Đặc điểm và kết quả điều trị chửa ngoài tử cung bằng methotrexate tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội năm 2021

• Tác giả: Lương Thị Phượng
• Người hướng dẫn: PGS. Vũ Văn Du
• Trường học: Trường Đại Học Y Dược, Đại học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Y Đa Khoa
• Đề tài: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị chửa ngoài tử cung bằng Methotrexate đơn liều tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội năm 2021
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. CHỬA NGOÀI TỬ CUNG
• 1.2. Định nghĩa chửa ngoài tử cung
• 1.3. Giải phẫu và sinh lý vòi tử cung
• 1.4. Nguyên nhân chửa ngoài tử cung. Các yếu tố nguy cơ gây chửa ngoài tử cung
• 1.5. Giải phẫu bệnh
• 1.6. Cận lâm sàng
• 1.7. Các thể lâm sàng
• 1.8. ĐIỀU TRỊ CHỬA NGOÀI TỬ CUNG
• 1.8.1. Điều trị ngoại khoa
• 1.8.2. Điều trị nội khoa
• 1.9. CÁC NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI VIỆT NAM
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Các biến số nghiên cứu
• 2.2.3. Cách tiến hành và phương pháp thu thập, xử lí số liệu
• 2.3. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi
• 3.1.2. Phân bố bệnh nhân theo địa dư
• 3.1.3. Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp
• 3.1.4. Đặc điểm tiền sử sản khoa
• 3.1.5. Đặc điểm tiền sử phụ khoa
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
• 3.2.1. Triệu chứng cơ năng
• 3.2.2. Triệu chứng thực thể
• 3.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
• 3.3.1. Đặc điểm dịch cùng đồ trên siêu âm
• 3.3.2. Đặc điểm nồng độ βhCG huyết thanh
• 3.3.3. Đặc điểm của khối chửa trên siêu âm
• 3.4. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
• 3.4.1. Kết quả điều trị Methotrexate đơn liều
• 3.4.2. Số mũi tiêm Methotrexate
• 3.4.3. Liên quan giữa triệu chứng cơ năng và kết quả điều trị
• 3.4.4. Liên quan giữa triệu chứng thực thể và kết quả điều trị
• 3.4.5. Liên quan giữa đặc điểm cận lâm sàng và kết quả điều trị
• 3.4.6. Thời gian điều trị
• 3.4.7. Tác dụng không mong muốn của Methotrexate
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Tuổi của các bệnh nhân chửa ngoài tử cung
• 4.1.2. Tiền sử sản khoa
• 4.1.3. Tiền sử phụ khoa
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
• 4.2.1. Các triệu chứng cơ năng
• 4.2.2. Các triệu chứng thực thể
• 4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
• 4.3.1. Đặc điểm dịch cùng đồ trên siêu âm
• 4.3.2. Đặc điểm nồng độ βhCG huyết thanh
• 4.3.3. Đặc điểm của khối chửa trên siêu âm
• 4.4. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
• 4.4.1. Kết quả điều trị Methotrexate
• 4.4.2. Số liều Methotrexate và kết quả điều trị
• 4.4.3. Thời gian điều trị
• 4.4.4. Tác dụng không mong muốn của Methotrexate
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân chửa ngoài tử cung (CNTC) điều trị bằng methotrexate (MTX) tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội trong năm 2021. Đối tượng nghiên cứu bao gồm những bệnh nhân có chẩn đoán CNTC chưa vỡ, được điều trị nội khoa bằng MTX đơn liều. Kết quả cho thấy tỷ lệ thành công trong điều trị đạt 86%, cho thấy hiệu quả của phương pháp này trong việc bảo tồn vòi tử cung và giảm thiểu các biến chứng. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân thường gặp là triệu chứng đau bụng và ra máu âm đạo, trong khi cận lâm sàng cho thấy nồng độ βhCG huyết thanh có giá trị chẩn đoán cao.

1.1. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi

Phân tích cho thấy bệnh nhân CNTC chủ yếu nằm trong độ tuổi từ 20 đến 35, chiếm khoảng 70% tổng số trường hợp. Điều này cho thấy nhóm tuổi này có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển CNTC, có thể liên quan đến các yếu tố như tiền sử sản khoa và thói quen sinh hoạt. Việc nhận diện nhóm tuổi này có thể giúp các bác sĩ chú ý hơn đến việc sàng lọc và tư vấn cho bệnh nhân.

1.2. Đặc điểm tiền sử sản khoa

Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều bệnh nhân có tiền sử sảy thai hoặc phẫu thuật phụ khoa trước đó. Điều này có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến CNTC. Việc thu thập thông tin về tiền sử sản khoa giúp các bác sĩ có cái nhìn tổng quát hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

II. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG

Triệu chứng lâm sàng của CNTC thường rất đa dạng. Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất, với mức độ đau khác nhau tùy thuộc vào tình trạng của khối chửa. Ra máu âm đạo cũng là dấu hiệu quan trọng, thường không giống như máu kinh. Theo nghiên cứu, 92% bệnh nhân có triệu chứng ra máu âm đạo, cho thấy đây là dấu hiệu cảnh báo cần được chú ý. Khám phần phụ có thể phát hiện khối nề ấn đau, giúp chẩn đoán sớm CNTC.

2.1. Triệu chứng cơ năng

Triệu chứng cơ năng như chậm kinh, đau bụng và ra máu âm đạo là những dấu hiệu điển hình của CNTC. Đau bụng có thể xuất hiện ở nhiều mức độ, từ nhẹ đến dữ dội, tùy thuộc vào tình trạng của khối chửa. Việc nhận diện sớm các triệu chứng này có thể giúp bệnh nhân được điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

2.2. Triệu chứng thực thể

Khám thực thể cho thấy có thể có khối nề ở vùng chậu, đặc biệt là ở phần phụ. Dấu hiệu toàn thân như choáng mất máu có thể xuất hiện nếu CNTC vỡ, điều này cho thấy sự cần thiết phải theo dõi chặt chẽ tình trạng bệnh nhân. Việc phát hiện sớm các triệu chứng thực thể có thể giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị nhanh chóng và hiệu quả.

III. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG

Cận lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán CNTC. Siêu âm là phương pháp chính để phát hiện khối chửa ngoài tử cung, với độ nhạy cao trong việc phát hiện túi thai bên ngoài buồng tử cung. Định lượng βhCG cũng là một chỉ số quan trọng, thường thấp hơn so với thai bình thường. Việc kết hợp giữa siêu âm và định lượng βhCG giúp nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán.

3.1. Đặc điểm dịch cùng đồ trên siêu âm

Siêu âm có thể phát hiện dịch cùng đồ, một dấu hiệu cho thấy có thể có biến chứng như vỡ khối chửa. Dịch cùng đồ thường xuất hiện ở túi cùng Douglas, cho thấy tình trạng cấp cứu cần được xử lý kịp thời. Việc phát hiện dịch cùng đồ trên siêu âm có thể giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị phù hợp.

3.2. Đặc điểm nồng độ βhCG huyết thanh

Nồng độ βhCG huyết thanh là một chỉ số quan trọng trong chẩn đoán CNTC. Nồng độ này thường thấp hơn so với thai bình thường, và có thể giúp phân biệt giữa CNTC và thai trong buồng tử cung. Việc theo dõi nồng độ βhCG sau khi điều trị bằng MTX cũng giúp đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị.

IV. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ

Kết quả điều trị CNTC bằng MTX đơn liều cho thấy tỷ lệ thành công đạt 86%. Số mũi tiêm MTX có liên quan chặt chẽ đến kết quả điều trị, với những bệnh nhân nhận được liều cao hơn có tỷ lệ thành công cao hơn. Thời gian điều trị trung bình là 7 ngày, cho thấy hiệu quả nhanh chóng của phương pháp này. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến các tác dụng không mong muốn của MTX, như buồn nôn và mệt mỏi.

4.1. Kết quả điều trị Methotrexate đơn liều

Kết quả cho thấy điều trị bằng MTX đơn liều có hiệu quả cao trong việc điều trị CNTC. Tỷ lệ thành công đạt 86%, cho thấy đây là một phương pháp an toàn và hiệu quả. Việc theo dõi sát sao tình trạng bệnh nhân sau điều trị là rất quan trọng để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.

4.2. Tác dụng không mong muốn của Methotrexate

Mặc dù MTX có hiệu quả cao, nhưng cũng có một số tác dụng không mong muốn như buồn nôn, mệt mỏi và đau đầu. Những tác dụng này thường nhẹ và có thể tự khỏi, nhưng cần được theo dõi để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Việc thông báo cho bệnh nhân về các tác dụng phụ này là cần thiết để họ có thể chuẩn bị tâm lý trước khi điều trị.