Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và Internet, hình thức đào tạo đại học trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến và được nhiều người học lựa chọn. Tại Việt Nam, với dân số khoảng 96 triệu người và tỷ lệ sử dụng Internet đạt 67% năm 2018, nhu cầu học tập trực tuyến đang gia tăng nhanh chóng. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, một trong những trường đại học trọng điểm quốc gia, đã triển khai chương trình đào tạo đại học trực tuyến nhằm đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời và mở rộng đối tượng học viên, đặc biệt là những người không có điều kiện học tập tập trung. Tuy nhiên, sự cạnh tranh trong lĩnh vực đào tạo trực tuyến ngày càng gay gắt, đồng thời người học còn nhiều băn khoăn về chất lượng, uy tín và chi phí của chương trình.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi lựa chọn chương trình đào tạo đại học trực tuyến của khách hàng tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân trong giai đoạn 2017-2019. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố chủ quan và khách quan tác động đến quyết định lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và thu hút học viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ nhà trường phát triển chiến lược marketing hiệu quả, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển của đào tạo trực tuyến tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết chính để phân tích hành vi lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến:

  1. Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action - TRA): Mô hình này cho rằng hành vi của người tiêu dùng được quyết định bởi ý định thực hiện hành vi, trong đó thái độ cá nhân và chuẩn chủ quan (ảnh hưởng từ người thân, bạn bè) là hai yếu tố chính. Thái độ được hình thành dựa trên niềm tin về thuộc tính sản phẩm, còn chuẩn chủ quan phản ánh áp lực xã hội.

  2. Thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behaviour - TPB): Mở rộng từ TRA, TPB bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, tức là cảm nhận về khả năng và điều kiện thực hiện hành vi. Ba yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định hành vi là thái độ, chuẩn chủ quan và kiểm soát hành vi nhận thức.

  3. Mô hình hành vi khách hàng của Kotler và Armstrong (2012): Mô hình này phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng bao gồm yếu tố cá nhân (động cơ, khả năng tài chính), yếu tố xã hội (gia đình, bạn bè), và yếu tố khách quan như uy tín trường đại học, chi phí học tập, cơ sở vật chất.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: hành vi lựa chọn chương trình đào tạo, động cơ cá nhân, ảnh hưởng gia đình, ảnh hưởng bạn bè, khả năng tài chính, uy tín trường đại học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu định tính: Thu thập và phân tích các tài liệu thứ cấp, báo cáo, số liệu thống kê về chương trình đào tạo trực tuyến, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và các nghiên cứu liên quan để xây dựng bảng câu hỏi khảo sát phù hợp.

  • Nghiên cứu định lượng (phân tích thống kê mô tả): Thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua khảo sát trực tiếp các học viên đang theo học chương trình đào tạo trực tuyến tại Trung tâm đào tạo từ xa của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 300 học viên, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê để tính toán các chỉ tiêu như tần suất, tỷ lệ phần trăm, trung bình và phân tích mối quan hệ giữa các nhân tố.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2019, tập trung tại Trung tâm đào tạo từ xa của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Động cơ cá nhân là nhân tố ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến với mức độ đồng thuận trung bình đạt 4.3/5. Khoảng 78% học viên cho biết họ lựa chọn học trực tuyến để vừa học vừa làm, đồng thời mong muốn phát triển kỹ năng và kiến thức mới.

  2. Ảnh hưởng từ gia đình chiếm tỷ lệ cao trong quyết định lựa chọn, với 65% học viên được gia đình khuyến khích và hỗ trợ tài chính. Mức độ ảnh hưởng gia đình được đánh giá trung bình 4.0/5, cho thấy vai trò quan trọng của người thân trong việc định hướng học tập.

  3. Ảnh hưởng từ bạn bè cũng có tác động tích cực, khoảng 58% học viên cho biết bạn bè đã tư vấn và khuyến khích họ tham gia chương trình đào tạo trực tuyến. Mức độ ảnh hưởng bạn bè trung bình đạt 3.8/5.

  4. Khả năng tài chính là yếu tố ràng buộc quan trọng, với 70% học viên đánh giá học phí và các chi phí liên quan là phù hợp với chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, 30% vẫn băn khoăn về chi phí và mong muốn có thêm các chính sách hỗ trợ tài chính.

  5. Uy tín của trường đại học được đánh giá cao, với 82% học viên tin tưởng vào chất lượng giảng dạy và giá trị bằng cấp của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Mức độ uy tín trung bình đạt 4.4/5, là yếu tố then chốt thúc đẩy quyết định đăng ký học.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy động cơ cá nhân và uy tín trường đại học là hai nhân tố chủ chốt ảnh hưởng đến hành vi lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định vai trò của yếu tố nội tại và nhận thức về chất lượng đào tạo trong quyết định học tập.

Ảnh hưởng từ gia đình và bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng, thể hiện sự tác động của môi trường xã hội và các mối quan hệ gần gũi trong việc hình thành ý định học tập. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng bạn bè thấp hơn gia đình, có thể do đặc thù học viên đa phần là người trưởng thành, có sự tự chủ cao hơn trong quyết định.

Khả năng tài chính là rào cản không thể bỏ qua, mặc dù phần lớn học viên đánh giá chi phí hợp lý nhưng vẫn cần các chính sách hỗ trợ để giảm áp lực tài chính, nhất là với nhóm học viên có thu nhập thấp hoặc đang làm việc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng trung bình của từng nhân tố, bảng phân tích tỷ lệ phần trăm học viên đồng ý với các nhận định về từng yếu tố, giúp minh họa rõ nét các kết quả chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng đào tạo trực tuyến: Tập trung cải tiến nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy và đội ngũ giảng viên để đáp ứng kỳ vọng của học viên, nâng cao uy tín và giá trị bằng cấp. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu và Trung tâm đào tạo từ xa.

  2. Tăng cường truyền thông và marketing: Xây dựng chiến lược quảng bá hiệu quả, nhấn mạnh uy tín trường, lợi ích học tập và cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp. Sử dụng đa kênh như website, mạng xã hội, sự kiện tuyển sinh. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Phòng Marketing và Trung tâm đào tạo từ xa.

  3. Phát triển các chính sách hỗ trợ tài chính: Cung cấp học bổng, cho vay học phí, ưu đãi học phí cho nhóm đối tượng khó khăn nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho học viên. Thời gian: triển khai trong 1 năm đầu. Chủ thể: Ban tài chính và Trung tâm đào tạo từ xa.

  4. Tăng cường hỗ trợ học viên và xây dựng cộng đồng học tập: Thiết lập hệ thống tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật, tạo diễn đàn trao đổi giữa học viên và giảng viên, khuyến khích sự tương tác để nâng cao trải nghiệm học tập. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Trung tâm đào tạo từ xa và phòng công tác sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học: Để hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến, từ đó xây dựng chiến lược phát triển đào tạo từ xa phù hợp.

  2. Trung tâm đào tạo từ xa và phòng marketing giáo dục: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình, chiến dịch quảng bá và chính sách hỗ trợ học viên hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, giáo dục: Tham khảo mô hình lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả phân tích để phát triển các đề tài liên quan.

  4. Các tổ chức chính sách giáo dục và quản lý nhà nước: Sử dụng thông tin để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển đào tạo trực tuyến, thúc đẩy giáo dục đại học linh hoạt và tiếp cận rộng rãi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi lựa chọn chương trình đào tạo trực tuyến?
    Động cơ cá nhân và uy tín trường đại học là hai nhân tố quan trọng nhất, chiếm tỷ lệ đồng thuận trên 80% trong khảo sát.

  2. Gia đình có vai trò như thế nào trong quyết định học trực tuyến?
    Gia đình đóng vai trò hỗ trợ tài chính và khuyến khích học viên, ảnh hưởng tích cực đến quyết định lựa chọn chương trình.

  3. Khả năng tài chính có phải là rào cản lớn đối với học viên?
    Có khoảng 30% học viên băn khoăn về chi phí, do đó các chính sách hỗ trợ tài chính là cần thiết để giảm áp lực này.

  4. Làm thế nào để nâng cao uy tín chương trình đào tạo trực tuyến?
    Cải tiến chất lượng giảng dạy, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và tăng cường truyền thông về thành tích, cơ hội nghề nghiệp sau tốt nghiệp.

  5. Bạn bè ảnh hưởng như thế nào đến quyết định học trực tuyến?
    Bạn bè có tác động tích cực nhưng mức độ thấp hơn gia đình, chủ yếu qua tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm học tập.

Kết luận

  • Động cơ cá nhân và uy tín trường đại học là hai nhân tố chủ đạo ảnh hưởng đến hành vi lựa chọn chương trình đào tạo đại học trực tuyến.
  • Ảnh hưởng từ gia đình và bạn bè góp phần định hình quyết định học tập, trong khi khả năng tài chính là rào cản cần được giải quyết.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để Trường Đại học Kinh tế Quốc dân xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng và thu hút học viên.
  • Các đề xuất bao gồm nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường truyền thông, hỗ trợ tài chính và phát triển cộng đồng học viên.
  • Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để cập nhật xu hướng mới trong đào tạo trực tuyến.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng đào tạo trực tuyến và mở rộng cơ hội học tập cho mọi đối tượng!