I. Tổng quan về bệnh viêm phúc mạc
Viêm phúc mạc (VPM) là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, thường gặp trong các bệnh lý ngoại khoa ổ bụng. Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức là một trong những cơ sở y tế hàng đầu tại Việt Nam, thường xuyên tiếp nhận các ca bệnh nặng, trong đó có nhiều trường hợp VPM. VPM được chia thành các loại chính: VPM tiên phát, VPM thứ phát, VPM thì ba, và VPM sau thẩm phân phúc mạc. Mỗi loại có nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh khác nhau, nhưng đều dẫn đến tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng tại phúc mạc. Kháng sinh đóng vai trò quan trọng trong điều trị VPM, giúp kiểm soát nhiễm trùng và ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn.
1.1. Cấu tạo và vai trò của phúc mạc
Phúc mạc là một màng thanh mạc bao phủ các thành ổ bụng và các tạng trong hệ tiêu hóa. Nó có vai trò bảo vệ các cơ quan, giảm ma sát giữa các tạng, và giúp chúng di động dễ dàng. Khi bị tổn thương hoặc nhiễm trùng, phúc mạc có thể tiết dịch và hình thành các ổ viêm. Viêm phúc mạc xảy ra khi phúc mạc bị viêm do vi khuẩn, hóa chất, hoặc chấn thương. Đây là một tình trạng cấp tính, có thể dẫn đến nhiễm trùng toàn thân và suy đa tạng nếu không được điều trị kịp thời.
1.2. Phân loại và nguyên nhân viêm phúc mạc
Viêm phúc mạc được phân loại thành bốn nhóm chính: VPM tiên phát, VPM thứ phát, VPM thì ba, và VPM sau thẩm phân phúc mạc. VPM tiên phát thường do vi khuẩn từ máu hoặc đường tiêu hóa xâm nhập vào phúc mạc. VPM thứ phát thường liên quan đến thủng các tạng rỗng như dạ dày, ruột, hoặc bàng quang. VPM thì ba là tình trạng viêm phúc mạc tái phát sau điều trị, trong khi VPM sau thẩm phân phúc mạc là biến chứng của phương pháp lọc màng bụng. Mỗi loại VPM có nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh riêng, đòi hỏi các phương pháp điều trị khác nhau.
II. Sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phúc mạc
Kháng sinh là nhóm thuốc không thể thiếu trong điều trị viêm phúc mạc. Tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, việc sử dụng kháng sinh được thực hiện dựa trên các nguyên tắc điều trị kinh nghiệm và bằng chứng vi khuẩn học. Các nhóm kháng sinh thường được sử dụng bao gồm cephalosporin, quinolon, và kháng sinh kết hợp. Tuy nhiên, tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng đặt ra thách thức lớn trong việc lựa chọn phác đồ điều trị hiệu quả. Nghiên cứu tại bệnh viện cho thấy, việc sử dụng kháng sinh hợp lý giúp giảm tỷ lệ tử vong và rút ngắn thời gian điều trị.
2.1. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh
Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phúc mạc tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức tuân theo các nguyên tắc điều trị kinh nghiệm và dựa trên bằng chứng vi khuẩn học. Các bác sĩ thường bắt đầu với phác đồ kháng sinh phổ rộng, sau đó điều chỉnh dựa trên kết quả kháng sinh đồ. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế tình trạng kháng thuốc. Các nhóm kháng sinh thường được sử dụng bao gồm cephalosporin thế hệ 3, quinolon, và kháng sinh kết hợp như amoxicillin/clavulanate.
2.2. Hiệu quả sử dụng kháng sinh
Nghiên cứu tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức cho thấy, việc sử dụng kháng sinh hợp lý trong điều trị viêm phúc mạc giúp giảm tỷ lệ tử vong và rút ngắn thời gian nằm viện. Các phác đồ kháng sinh ban đầu thường được đánh giá dựa trên tính phù hợp với kháng sinh đồ và các hướng dẫn điều trị quốc tế. Kết quả cho thấy, các phác đồ phù hợp với khuyến cáo của IDS&TSSG có hiệu quả điều trị cao hơn so với các phác đồ không phù hợp.
III. Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức
Nghiên cứu tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức tập trung vào phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phúc mạc. Kết quả cho thấy, các phác đồ kháng sinh ban đầu thường bao gồm cephalosporin thế hệ 3 và quinolon. Tuy nhiên, tỷ lệ kháng thuốc của các chủng vi khuẩn Gram âm như E. coli và K. pneumoniae ngày càng gia tăng, đặt ra thách thức lớn trong việc lựa chọn kháng sinh hiệu quả. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc tuân thủ các hướng dẫn điều trị quốc tế giúp cải thiện đáng kể hiệu quả điều trị.
3.1. Đặc điểm sử dụng kháng sinh
Tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, các phác đồ kháng sinh ban đầu thường bao gồm cephalosporin thế hệ 3 và quinolon. Các phác đồ này được lựa chọn dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và các hướng dẫn điều trị quốc tế. Tuy nhiên, tỷ lệ kháng thuốc của các chủng vi khuẩn Gram âm như E. coli và K. pneumoniae ngày càng gia tăng, đòi hỏi sự điều chỉnh phác đồ dựa trên kết quả kháng sinh đồ.
3.2. Kết quả điều trị và đánh giá
Nghiên cứu cho thấy, các phác đồ kháng sinh phù hợp với khuyến cáo của IDS&TSSG có hiệu quả điều trị cao hơn so với các phác đồ không phù hợp. Việc tuân thủ các hướng dẫn điều trị quốc tế giúp giảm tỷ lệ tử vong và rút ngắn thời gian nằm viện. Tuy nhiên, tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng đặt ra thách thức lớn trong việc lựa chọn kháng sinh hiệu quả.
