Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, đặc biệt qua các hiệp định thương mại quốc tế, các doanh nghiệp trong nước đứng trước cơ hội phát triển lớn nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh trở thành yếu tố sống còn để doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững. Công ty TNHH MTV Dịch vụ Cơ khí Hàng hải PTSC (PTSC M&C) là một trong những đơn vị chủ lực trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí tại Việt Nam, hoạt động trong môi trường có nhiều biến động do giá dầu thế giới giảm mạnh trong giai đoạn 2013-2016.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn 2018-2022. Nghiên cứu tập trung áp dụng mô hình Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC) kết hợp với các chỉ số đo lường hiệu suất cốt lõi (KPI) nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về hiệu quả hoạt động của công ty trên bốn phương diện: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và đào tạo phát triển.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm phân tích số liệu tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh và các chỉ số hiệu suất của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016, đồng thời xây dựng mô hình BSC phù hợp với chiến lược phát triển của công ty đến năm 2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp công cụ đánh giá toàn diện, giúp ban lãnh đạo công ty ra quyết định chiến lược chính xác, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh trong ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC) do Robert Kaplan và David Norton phát triển, được xem là công cụ quản trị chiến lược toàn diện, kết nối các mục tiêu tài chính với các chỉ số phi tài chính. Mô hình BSC gồm bốn phương diện chính:

  • Phương diện tài chính: Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, lợi nhuận, doanh thu và các chỉ số tài chính như ROI, ROA, ROE.
  • Phương diện khách hàng: Đo lường sự hài lòng, giữ chân khách hàng, thị phần và tỷ lệ khiếu nại.
  • Phương diện quy trình nội bộ: Tập trung vào hiệu quả các quy trình sản xuất, quản lý chất lượng, thời gian giao hàng và chi phí vận hành.
  • Phương diện học hỏi và phát triển: Đánh giá năng lực nhân viên, đào tạo, tỷ lệ nghỉ việc và sự phát triển nguồn nhân lực.

Bên cạnh đó, nghiên cứu sử dụng các chỉ số đo lường hiệu suất cốt lõi (KPI) để cụ thể hóa các mục tiêu chiến lược trong từng phương diện của BSC, đảm bảo tính đo lường, khả thi và liên kết chặt chẽ với chiến lược công ty.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động sản xuất kinh doanh của PTSC M&C giai đoạn 2013-2016. Cỡ mẫu bao gồm toàn bộ dữ liệu tài chính và hoạt động của công ty trong 4 năm, được thu thập từ phòng tài chính kế toán và các phòng ban liên quan.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Tổng hợp, so sánh các chỉ số tài chính và phi tài chính qua các năm.
  • Phân tích mô hình BSC: Áp dụng khung BSC để đánh giá hiệu quả hoạt động trên bốn phương diện, kết hợp với KPI cụ thể.
  • So sánh mục tiêu và kết quả thực tế: Đánh giá mức độ hoàn thành các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.
  • Phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp: Dựa trên kết quả phân tích, xác định điểm mạnh, điểm yếu và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và xây dựng mô hình BSC, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả tài chính giảm sút do biến động giá dầu: Doanh thu của PTSC M&C giảm liên tục trong giai đoạn 2013-2016, với mức giảm lần lượt khoảng 42%, 17%, 52% và 8% so với năm trước. Tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu duy trì ở mức trung bình 5.6%, tuy nhiên lợi nhuận tuyệt đối giảm do doanh thu sụt giảm. Năm 2016, công ty đã giảm giá vốn xuống còn 28% so với doanh thu, thể hiện hiệu quả cắt giảm chi phí rõ rệt.

  2. Chỉ số KPI khách hàng phản ánh sự hài lòng và giữ chân khách hàng còn hạn chế: Số lượng khiếu nại và tỷ lệ trả hàng lỗi vẫn tồn tại ở mức cao, ảnh hưởng đến uy tín và sự tin tưởng của khách hàng. Biểu đồ Pareto cho thấy nguyên nhân phàn nàn chủ yếu liên quan đến chất lượng sản phẩm và tiến độ giao hàng.

  3. Quy trình nội bộ có nhiều điểm cần cải thiện: Tỷ lệ giao hàng đúng hạn (OTD) chưa đạt mục tiêu đề ra, số ngày tồn kho trung bình cao, tỷ lệ hàng phế liệu trên doanh thu dao động ở mức khoảng 2-3%, cho thấy hiệu quả quản lý tồn kho và chất lượng sản phẩm chưa tối ưu.

  4. Phương diện đào tạo và phát triển nhân lực còn nhiều thách thức: Tỷ lệ nhân viên được đào tạo đạt khoảng 70-80% kế hoạch, tỷ lệ nghỉ việc của lao động gián tiếp tăng nhẹ qua các năm, ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển nguồn nhân lực. Doanh thu trên mỗi nhân viên có xu hướng giảm nhẹ, phản ánh năng suất lao động chưa được cải thiện đáng kể.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự giảm sút hiệu quả tài chính là do tác động tiêu cực từ giá dầu thế giới giảm mạnh, làm chậm tiến độ các dự án đóng mới giàn khoan và giảm số lượng hợp đồng mới. Tuy nhiên, công ty đã chủ động thực hiện các biện pháp cắt giảm chi phí, tối ưu hóa giá vốn, giúp cải thiện tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu trong năm 2016.

So với các nghiên cứu áp dụng BSC trong ngành dịch vụ dầu khí tại Việt Nam, kết quả của PTSC M&C tương đồng về những thách thức trong quản lý quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực. Việc áp dụng BSC giúp công ty có cái nhìn toàn diện hơn, không chỉ dựa vào các chỉ số tài chính mà còn đánh giá các yếu tố phi tài chính quan trọng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ như biểu đồ đường thể hiện xu hướng doanh thu và lợi nhuận qua các năm, biểu đồ Pareto phân tích nguyên nhân khiếu nại khách hàng, bảng so sánh các chỉ số KPI theo từng phương diện BSC để minh họa rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý tài chính và cắt giảm chi phí: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chi phí chặt chẽ, tối ưu hóa quy trình mua sắm và sử dụng vốn lưu động nhằm giảm tỷ lệ chi phí trên doanh thu xuống dưới 35% trong vòng 2 năm tới. Ban Giám đốc và phòng Tài chính kế toán chịu trách nhiệm triển khai.

  2. Nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng: Thiết lập hệ thống phản hồi khách hàng hiệu quả, giảm tỷ lệ khiếu nại xuống dưới 5% trong năm 2020, đồng thời tăng tỷ lệ giao hàng đúng hạn lên trên 90%. Phòng Kinh doanh và Phòng Quản lý chất lượng phối hợp thực hiện.

  3. Cải tiến quy trình nội bộ và quản lý tồn kho: Áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, giảm số ngày tồn kho trung bình xuống dưới 30 ngày, đồng thời giảm tỷ lệ hàng phế liệu dưới 1.5% trong 3 năm tới. Phòng Sản xuất và Phòng Kho vận chịu trách nhiệm.

  4. Phát triển nguồn nhân lực và nâng cao năng suất lao động: Tăng tỷ lệ nhân viên được đào tạo lên 90%, giảm tỷ lệ nghỉ việc dưới 5% và nâng doanh thu trên mỗi nhân viên lên 10% mỗi năm. Phòng Nhân sự phối hợp với các phòng ban xây dựng kế hoạch đào tạo và giữ chân nhân viên.

  5. Xây dựng và triển khai mô hình BSC kết hợp KPI: Thiết lập hệ thống đo lường hiệu quả toàn diện, liên tục đánh giá và điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp với biến động thị trường. Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan phối hợp thực hiện trong giai đoạn 2018-2022.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý PTSC M&C: Giúp hiểu rõ thực trạng hoạt động kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển và các giải pháp nâng cao hiệu quả toàn diện.

  2. Các nhà quản trị doanh nghiệp trong ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí: Cung cấp mô hình quản trị hiệu quả dựa trên BSC và KPI, áp dụng cho các doanh nghiệp có đặc thù tương tự.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị và chiến lược: Là tài liệu tham khảo để tư vấn xây dựng hệ thống đo lường hiệu quả và cải tiến quy trình nội bộ cho các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp và dịch vụ.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về ứng dụng mô hình BSC trong đánh giá và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình Balanced Scorecard (BSC) là gì và tại sao lại quan trọng?
    BSC là công cụ quản trị chiến lược giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả toàn diện qua bốn phương diện: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Nó giúp kết nối chiến lược với hoạt động thực tế, không chỉ dựa vào chỉ số tài chính mà còn các yếu tố phi tài chính quan trọng.

  2. Các chỉ số KPI được lựa chọn như thế nào cho PTSC M&C?
    KPI được lựa chọn dựa trên tính phù hợp với mục tiêu chiến lược của công ty, đảm bảo đo lường được hiệu quả hoạt động trong từng phương diện của BSC, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn SMART (cụ thể, đo lường được, khả thi, liên quan và có thời hạn).

  3. Tại sao hiệu quả tài chính của PTSC M&C giảm trong giai đoạn 2013-2016?
    Nguyên nhân chính là do giá dầu thế giới giảm mạnh, ảnh hưởng đến số lượng dự án đóng mới giàn khoan và hợp đồng mới, dẫn đến doanh thu và lợi nhuận giảm. Công ty đã thực hiện các biện pháp cắt giảm chi phí để giảm thiểu tác động tiêu cực.

  4. Làm thế nào để cải thiện sự hài lòng của khách hàng tại PTSC M&C?
    Cần thiết lập hệ thống phản hồi khách hàng hiệu quả, cải tiến chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đảm bảo giao hàng đúng hạn và giảm tỷ lệ hàng lỗi. Đồng thời tăng cường đào tạo nhân viên và nâng cao năng lực phục vụ khách hàng.

  5. Vai trò của đào tạo và phát triển nhân lực trong mô hình BSC là gì?
    Đào tạo và phát triển nhân lực giúp nâng cao năng lực chuyên môn, giữ chân nhân viên, tăng năng suất lao động và tạo động lực cho nhân viên đóng góp vào mục tiêu chung của công ty, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng hoạt động kinh doanh của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trên bốn phương diện của mô hình BSC.
  • Mô hình Thẻ điểm cân bằng kết hợp KPI được đề xuất giúp công ty có công cụ quản trị chiến lược hiệu quả, toàn diện hơn so với chỉ số tài chính truyền thống.
  • Các giải pháp tập trung vào cải thiện tài chính, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng, tối ưu quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực được xây dựng phù hợp với chiến lược phát triển đến năm 2020.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn và lý luận cho việc áp dụng BSC trong ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí tại Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai hệ thống BSC, theo dõi và đánh giá liên tục các chỉ số KPI, điều chỉnh chiến lược phù hợp với biến động thị trường và nhu cầu khách hàng.

Hành động ngay hôm nay: Ban lãnh đạo PTSC M&C và các phòng ban liên quan cần phối hợp xây dựng kế hoạch triển khai BSC chi tiết, đào tạo nhân viên về hệ thống đo lường mới và thiết lập cơ chế phản hồi hiệu quả để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh bền vững.