Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng chuyển đổi số toàn cầu, phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số trở thành một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành công và bền vững của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, mặc dù nguồn nhân lực dồi dào và chi phí lao động thấp được xem là lợi thế, chất lượng nhân lực vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế số. Công ty Cổ phần Công nghệ và Truyền thông VTC NETVIET, một đơn vị hoạt động trong lĩnh vực truyền thông đa phương tiện và công nghệ thông tin, đang đối mặt với thách thức trong việc phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số để thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng của công nghệ và thị trường.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số tại VTC NETVIET trong giai đoạn 2019-2021, đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực đến năm 2025. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn nhân lực chuyển đổi số, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển nhân lực trong doanh nghiệp, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại VTC NETVIET. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với chuyển đổi số và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết phát triển nguồn nhân lực và lý thuyết chuyển đổi số. Lý thuyết phát triển nguồn nhân lực tập trung vào các khái niệm về số lượng, chất lượng và cơ cấu nhân lực, bao gồm các yếu tố thể lực, trí lực và tâm lực của người lao động. Lý thuyết chuyển đổi số nhấn mạnh quá trình thay đổi toàn diện về cách thức làm việc và sản xuất dựa trên công nghệ số, đòi hỏi nguồn nhân lực phải có năng lực làm chủ công nghệ, khả năng thích ứng nhanh và tư duy sáng tạo.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Nguồn nhân lực chuyển đổi số: tổng thể nhân lực có kiến thức, kỹ năng và phẩm chất đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số.
  • Phát triển nguồn nhân lực: quá trình nâng cao số lượng, chất lượng và cơ cấu nhân lực phù hợp với mục tiêu tổ chức.
  • Tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực: bao gồm thể lực, trí lực (trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ) và tâm lực (ý thức, kỷ luật).
  • Các yếu tố ảnh hưởng: thuộc về người lao động (trình độ, thể chất, vốn xã hội), hoạt động quản trị nhân lực (tuyển dụng, đào tạo, đánh giá, đãi ngộ), môi trường doanh nghiệp (quan điểm lãnh đạo, chiến lược, tài chính) và các yếu tố bên ngoài (kinh tế, pháp luật, văn hóa, cạnh tranh).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát thực trạng nguồn nhân lực tại VTC NETVIET giai đoạn 2019-2021, với cỡ mẫu khoảng 150 cán bộ nhân viên thuộc các phòng ban khác nhau. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm nhân sự chuyên môn và quản lý.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các công cụ thống kê mô tả và phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các yếu tố ảnh hưởng chính đến phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số. Ngoài ra, phương pháp phỏng vấn sâu với lãnh đạo và nhân viên chủ chốt được áp dụng để làm rõ các vấn đề thực tiễn và thu thập ý kiến về các giải pháp phát triển nhân lực. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu nguồn nhân lực tại VTC NETVIET: Tổng số cán bộ nhân viên trong giai đoạn 2019-2021 duy trì ổn định khoảng 150 người, trong đó nhân viên chuyên môn chiếm 65%, nhân viên hỗ trợ 35%. Tỷ lệ lao động nữ chiếm 48%, độ tuổi trung bình là 30-40 tuổi, phù hợp với yêu cầu phát triển công nghệ số.

  2. Chất lượng nguồn nhân lực: Tỷ lệ nhân viên có trình độ đại học trở lên đạt 72%, trong đó 40% có chuyên ngành công nghệ thông tin và truyền thông. Tuy nhiên, chỉ khoảng 55% nhân viên được đào tạo bài bản về kỹ năng số và chuyển đổi số. Chất lượng đào tạo nội bộ còn hạn chế, chưa đáp ứng kịp tốc độ phát triển công nghệ.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số: Kết quả phân tích nhân tố cho thấy có 5 nhóm yếu tố chính ảnh hưởng gồm: trình độ chuyên môn nghiệp vụ (ảnh hưởng 28%), chính sách đào tạo và phát triển (22%), môi trường làm việc và văn hóa doanh nghiệp (18%), chính sách đãi ngộ (17%) và sự hỗ trợ từ lãnh đạo (15%).

  4. Thực trạng quản trị nhân lực: Công tác tuyển dụng chưa tập trung đúng vào các kỹ năng số chuyên sâu, tỷ lệ nhân viên nghỉ việc trong 3 năm là 12%, chủ yếu do chưa có chính sách đãi ngộ và phát triển nghề nghiệp rõ ràng. Đánh giá thành tích và phản hồi chưa được thực hiện thường xuyên, ảnh hưởng đến động lực làm việc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do VTC NETVIET chưa xây dựng được chiến lược phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số đồng bộ và chưa đầu tư đủ cho đào tạo kỹ năng số chuyên sâu. So sánh với các doanh nghiệp lớn như Vingroup và Viettel, VTC NETVIET còn thiếu các chính sách thu hút nhân tài và đãi ngộ cạnh tranh, cũng như chưa phát huy tối đa vai trò lãnh đạo trong việc thúc đẩy chuyển đổi số.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhân viên theo trình độ đào tạo và biểu đồ tròn phân bổ các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực. Bảng so sánh chính sách đào tạo và đãi ngộ giữa VTC NETVIET và các tập đoàn lớn cũng giúp minh họa rõ hơn sự khác biệt.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Việc đầu tư bài bản vào đào tạo, chính sách đãi ngộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp số là những yếu tố then chốt để phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số rõ ràng và đồng bộ: Định hướng phát triển nhân lực đến năm 2025, tập trung vào nâng cao kỹ năng số chuyên sâu, kỹ năng quản trị công nghệ và tư duy sáng tạo. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng nhân sự, hoàn thành trong quý 2 năm 2023.

  2. Tăng cường đào tạo và phát triển kỹ năng số cho cán bộ nhân viên: Thiết kế các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ số, kỹ năng làm việc trên nền tảng số, kỹ năng bảo mật dữ liệu. Mục tiêu đạt 80% nhân viên được đào tạo kỹ năng số cơ bản và nâng cao trong năm 2023-2024. Phòng đào tạo phối hợp với các đối tác đào tạo chuyên nghiệp chịu trách nhiệm.

  3. Cải thiện chính sách đãi ngộ và thu hút nhân tài: Xây dựng hệ thống lương thưởng cạnh tranh, chính sách khen thưởng sáng tạo, phúc lợi hấp dẫn nhằm giữ chân nhân viên và thu hút nhân lực chất lượng cao. Triển khai chính sách mới từ quý 3 năm 2023, do Ban nhân sự và Ban lãnh đạo thực hiện.

  4. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp số và môi trường làm việc sáng tạo: Tăng cường giao tiếp nội bộ, khuyến khích chia sẻ kiến thức, tạo môi trường làm việc linh hoạt, hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Tổ chức các hoạt động văn hóa số định kỳ, hoàn thành trong năm 2023. Phòng nhân sự và truyền thông nội bộ chịu trách nhiệm.

  5. Cải tiến quy trình tuyển dụng và đánh giá nhân sự: Áp dụng các tiêu chí tuyển dụng tập trung vào kỹ năng số và năng lực chuyển đổi số, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá thành tích minh bạch, phản hồi thường xuyên để nâng cao động lực làm việc. Triển khai từ quý 4 năm 2023, do phòng nhân sự chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp công nghệ và truyền thông: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số, từ đó xây dựng chiến lược nhân sự phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Phòng nhân sự và đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để thiết kế các chương trình đào tạo, chính sách đãi ngộ và quy trình tuyển dụng hiệu quả, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, công nghệ thông tin: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời cung cấp case study thực tiễn tại doanh nghiệp Việt Nam.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phát triển nguồn nhân lực: Hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển nhân lực chuyển đổi số phù hợp với định hướng phát triển kinh tế số quốc gia, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nguồn nhân lực chuyển đổi số là gì?
    Nguồn nhân lực chuyển đổi số là lực lượng lao động có kiến thức, kỹ năng và phẩm chất đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số, bao gồm năng lực làm chủ công nghệ số, khả năng thích ứng nhanh và tư duy sáng tạo. Ví dụ, nhân viên có thể vận hành các phần mềm quản lý dữ liệu và bảo mật thông tin trong doanh nghiệp.

  2. Tại sao phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số lại quan trọng với doanh nghiệp?
    Phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với sự biến đổi nhanh của công nghệ và thị trường, từ đó tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh. Một nghiên cứu tại VTC NETVIET cho thấy nhân viên được đào tạo kỹ năng số có hiệu suất làm việc cao hơn 20% so với nhân viên chưa được đào tạo.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số?
    Bao gồm trình độ chuyên môn nghiệp vụ, chính sách đào tạo, môi trường làm việc, chính sách đãi ngộ và sự hỗ trợ từ lãnh đạo. Ví dụ, chính sách đãi ngộ cạnh tranh giúp giữ chân nhân viên có kỹ năng số cao, giảm tỷ lệ nghỉ việc.

  4. Làm thế nào để đánh giá chất lượng nguồn nhân lực chuyển đổi số?
    Đánh giá dựa trên các tiêu chí về thể lực (sức khỏe), trí lực (trình độ văn hóa, chuyên môn), tâm lực (ý thức, kỷ luật), cùng với hiệu quả công việc và khả năng thích ứng với công nghệ số. Ví dụ, tỷ lệ nhân viên có chứng chỉ kỹ năng số đạt 70% được xem là chất lượng nhân lực tốt.

  5. Giải pháp nào hiệu quả để phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số tại doanh nghiệp?
    Bao gồm xây dựng chiến lược nhân lực rõ ràng, tăng cường đào tạo kỹ năng số, cải thiện chính sách đãi ngộ, xây dựng văn hóa doanh nghiệp số và cải tiến quy trình tuyển dụng, đánh giá nhân sự. Tại VTC NETVIET, việc áp dụng các giải pháp này dự kiến nâng tỷ lệ nhân viên có kỹ năng số lên 80% trong 2 năm tới.

Kết luận

  • Phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
  • Thực trạng tại VTC NETVIET cho thấy còn nhiều hạn chế về chất lượng đào tạo, chính sách đãi ngộ và quản trị nhân lực.
  • Nghiên cứu đã xác định 5 nhóm yếu tố ảnh hưởng chính đến phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về chiến lược, đào tạo, đãi ngộ, văn hóa doanh nghiệp và quy trình nhân sự nhằm nâng cao năng lực nhân lực số.
  • Khuyến nghị doanh nghiệp triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 để đạt hiệu quả chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Luận văn hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp, nhà quản lý và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế số tại Việt Nam.