Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội ngày càng nhanh chóng, công tác quản lý đất đai trở thành một trong những nhiệm vụ trọng yếu của Nhà nước nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất và thúc đẩy phát triển bền vững. Thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An, với diện tích tự nhiên 2.912,04 ha và dân số khoảng 57.700 người năm 2022, là địa phương có vị trí địa lý đặc biệt thuận lợi cho phát triển kinh tế du lịch và thương mại. Tuy nhiên, công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN QSD đất) tại đây còn tồn tại nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và sử dụng đất.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng công tác cấp GCN QSD đất tại thị xã Cửa Lò trong giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này đến năm 2030. Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả cấp GCN, các nhân tố ảnh hưởng, cũng như quy trình, thủ tục cấp giấy chứng nhận. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất, đồng thời góp phần lành mạnh hóa thị trường bất động sản địa phương.

Theo số liệu thống kê, trong giai đoạn 2018-2022, diện tích đất nông nghiệp chiếm 24,6%, đất phi nông nghiệp chiếm 70,07%, đất chưa sử dụng chiếm 5,33% tổng diện tích tự nhiên. Tổng giá trị sản xuất năm 2022 đạt 11.236 tỷ đồng, tăng 14,5% so với năm 2021, trong đó dịch vụ chiếm 60,1%, công nghiệp - xây dựng 32,9%, nông - lâm - ngư nghiệp 7%. Tỷ lệ cấp GCN QSD đất cho hộ gia đình, cá nhân đạt trên 93% diện tích đăng ký kê khai, cho thấy sự chuyển biến tích cực trong công tác cấp giấy chứng nhận tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai, bao gồm:

  • Lý thuyết về quyền sử dụng đất: Đất đai là tài nguyên quốc gia thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý theo Luật Đất đai năm 2013. GCN QSD đất là chứng thư pháp lý xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.

  • Mô hình quản lý cấp GCN QSD đất: Bao gồm các yếu tố như thẩm quyền cấp giấy chứng nhận, trình tự thủ tục hành chính, cơ sở vật chất kỹ thuật và nhân tố con người. Mô hình nhấn mạnh sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và người dân trong quá trình cấp giấy chứng nhận.

  • Khái niệm chính: GCN QSD đất, quyền sử dụng đất, thủ tục hành chính đất đai, quản lý nhà nước về đất đai, thị trường bất động sản.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu được thu thập từ các báo cáo của UBND thị xã Cửa Lò, phòng Tài nguyên và Môi trường, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai thị xã Cửa Lò, cùng các văn bản pháp luật liên quan như Luật Đất đai 2013, Nghị định 43/2014/NĐ-CP, Thông tư 24/2014/TT-BTNMT.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu về diện tích đất, số lượng GCN cấp, các loại hình biến động đất đai. Phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá sự thay đổi qua các năm và giữa các loại đất. Ngoài ra, phương pháp đồ thị, biểu đồ được sử dụng để trực quan hóa dữ liệu.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu toàn diện về công tác cấp GCN QSD đất trên địa bàn thị xã Cửa Lò giai đoạn 2018-2022 được sử dụng, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho phân tích.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022 với định hướng giải pháp đến năm 2030, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả cấp GCN QSD đất tăng trưởng ổn định: Từ năm 2018 đến 2022, diện tích đất được cấp GCN tăng từ 710,75 ha (chiếm 94,54% diện tích đăng ký) lên 1.093,7 ha (chiếm 97,1%). Tỷ lệ cấp GCN đạt trên 93% trong toàn giai đoạn, cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong công tác cấp giấy chứng nhận.

  2. Phân bổ cấp GCN theo loại đất: Đất nông nghiệp được cấp GCN đạt 100% diện tích cần cấp với 2.235 giấy chứng nhận, diện tích 706,9 ha. Đất ở đô thị cũng có sự tăng trưởng về số lượng GCN cấp, năm 2022 đạt 173 giấy với diện tích 4,91 ha, tuy nhiên có sự biến động qua các năm.

  3. Tình hình đăng ký biến động đất đai sôi động: Các loại hình biến động như chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, thế chấp chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số hồ sơ đăng ký biến động, với hơn 5.000 hồ sơ/năm trong giai đoạn 2018-2022. Điều này phản ánh sự phát triển năng động của thị trường đất đai tại địa phương.

  4. Những tồn đọng và khó khăn: Khoảng 3% hồ sơ cấp GCN còn tồn đọng do các nguyên nhân như đất nằm trong quy hoạch, tranh chấp, hồ sơ không đầy đủ hoặc sai phạm về chuyển mục đích sử dụng đất. Thời gian giải quyết hồ sơ có thể kéo dài do các thủ tục hành chính phức tạp và hạn chế về nhân lực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác cấp GCN QSD đất tại thị xã Cửa Lò đã có nhiều tiến bộ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất. Tỷ lệ cấp GCN đạt trên 93% là minh chứng cho sự nỗ lực của các cơ quan chức năng, đặc biệt là Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và phòng Tài nguyên Môi trường.

Nguyên nhân của sự cải thiện này bao gồm việc áp dụng quy trình thủ tục hành chính rõ ràng, minh bạch, thời gian giải quyết hồ sơ được rút ngắn (30 ngày cho cấp lần đầu, 15 ngày cho cấp đổi), cùng với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại trong đo đạc và quản lý hồ sơ địa chính. So với một số địa phương khác, thị xã Cửa Lò có tỷ lệ cấp GCN cao hơn, phản ánh hiệu quả quản lý tốt hơn.

Tuy nhiên, tồn tại một số khó khăn như hồ sơ còn tồn đọng do tranh chấp, quy hoạch, hoặc sai phạm về chuyển mục đích sử dụng đất vẫn ảnh hưởng đến tiến độ cấp giấy chứng nhận. Ngoài ra, nhân tố con người như trình độ, nhận thức của cán bộ và người dân cũng tác động đến hiệu quả công tác cấp GCN. Việc nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân và đào tạo chuyên môn cho cán bộ là cần thiết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ cấp GCN theo năm, bảng tổng hợp số lượng hồ sơ biến động đất đai, biểu đồ cơ cấu sử dụng đất và bản đồ phân bố các khu vực cấp GCN để minh họa rõ nét hơn về thực trạng và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ
    Đào tạo chuyên sâu về pháp luật đất đai và kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ cấp GCN nhằm nâng cao chất lượng, giảm thiểu sai sót và kéo dài thời gian xử lý hồ sơ. Thời gian thực hiện: 2024-2026. Chủ thể: UBND thị xã, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong quản lý đất đai
    Triển khai hệ thống bản đồ số, phần mềm quản lý hồ sơ điện tử để rút ngắn thời gian xử lý, nâng cao tính minh bạch và chính xác trong công tác cấp GCN. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: Văn phòng đăng ký đất đai, Sở Thông tin và Truyền thông.

  3. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân
    Tổ chức các chương trình phổ biến pháp luật về đất đai, quyền và nghĩa vụ người sử dụng đất nhằm khuyến khích người dân chủ động kê khai, làm thủ tục cấp GCN. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2024. Chủ thể: UBND các phường, Mặt trận Tổ quốc.

  4. Giải quyết triệt để các trường hợp tồn đọng, tranh chấp
    Thành lập tổ công tác chuyên biệt xử lý các hồ sơ tồn đọng, phối hợp với các cơ quan chức năng để giải quyết tranh chấp, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân. Thời gian thực hiện: 2024-2027. Chủ thể: UBND thị xã, Tòa án nhân dân, Văn phòng đăng ký đất đai.

  5. Hoàn thiện hồ sơ địa chính và cơ sở vật chất kỹ thuật
    Đầu tư nâng cấp trang thiết bị đo đạc, cập nhật hồ sơ địa chính đầy đủ, chính xác để làm cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác cấp GCN. Thời gian thực hiện: 2024-2026. Chủ thể: Phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng đăng ký đất đai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai
    Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, thủ tục cấp GCN, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý và giải quyết các vướng mắc thực tiễn.

  2. Người sử dụng đất và doanh nghiệp bất động sản
    Cung cấp thông tin pháp lý rõ ràng về quyền sử dụng đất, giúp họ chủ động trong việc đăng ký, cấp giấy chứng nhận và tham gia thị trường bất động sản minh bạch.

  3. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành bất động sản, kinh tế tài nguyên
    Là tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết, thực trạng và giải pháp quản lý đất đai tại địa phương, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan lập pháp và hoạch định chính sách
    Hỗ trợ đánh giá hiệu quả các chính sách đất đai hiện hành, từ đó đề xuất sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc cấp GCN QSD đất lại quan trọng đối với người dân?
    GCN QSD đất là chứng thư pháp lý xác nhận quyền sử dụng đất hợp pháp, giúp người dân bảo vệ quyền lợi, thực hiện các giao dịch như chuyển nhượng, thế chấp, thừa kế. Ví dụ, khi có GCN, người dân dễ dàng vay vốn ngân hàng bằng tài sản đất đai.

  2. Thời gian giải quyết cấp GCN lần đầu là bao lâu?
    Theo quy định, thời gian không quá 30 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Thời gian này có thể kéo dài nếu hồ sơ có tranh chấp hoặc cần đo đạc lại. Tại thị xã Cửa Lò, thời gian này được thực hiện khá nghiêm túc, góp phần nâng cao tỷ lệ cấp GCN.

  3. Nguyên nhân chính gây tồn đọng hồ sơ cấp GCN là gì?
    Chủ yếu do đất nằm trong quy hoạch, tranh chấp, hồ sơ không đầy đủ hoặc sai phạm về chuyển mục đích sử dụng đất. Ngoài ra, nhận thức pháp luật của người dân và năng lực cán bộ cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết hồ sơ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác cấp GCN QSD đất?
    Cần đồng bộ các giải pháp như nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tuyên truyền pháp luật cho người dân, giải quyết triệt để hồ sơ tồn đọng và hoàn thiện hồ sơ địa chính.

  5. Ai có thẩm quyền cấp GCN QSD đất tại thị xã Cửa Lò?
    UBND cấp huyện (thị xã) cấp GCN cho hộ gia đình, cá nhân; UBND cấp tỉnh cấp cho tổ chức, doanh nghiệp, người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Văn phòng đăng ký đất đai thực hiện các thủ tục hành chính theo phân cấp.

Kết luận

  • Công tác cấp GCN QSD đất tại thị xã Cửa Lò giai đoạn 2018-2022 đạt nhiều kết quả tích cực với tỷ lệ cấp trên 93% diện tích đăng ký kê khai.
  • Việc áp dụng quy trình thủ tục hành chính rõ ràng, thời gian giải quyết hồ sơ được rút ngắn góp phần nâng cao hiệu quả công tác cấp giấy chứng nhận.
  • Tồn tại các khó khăn như hồ sơ tranh chấp, quy hoạch, sai phạm chuyển mục đích đất và hạn chế về nhân lực, nhận thức pháp luật của người dân.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ, tuyên truyền pháp luật và xử lý hồ sơ tồn đọng nhằm hoàn thiện công tác cấp GCN đến năm 2030.
  • Kêu gọi các cơ quan chức năng, người dân và doanh nghiệp phối hợp chặt chẽ để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại thị xã Cửa Lò.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển.