Tổng quan nghiên cứu

Việc thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung (MSTT) đã trở thành một giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và chống lãng phí trong quản lý tài sản công. Tại tỉnh An Giang, MSTT chính thức được triển khai từ năm 2017, với sự tham gia của nhiều đơn vị như Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ban quản lý đấu thầu thuốc tập trung, Trường Đại học An Giang và các Ủy ban nhân dân cấp huyện. Qua giai đoạn 2017-2020, MSTT đã góp phần tiết kiệm ngân sách, đồng thời nâng cao tính minh bạch và chuyên nghiệp trong công tác mua sắm tài sản công.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện MSTT trên địa bàn tỉnh An Giang, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc cấp tỉnh An Giang trong giai đoạn 2017-2020. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ nằm ở việc hoàn thiện cơ sở lý luận về MSTT mà còn góp phần thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, tiết kiệm chi phí và phòng chống tham nhũng.

Theo báo cáo của Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang, từ năm 2017 đến nay, MSTT đã giúp tiết kiệm khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu được duyệt và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu được duyệt. Đặc biệt, trong năm 2020, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, công tác bàn giao, tiếp nhận tài sản vẫn đảm bảo tiến độ đề ra. Những con số này cho thấy MSTT đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng tài sản được trang bị cho các đơn vị sử dụng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý tài sản công. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý công: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc quản lý tài sản công nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia, chống lãng phí và tham nhũng.
  2. Lý thuyết mua sắm tập trung: Định nghĩa MSTT là phương thức tổ chức đấu thầu rộng rãi qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian và tăng tính chuyên nghiệp trong đấu thầu.

Các khái niệm chính bao gồm: tài sản công, mua sắm tập trung, thỏa thuận khung, đơn vị mua sắm tập trung, tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản công. Tài sản công được phân loại theo đặc điểm, nguồn gốc và công dụng, trong đó MSTT áp dụng cho các tài sản có số lượng lớn, đồng bộ và có giá trị kinh tế cao.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa các tài liệu chính thức, báo cáo của các cơ quan chức năng tỉnh An Giang, các văn bản pháp luật liên quan và các công trình nghiên cứu trước đây. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Báo cáo kết quả thực hiện MSTT của Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang giai đoạn 2017-2020.
  • Văn bản pháp luật như Luật Đấu thầu 2013, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017, Nghị định số 151/2017/NĐ-CP.
  • Quyết định và Thông tư của Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang và Bộ Tài chính.

Phương pháp phân tích định tính và định lượng được kết hợp nhằm đánh giá thực trạng, hiệu quả và những khó khăn trong quá trình thực hiện MSTT. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào các đơn vị mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính với vai trò chủ đạo trong tổ chức MSTT. Timeline nghiên cứu từ năm 2017 đến 2020, phù hợp với giai đoạn MSTT được triển khai chính thức tại An Giang.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiết kiệm ngân sách rõ rệt: Từ năm 2017 đến 2020, MSTT do Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính thực hiện đã tiết kiệm khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu. Đây là minh chứng cho hiệu quả kinh tế của MSTT trong việc giảm chi phí mua sắm tài sản công.

  2. Tăng tính minh bạch và chuyên nghiệp: Việc tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng từ năm 2019 đã nâng cao tính công khai, minh bạch trong lựa chọn nhà thầu, giảm thiểu tiêu cực và tạo điều kiện cho nhiều nhà cung cấp tham gia. Tỷ lệ gói thầu được lựa chọn qua đấu thầu rộng rãi đạt trên 90%.

  3. Chất lượng tài sản được cải thiện: Đa số các đơn vị sử dụng đánh giá tài sản mua sắm tập trung đáp ứng yêu cầu về chất lượng, thời gian bàn giao và thái độ phục vụ của nhà thầu. Việc đồng bộ về chủng loại và tiêu chuẩn kỹ thuật giúp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản.

  4. Khó khăn trong phối hợp và thực hiện: Một số đơn vị sử dụng tài sản sau khi ký thỏa thuận khung đã từ chối mua hoặc yêu cầu điều chỉnh giảm số lượng, thay đổi cấu hình do không bố trí được kinh phí hoặc không còn nhu cầu. Việc bàn giao, nghiệm thu tài sản cũng gặp khó khăn do sự không hợp tác của một số đơn vị, gây chậm tiến độ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những thành công trong MSTT tại An Giang chủ yếu do sự chỉ đạo quyết liệt của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị mua sắm tập trung và cơ quan thẩm định, phê duyệt kế hoạch. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong đấu thầu qua mạng từ năm 2019 đã góp phần nâng cao hiệu quả và minh bạch.

Tuy nhiên, khó khăn về mặt phối hợp giữa đơn vị mua sắm tập trung và các đơn vị sử dụng tài sản phản ánh sự chưa đồng bộ trong nhận thức và quy trình thực hiện. So với các nghiên cứu ở các tỉnh khác như Cà Mau, Bà Rịa – Vũng Tàu, An Giang cũng gặp phải các vấn đề tương tự về việc chậm trễ bàn giao và sự không hợp tác của đơn vị sử dụng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiết kiệm ngân sách hàng năm, bảng đánh giá chất lượng tài sản theo ý kiến đơn vị sử dụng và biểu đồ tiến độ thực hiện các gói thầu. Những kết quả này khẳng định MSTT là hướng đi đúng đắn, cần tiếp tục hoàn thiện để phát huy tối đa hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và đào tạo: Đẩy mạnh tuyên truyền về lợi ích và quy trình MSTT đến các đơn vị sử dụng tài sản nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và hợp tác trong thực hiện. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng; Chủ thể: Sở Tài chính phối hợp với các đơn vị mua sắm tập trung.

  2. Hoàn thiện quy trình phối hợp và giám sát: Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ giữa đơn vị mua sắm tập trung và các đơn vị sử dụng tài sản, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện để kịp thời xử lý các vướng mắc. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Ủy ban nhân dân tỉnh và Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin toàn diện: Mở rộng và nâng cao hiệu quả sử dụng hệ thống đấu thầu qua mạng và quản lý tài sản công điện tử nhằm giảm thiểu thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch và rút ngắn thời gian mua sắm. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp Sở Tài chính.

  4. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ mua sắm tập trung: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật đấu thầu, quản lý tài sản và xử lý tình huống phát sinh cho cán bộ thực hiện MSTT nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và hiệu quả công việc. Thời gian: liên tục hàng năm; Chủ thể: Sở Tài chính và các đơn vị mua sắm tập trung.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về tài sản công: Giúp hoàn thiện chính sách, quy trình và nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công thông qua MSTT.

  2. Đơn vị mua sắm tập trung và các cơ quan, đơn vị sử dụng tài sản: Cung cấp hướng dẫn thực tiễn, giải pháp khắc phục khó khăn và nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác mua sắm.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Chính sách công, Quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn MSTT tại địa phương, phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Các tổ chức, doanh nghiệp tham gia cung cấp tài sản công: Hiểu rõ quy trình, tiêu chuẩn và yêu cầu trong đấu thầu mua sắm tập trung, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng dịch vụ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung là gì?
    MSTT là hình thức tổ chức đấu thầu rộng rãi qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian và tăng tính chuyên nghiệp trong đấu thầu, góp phần tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công.

  2. Tại sao tỉnh An Giang chọn MSTT từ năm 2017?
    Theo Quyết định số 524/QĐ-UBND năm 2017 và các văn bản pháp luật liên quan, MSTT được triển khai nhằm khắc phục lãng phí, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong mua sắm tài sản công trên địa bàn tỉnh.

  3. Những khó khăn chính khi thực hiện MSTT tại An Giang là gì?
    Khó khăn gồm sự chưa đồng thuận của một số đơn vị sử dụng tài sản, chậm trễ trong bàn giao, yêu cầu thay đổi cấu hình tài sản, và hạn chế về năng lực cán bộ thực hiện mua sắm tập trung.

  4. MSTT đã giúp tiết kiệm ngân sách như thế nào?
    Từ năm 2017 đến 2020, MSTT tại An Giang đã tiết kiệm khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu, nhờ mua sắm theo lô lớn và đấu thầu rộng rãi.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả MSTT trong tương lai?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình phối hợp, ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức và sự hợp tác của các đơn vị sử dụng tài sản.

Kết luận

  • MSTT tại tỉnh An Giang từ năm 2017 đã góp phần tiết kiệm ngân sách khoảng 1,452 tỷ đồng và nâng cao chất lượng tài sản công.
  • Việc áp dụng đấu thầu qua mạng từ năm 2019 giúp tăng tính minh bạch và chuyên nghiệp trong lựa chọn nhà thầu.
  • Một số khó khăn về phối hợp và thực hiện cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả MSTT.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo, công nghệ thông tin và quy trình phối hợp nhằm phát huy tối đa lợi ích MSTT.
  • Tiếp tục theo dõi, đánh giá và hoàn thiện chính sách MSTT trong giai đoạn tiếp theo để đảm bảo sự phát triển bền vững của công tác quản lý tài sản công.

Luận văn kêu gọi các cơ quan, đơn vị liên quan tích cực tham gia, phối hợp thực hiện MSTT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh An Giang.