

Các khái niệm chính bao gồm: đào tạo nghề, chất lượng đào tạo, chương trình đào tạo, nghề lễ tân khách sạn, các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo (môi trường bên ngoài, nội bộ doanh nghiệp, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, học sinh sinh viên, mối quan hệ nhà trường – doanh nghiệp).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo ngành, thống kê của Tổng cục Du lịch, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các văn bản pháp luật liên quan đến đào tạo nghề và giáo dục nghề nghiệp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát xã hội học bằng bảng hỏi và phỏng vấn sâu với ba nhóm đối tượng: người dạy (giáo viên), người học (học sinh, sinh viên) và người sử dụng lao động (doanh nghiệp khách sạn).

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp so sánh đánh giá các chỉ số liên quan qua các năm từ 2018 đến 2022 để nhận diện sự thay đổi và hiệu quả các hoạt động đào tạo. Phân tích định tính và định lượng được kết hợp nhằm đánh giá thực trạng chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn tại Trường STHC và Thành phố Hồ Chí Minh.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng vài trăm học sinh, giáo viên và đại diện doanh nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022, phản ánh thực trạng và xu hướng phát triển chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn trong 5 năm gần đây.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chất lượng chương trình đào tạo còn hạn chế: Khoảng 60% học sinh, sinh viên đánh giá nội dung chương trình chưa cập nhật kịp thời các kỹ năng công nghệ và xu hướng quốc tế. Chỉ 55% cho rằng chương trình đào tạo đáp ứng tốt yêu cầu thực tế của doanh nghiệp.

  2. Đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về trình độ và kỹ năng: 70% giáo viên có trình độ đại học trở lên, nhưng chỉ khoảng 40% có chứng chỉ sư phạm nghề nghiệp và kỹ năng thực hành nghề lễ tân khách sạn. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và truyền đạt kiến thức thực tế.

  3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị chưa đáp ứng đầy đủ: Khoảng 50% học viên phản ánh cơ sở vật chất, phòng thực hành và thiết bị hỗ trợ chưa hiện đại, thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong việc thực hành kỹ năng nghề.

  4. Mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp còn lỏng lẻo: Chỉ 35% doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo hoặc hỗ trợ thực tập cho học viên. Điều này làm giảm khả năng đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường lao động.

  5. Tỷ lệ học viên có việc làm đúng ngành sau tốt nghiệp đạt khoảng 60% trong vòng 6-12 tháng, còn thấp so với yêu cầu phát triển ngành du lịch – khách sạn tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chương trình đào tạo chưa được cập nhật thường xuyên để bắt kịp xu hướng hội nhập quốc tế và chuyển đổi số trong ngành khách sạn. Đội ngũ giáo viên thiếu kỹ năng thực hành và chứng chỉ sư phạm nghề nghiệp làm giảm hiệu quả truyền đạt kiến thức và kỹ năng thực tế. Cơ sở vật chất chưa được đầu tư đồng bộ, hiện đại cũng là rào cản lớn trong việc nâng cao chất lượng đào tạo.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với báo cáo của Hiệp hội Du lịch Việt Nam về tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao và sự không đồng bộ giữa đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp. Việc xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa nhà trường và doanh nghiệp được xem là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ học viên hài lòng với chương trình đào tạo, bảng phân bố trình độ giáo viên, biểu đồ so sánh tỷ lệ học viên có việc làm đúng ngành qua các năm, giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cập nhật và hoàn thiện chương trình đào tạo theo hướng hội nhập quốc tế và ứng dụng công nghệ: Tăng cường tích hợp các kỹ năng mềm, ngoại ngữ và công nghệ thông tin trong chương trình đào tạo nghề lễ tân khách sạn. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu Trường STHC phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo.

  2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng sư phạm nghề nghiệp và kỹ năng thực hành chuyên môn cho giáo viên. Khuyến khích giáo viên tham gia các chương trình đào tạo nâng cao trình độ. Thời gian: 1-3 năm. Chủ thể: Nhà trường, các tổ chức đào tạo giáo viên.

  3. Tăng cường công tác quản lý và giáo dục học viên: Xây dựng hệ thống đánh giá, giám sát quá trình học tập và rèn luyện của học viên, nâng cao ý thức học tập và thái độ nghề nghiệp. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Nhà trường, giáo viên chủ nhiệm.

  4. Đổi mới công tác tuyển sinh, nâng cao chất lượng đầu vào: Tăng cường công tác tư vấn tuyển sinh, lựa chọn học viên có năng lực và thái độ phù hợp với nghề lễ tân khách sạn. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Phòng tuyển sinh, Ban giám hiệu.

  5. Tăng cường đầu tư và nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị: Đầu tư trang thiết bị hiện đại, phòng thực hành chuyên sâu, tận dụng nguồn lực doanh nghiệp hỗ trợ cơ sở vật chất. Thời gian: 2-4 năm. Chủ thể: Nhà trường, các đối tác doanh nghiệp.

  6. Xây dựng mối liên hệ chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp: Thiết lập các chương trình thực tập, hợp tác đào tạo, tham vấn xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban giám hiệu, phòng quan hệ doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo nghề lễ tân khách sạn phù hợp với xu hướng phát triển ngành du lịch.

  2. Giáo viên và cán bộ quản lý các cơ sở đào tạo du lịch – khách sạn: Tham khảo các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy, quản lý học viên và phát triển đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp.

  3. Doanh nghiệp trong ngành khách sạn và du lịch: Hiểu rõ hơn về thực trạng đào tạo nguồn nhân lực, từ đó phối hợp hiệu quả với các cơ sở đào tạo trong việc tuyển dụng và đào tạo thực tế.

  4. Sinh viên và học viên ngành du lịch – khách sạn: Nắm bắt được yêu cầu về kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết, từ đó chủ động nâng cao năng lực bản thân để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nghề lễ tân khách sạn lại quan trọng trong ngành du lịch?
    Nghề lễ tân khách sạn là bộ mặt đại diện đầu tiên của khách sạn, quyết định ấn tượng ban đầu của khách hàng. Nhân viên lễ tân có vai trò kết nối khách với các dịch vụ, đảm bảo sự hài lòng và giữ chân khách hàng.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn?
    Bao gồm chương trình đào tạo phù hợp, đội ngũ giáo viên có trình độ và kỹ năng thực hành, cơ sở vật chất hiện đại, thái độ và năng lực của học viên, cùng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng mềm cho học viên ngành lễ tân khách sạn?
    Thông qua các hoạt động đào tạo kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, làm việc nhóm, đào tạo ngoại ngữ và thực hành thực tế tại doanh nghiệp, giúp học viên phát triển toàn diện.

  4. Vai trò của doanh nghiệp trong đào tạo nghề lễ tân khách sạn là gì?
    Doanh nghiệp cung cấp môi trường thực tập, góp ý xây dựng chương trình đào tạo, hỗ trợ trang thiết bị và tuyển dụng nhân lực, giúp đảm bảo chất lượng đầu ra phù hợp với nhu cầu thị trường.

  5. Tỷ lệ học viên có việc làm đúng ngành sau khi tốt nghiệp tại Trường STHC hiện nay là bao nhiêu?
    Khoảng 60% học viên có việc làm đúng ngành trong vòng 6-12 tháng sau khi tốt nghiệp, cho thấy còn nhiều tiềm năng để cải thiện chất lượng đào tạo và kết nối với thị trường lao động.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn, tập trung nghiên cứu tại Trường Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist, Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2018-2022.
  • Phân tích thực trạng cho thấy chương trình đào tạo, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và mối quan hệ nhà trường – doanh nghiệp còn nhiều hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bao gồm cập nhật chương trình, nâng cao năng lực giáo viên, đổi mới tuyển sinh, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành du lịch – khách sạn tại Thành phố Hồ Chí Minh và cả nước.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề lễ tân khách sạn trong tương lai.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề lễ tân khách sạn, thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành du lịch Việt Nam!