I. Tần suất nhiễm khuẩn hô hấp cấp và tỷ lệ thiếu vitamin D ở trẻ dưới 5 tuổi
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp (NKHHC) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG), hàng năm có khoảng 14 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong, trong đó 4 triệu trường hợp liên quan đến NKHHC. Thiếu vitamin D được xem là một yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ mắc và mức độ nặng của NKHHC. Nghiên cứu tại các quốc gia như Ấn Độ, Phần Lan, và Việt Nam cho thấy mối liên hệ giữa tình trạng thiếu vitamin D và nguy cơ mắc NKHHC, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
1.1. Tình trạng thiếu vitamin D ở trẻ em
Thiếu vitamin D là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, đặc biệt ở trẻ em. Nghiên cứu tại Saudi Arabia, Qatar, và Iran cho thấy tỷ lệ thiếu vitamin D ở trẻ em dao động từ 29% đến 78,4%. Tại Việt Nam, tỷ lệ thiếu vitamin D ở trẻ em vùng nông thôn là 61,1% và ở thành phố là 53,7%. Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, bao gồm NKHHC. Tuy nhiên, các nghiên cứu về hiệu quả của việc bổ sung vitamin D trong phòng ngừa NKHHC vẫn còn nhiều tranh cãi.
II. Vai trò của vitamin D trong hệ miễn dịch và phòng ngừa NKHHC
Vitamin D không chỉ quan trọng đối với sức khỏe xương mà còn có vai trò quan trọng trong điều hòa hệ miễn dịch. Nghiên cứu của Adrian R Martineau và cộng sự (2017) chỉ ra rằng vitamin D giúp giảm mức độ nặng và tỷ lệ tử vong do NKHHC. Vitamin D kích thích sản xuất các peptide kháng khuẩn như cathelicidin, giúp tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn và virus. Tuy nhiên, các nghiên cứu gộp về hiệu quả của việc bổ sung vitamin D trong phòng ngừa NKHHC vẫn chưa đưa ra kết luận thống nhất.
2.1. Cơ chế chống nhiễm khuẩn của vitamin D
Vitamin D hoạt động thông qua việc kích hoạt các thụ thể vitamin D (VDR) trên tế bào miễn dịch. Nó kích thích sản xuất các peptide kháng khuẩn như cathelicidin LL-37, giúp tiêu diệt vi khuẩn và virus. Nghiên cứu tại Ấn Độ và Phần Lan cho thấy trẻ có nồng độ vitamin D thấp (<10 ng/ml) có nguy cơ mắc NKHHC cao hơn. Vitamin D cũng ức chế sự tăng sinh của tế bào lympho T và B, giúp điều hòa đáp ứng miễn dịch. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để làm rõ cơ chế này.
III. Thực trạng và giải pháp phòng ngừa NKHHC ở trẻ dưới 5 tuổi
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp vẫn là một thách thức lớn đối với sức khỏe trẻ em, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Thiếu vitamin D được xem là một yếu tố nguy cơ quan trọng làm tăng tỷ lệ mắc và mức độ nặng của NKHHC. Các chương trình phòng chống NKHHC đã được triển khai tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, nhưng tỷ lệ mắc bệnh vẫn còn cao. Việc bổ sung vitamin D được đề xuất như một giải pháp tiềm năng để giảm tỷ lệ mắc NKHHC, tuy nhiên cần thêm nghiên cứu để xác định hiệu quả và liều lượng phù hợp.
3.1. Giải pháp bổ sung vitamin D
Bổ sung vitamin D được xem là một chiến lược hiệu quả để phòng ngừa NKHHC ở trẻ dưới 5 tuổi. Nghiên cứu tại Hải Phòng, Việt Nam, cho thấy việc bổ sung vitamin D giúp giảm tỷ lệ mắc NKHHC ở trẻ em. Tuy nhiên, các nghiên cứu gộp trên thế giới vẫn chưa đưa ra kết luận thống nhất về hiệu quả của việc bổ sung vitamin D. Cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn và dài hạn để đánh giá tác động của vitamin D đối với NKHHC và sức khỏe trẻ em.
