Luận án tiến sĩ: Chuyển biến kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa (1600-1868)

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Các nguồn tài liệu

1.5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

1.6. Đóng góp của đề tài

1.7. Bố cục của luận án

2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

2.1. Tình hình nghiên cứu đề tài ở trong nước

2.2. Tình hình nghiên cứu đề tài ở nước ngoài

2.3. Nhận xét về các kết quả nghiên cứu và vấn đề đặt ra cho luận án

2.3.1. Nhận xét về các kết quả nghiên cứu

2.3.2. Các vấn đề đặt ra cho luận án cần giải quyết

3. NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KINH TẾ NHẬT BẢN THỜI KỲ TOKUGAWA

3.1. Tình hình chính trị, xã hội Nhật Bản dưới thời Mạc phủ Tokugawa

3.1.1. Tình hình chính trị

3.1.2. Tình hình xã hội

3.2. Sự phát triển của các ngành kinh tế Nhật Bản trước năm 1600

3.2.1. Tình hình kinh tế nông nghiệp và thủ công nghiệp

3.2.2. Tình hình kinh tế thương nghiệp

3.3. Sự xâm nhập của các nước phương Tây và thái độ của chính quyền Nhật Bản

3.3.1. Giai đoạn trước năm 1639

4. CHUYỂN BIẾN KINH TẾ CỦA NHẬT BẢN TRÊN CÁC NGÀNH CHỦ YẾU THỜI KỲ TOKUGAWA (1600-1868)

4.1. Trên lĩnh vực nông nghiệp

4.1.1. Chính sách ruộng đất và phát triển nông nghiệp

4.1.2. Những chuyển biến trong nông nghiệp

4.1.3. Những cải tiến trong canh tác nông nghiệp

4.1.4. Tác động của việc mở rộng diện tích đất canh tác

4.1.5. Đa dạng hóa cây trồng, chất lượng sản phẩm và hoạt động sản xuất nông nghiệp

4.2. Trên lĩnh vực thủ công nghiệp - công nghiệp

4.2.1. Khai mỏ và luyện kim

4.3. Trên lĩnh vực thương nghiệp

4.3.1. Sự phát triển của nội thương và hoạt động của các Nakama

4.3.1.1. Sự phát triển nội thương

4.3.1.2. Sự ra đời và hoạt động của các Kabu Nakama

4.3.2. Tiền tệ hóa và sự phát triển của kinh tế hàng hóa

4.3.3. Buôn bán với các nước trong khu vực và phương Tây

4.3.3.1. Với các nước trong khu vực

4.3.3.2. Với các nước phương Tây

5. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ KINH TẾ NHẬT BẢN THỜI KỲ TOKUGAWA

5.1. Những thành tựu và hạn chế chính của kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa

5.1.1. Trong lĩnh vực nông nghiệp

5.1.2. Trong lĩnh vực thủ công nghiệp và công nghiệp

5.1.3. Trong lĩnh vực thương nghiệp

5.2. Đặc điểm kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa

5.2.1. Nền kinh tế có mối liên hệ chặt chẽ với các yếu tố chính trị, xã hội

5.2.2. Kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa chịu sự chi phối mạnh mẽ của bối cảnh quốc tế và khu vực

5.2.3. Nền kinh tế phong kiến phương Đông với những tương đồng và dị biệt

5.2.4. Nền kinh tế đã có sự xuất hiện các mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa

5.3. Tác động của những chuyển biến kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa

5.3.1. Tác động đến chính trị, xã hội

5.3.2. Tác động đến sự phát triển của thành thị, nông thôn

5.3.3. Tác động đến văn hóa, tư tưởng

5.3.4. Chuyển biến của kinh tế thời kỳ Tokugawa đã chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho Minh Trị Duy tân

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa

Kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa (1600-1868) là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử phát triển của đất nước này. Thời kỳ này đánh dấu sự chuyển biến mạnh mẽ từ nền kinh tế nông nghiệp truyền thống sang nền kinh tế hàng hóa và tiền tệ. Chuyển biến kinh tế này không chỉ ảnh hưởng đến cấu trúc xã hội mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển vượt bậc của Nhật Bản trong thời kỳ Minh Trị Duy tân. Luận án tập trung phân tích các yếu tố tác động đến sự phát triển kinh tế, bao gồm chính sách của Mạc phủ Tokugawa, sự phát triển của các ngành kinh tế chính như nông nghiệp, thủ công nghiệp, và thương nghiệp.

1.1. Chính sách kinh tế của Mạc phủ Tokugawa

Mạc phủ Tokugawa đã thực hiện nhiều chính sách kinh tế nhằm ổn định và phát triển đất nước. Một trong những chính sách quan trọng là việc kiểm soát chặt chẽ thương mại quốc tế, đặc biệt là với các nước phương Tây. Chính sách này giúp Nhật Bản tránh được sự xâm lược của thực dân phương Tây, đồng thời bảo vệ nền kinh tế nội địa. Ngoài ra, Mạc phủ cũng khuyến khích phát triển nông nghiệp và thủ công nghiệp, tạo điều kiện cho sự phát triển của các thành phố lớn như Edo, Osaka, và Kyoto.

1.2. Sự phát triển của nông nghiệp và thủ công nghiệp

Nông nghiệp Nhật Bản thời kỳ Tokugawa đã có những bước tiến đáng kể. Việc mở rộng diện tích đất canh tác và áp dụng các kỹ thuật mới đã giúp tăng năng suất và sản lượng nông nghiệp. Bên cạnh đó, thủ công nghiệp cũng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là các ngành dệt may, gốm sứ, và luyện kim. Sự phát triển của các ngành này không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn tạo ra nguồn hàng hóa dồi dào cho thương mại.

II. Thương mại và sự hội nhập quốc tế

Thương mại Nhật Bản thời kỳ Tokugawa đã có sự phát triển đáng kể, cả trong nội thương và ngoại thương. Mặc dù Mạc phủ thực hiện chính sách bế quan tỏa cảng, nhưng thương mại với các nước trong khu vực Đông Á vẫn được duy trì. Thương mại quốc tế với các nước như Trung Quốc, Hà Lan, và các nước Đông Nam Á đã giúp Nhật Bản tiếp cận với các công nghệ và sản phẩm mới, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa.

2.1. Sự phát triển của nội thương

Nội thương thời kỳ Tokugawa đã có sự phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự ra đời và hoạt động của các Nakama - các hiệp hội thương nhân. Các Nakama đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thị trường và bảo vệ lợi ích của các thương nhân. Sự phát triển của nội thương cũng góp phần thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các thành phố lớn, tạo nên một thị trường nội địa thống nhất.

2.2. Thương mại với các nước phương Tây

Mặc dù Mạc phủ Tokugawa hạn chế thương mại với phương Tây, nhưng vẫn duy trì quan hệ với Hà Lan thông qua cảng Nagasaki. Thương mại quốc tế này đã giúp Nhật Bản tiếp cận với các công nghệ và kiến thức mới từ phương Tây, đặc biệt là trong lĩnh vực y học và khoa học kỹ thuật. Đây là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của Nhật Bản trong thời kỳ Minh Trị Duy tân.

III. Tác động của chuyển biến kinh tế thời kỳ Tokugawa

Những chuyển biến kinh tế thời kỳ Tokugawa đã có tác động sâu sắc đến sự phát triển của Nhật Bản. Những thành tựu trong nông nghiệp, thủ công nghiệp, và thương nghiệp đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế trong thời kỳ Minh Trị Duy tân. Đặc biệt, sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa và tiền tệ đã thúc đẩy sự hình thành của các mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa, tạo điều kiện cho Nhật Bản hội nhập với thế giới hiện đại.

3.1. Tác động đến chính trị và xã hội

Những chuyển biến kinh tế thời kỳ Tokugawa đã có tác động lớn đến chính trị Nhật Bản và cấu trúc xã hội. Sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa đã làm thay đổi vai trò của các đẳng cấp trong xã hội, đặc biệt là sự trỗi dậy của tầng lớp thương nhân. Điều này đã tạo ra những xung đột và mâu thuẫn trong xã hội, dẫn đến sự suy yếu của chế độ Mạc phủ và mở đường cho cuộc cải cách Minh Trị.

3.2. Tác động đến văn hóa và tư tưởng

Sự phát triển kinh tế thời kỳ Tokugawa cũng ảnh hưởng đến văn hóa Tokugawa và tư tưởng của người dân Nhật Bản. Sự thịnh vượng kinh tế đã thúc đẩy sự phát triển của văn hóa và nghệ thuật, đặc biệt là trong các thành phố lớn. Đồng thời, sự tiếp xúc với các nền văn hóa khác thông qua thương mại quốc tế đã mở rộng tầm nhìn và tư duy của người dân Nhật Bản, tạo tiền đề cho sự đổi mới và hiện đại hóa đất nước.

Luận án tiến sĩ nghiên cứu chuyển biến kinh tế Nhật Bản thời kỳ Tokugawa (1600-1868)