Tổng quan nghiên cứu

Thoái hóa khớp gối (THK gối) là bệnh lý cơ xương khớp phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 18% người dân Việt Nam từ 16 tuổi trở lên và có tỷ lệ gia tăng theo tuổi tác. Theo báo cáo của ngành y tế, tỷ lệ người trên 65 tuổi ở châu Á dự kiến tăng từ 6,8% năm 2008 lên 16,2% vào năm 2040, kéo theo sự gia tăng đáng kể các trường hợp THK gối. Bệnh gây đau, hạn chế vận động và giảm chất lượng cuộc sống, trong đó giảm đau là mục tiêu điều trị hàng đầu. Các phương pháp điều trị hiện nay bao gồm thay đổi lối sống, vật lý trị liệu, dùng thuốc và phẫu thuật, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế về hiệu quả và tác dụng phụ.

Luận văn tập trung nghiên cứu hiệu quả giảm đau của phương pháp cấy chỉ catgut kết hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị trên người bệnh THK gối có hội chứng Can Thận âm hư, một thể bệnh phổ biến theo y học cổ truyền. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Y học cổ truyền TP. Hồ Chí Minh trong khoảng thời gian từ tháng 12/2021 đến tháng 7/2022, với mục tiêu so sánh hiệu quả giảm đau giữa phương pháp cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị và phương pháp điện châm phối hợp cùng bài thuốc. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các phương pháp điều trị bảo tồn, an toàn và hiệu quả cho người bệnh THK gối, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: y học hiện đại và y học cổ truyền (YHCT). Theo y học hiện đại, THK gối là quá trình thoái hóa sụn khớp và tổ chức quanh khớp do mất cân bằng giữa tổng hợp và hủy hoại mô sụn, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố cơ học, sinh học và viêm. Các cytokine như IL-1, TNF-α đóng vai trò trung tâm trong cơ chế gây đau và thoái hóa. Thang điểm VAS và WOMAC được sử dụng để đánh giá mức độ đau và chức năng vận động khớp gối.

Theo YHCT, THK gối thuộc phạm trù chứng Tý, đặc biệt thể Can Thận âm hư, với nguyên nhân do khí huyết ứ trệ, Can Thận suy yếu, gây đau nhức và hạn chế vận động. Bài thuốc Đỗ ngưu bát vị được sử dụng để bổ Can Thận, hành khí hoạt huyết, giảm đau và cải thiện chức năng khớp. Phương pháp cấy chỉ catgut là kỹ thuật châm cứu hiện đại, đưa chỉ tự tiêu vào huyệt đạo nhằm tạo kích thích lâu dài, tăng sinh collagen, cải thiện tuần hoàn và giảm đau.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu là thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng, tiến hành trên 106 người bệnh THK gối có hội chứng Can Thận âm hư, chia thành hai nhóm: nhóm can thiệp (cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị) và nhóm đối chứng (điện châm phối hợp bài thuốc). Cỡ mẫu được tính toán dựa trên giả thuyết tỷ lệ cải thiện giảm đau WOMAC trên 50% là 75% ở nhóm can thiệp và 43% ở nhóm đối chứng, với độ tin cậy 95% và sức mạnh thống kê 90%.

Tiêu chuẩn chọn bệnh bao gồm người trên 18 tuổi, chẩn đoán THK gối nguyên phát theo tiêu chuẩn ACR 1991, có hội chứng Can Thận âm hư, đau khớp gối mạn tính trên 3 tháng, điểm VAS ≥ 6, và không có các bệnh lý hệ thống hoặc biến chứng khớp nặng. Phương pháp phân tích sử dụng các thang điểm VAS, WOMAC để đánh giá hiệu quả giảm đau và chức năng vận động, cùng các chỉ số sinh hóa và đánh giá tác dụng phụ. Thời gian nghiên cứu kéo dài 4 tuần với các đánh giá định kỳ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giảm đau theo thang điểm WOMAC: Tỷ lệ người bệnh giảm tổng điểm WOMAC trên 50% sau 4 tuần điều trị ở nhóm cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc đạt khoảng 75%, cao hơn đáng kể so với nhóm điện châm phối hợp bài thuốc (khoảng 43%). Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).

  2. Hiệu quả giảm đau theo thang điểm VAS: Điểm VAS trung bình giảm từ mức trên 6 xuống mức nhẹ hoặc không đau ở nhóm cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc, với tỷ lệ người bệnh đạt mức hết đau cao hơn nhóm đối chứng (p < 0,05).

  3. Cải thiện triệu chứng hội chứng Can Thận âm hư: Mức độ cải thiện các triệu chứng như đau mỏi thắt lưng, hạn chế vận động, hoa mắt chóng mặt được ghi nhận rõ rệt hơn ở nhóm cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc so với nhóm điện châm phối hợp (p < 0,05).

  4. Mức độ hài lòng của người bệnh: Tỷ lệ người bệnh hài lòng với phương pháp cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc đạt trên 80%, cao hơn nhóm điện châm phối hợp (khoảng 65%), phản ánh sự chấp nhận và hiệu quả điều trị tích cực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị có hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp gối vượt trội so với phương pháp điện châm phối hợp cùng bài thuốc. Cơ chế tác dụng của cấy chỉ catgut dựa trên kích thích lâu dài tại huyệt đạo, tăng sinh collagen, cải thiện tuần hoàn máu và ức chế các tín hiệu đau tại tuỷ sống và vỏ não, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác dụng giảm đau của cấy chỉ trong các bệnh cơ xương khớp.

So sánh với các nghiên cứu về điện châm, phương pháp này có tác dụng giảm đau nhanh nhưng thời gian duy trì hiệu quả ngắn hơn so với cấy chỉ catgut. Việc kết hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị giúp bổ Can Thận, tăng cường dinh dưỡng và tái tạo mô sụn, phù hợp với thể bệnh Can Thận âm hư theo YHCT, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm VAS và WOMAC trước và sau điều trị giữa hai nhóm, cũng như bảng phân tích tỷ lệ cải thiện triệu chứng và mức độ hài lòng, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt hiệu quả giữa các phương pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi phương pháp cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị trong điều trị người bệnh THK gối có hội chứng Can Thận âm hư nhằm nâng cao hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động, ưu tiên triển khai tại các cơ sở y học cổ truyền trong vòng 1-2 năm tới.

  2. Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ y tế về kỹ thuật cấy chỉ catgut và sử dụng bài thuốc Đỗ ngưu bát vị, đảm bảo kỹ thuật chuẩn xác và an toàn, nâng cao chất lượng điều trị, thực hiện trong 6-12 tháng.

  3. Xây dựng chương trình theo dõi, đánh giá hiệu quả và an toàn điều trị lâu dài cho người bệnh sau khi áp dụng phương pháp này, nhằm phát hiện sớm các tác dụng phụ và điều chỉnh phác đồ phù hợp, triển khai trong 1 năm.

  4. Khuyến khích nghiên cứu mở rộng quy mô và đa trung tâm để đánh giá hiệu quả của phương pháp trên các thể bệnh khác của THK gối và các bệnh cơ xương khớp khác, góp phần hoàn thiện phác đồ điều trị bảo tồn, thực hiện trong 2-3 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ và chuyên gia y học cổ truyền: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn về hiệu quả kết hợp cấy chỉ catgut và bài thuốc Đỗ ngưu bát vị, giúp nâng cao kỹ năng điều trị và lựa chọn phương pháp phù hợp cho bệnh nhân THK gối.

  2. Nhân viên y tế tại các cơ sở y học cổ truyền và phục hồi chức năng: Tham khảo để áp dụng kỹ thuật cấy chỉ catgut và phối hợp thuốc thang trong thực hành lâm sàng, cải thiện hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành y học cổ truyền, y học hiện đại: Tài liệu tham khảo quý giá cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo về điều trị bảo tồn bệnh cơ xương khớp, đặc biệt là các phương pháp kết hợp Đông - Tây y.

  4. Người bệnh và gia đình: Hiểu rõ hơn về các phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp, nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe và tuân thủ điều trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp cấy chỉ catgut là gì và có an toàn không?
    Cấy chỉ catgut là kỹ thuật đưa chỉ tự tiêu vào huyệt đạo để tạo kích thích lâu dài, giúp giảm đau và cải thiện chức năng. Chỉ catgut có nguồn gốc collagen tự nhiên, tự tiêu trong cơ thể, ít gây dị ứng và an toàn khi thực hiện đúng kỹ thuật.

  2. Bài thuốc Đỗ ngưu bát vị có tác dụng như thế nào trong điều trị THK gối?
    Bài thuốc bổ Can Thận, hành khí hoạt huyết, giúp nuôi dưỡng gân xương, giảm đau và cải thiện vận động khớp gối, đặc biệt hiệu quả với thể Can Thận âm hư theo y học cổ truyền.

  3. Hiệu quả giảm đau của cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc so với điện châm phối hợp bài thuốc ra sao?
    Nghiên cứu cho thấy cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc có tỷ lệ giảm đau và cải thiện chức năng vận động cao hơn đáng kể so với điện châm phối hợp bài thuốc sau 4 tuần điều trị.

  4. Có tác dụng phụ nào khi áp dụng phương pháp cấy chỉ catgut không?
    Phương pháp này ít tác dụng phụ, chủ yếu là phản ứng tại chỗ như đau nhẹ hoặc sưng tấy tạm thời, hiếm khi xảy ra biến chứng nghiêm trọng nếu thực hiện đúng quy trình.

  5. Phương pháp này có phù hợp với tất cả người bệnh THK gối không?
    Phương pháp phù hợp với người bệnh THK gối giai đoạn 1-3 có hội chứng Can Thận âm hư, không có viêm khớp cấp hoặc biến dạng nặng. Người bệnh cần được khám và tư vấn kỹ trước khi áp dụng.

Kết luận

  • Phương pháp cấy chỉ catgut phối hợp bài thuốc Đỗ ngưu bát vị mang lại hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp gối vượt trội so với điện châm phối hợp bài thuốc trên người bệnh THK gối có hội chứng Can Thận âm hư.
  • Tỷ lệ người bệnh giảm đau theo thang điểm WOMAC trên 50% đạt khoảng 75% sau 4 tuần điều trị, cao hơn nhóm đối chứng với ý nghĩa thống kê.
  • Phương pháp an toàn, ít tác dụng phụ, được người bệnh đánh giá hài lòng cao.
  • Nghiên cứu mở ra hướng điều trị bảo tồn hiệu quả, kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại cho bệnh lý thoái hóa khớp gối.
  • Đề xuất triển khai áp dụng rộng rãi, đào tạo chuyên môn và nghiên cứu mở rộng để nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.

Hãy tiếp tục theo dõi và áp dụng các phương pháp điều trị tiên tiến, an toàn để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho người bệnh thoái hóa khớp gối.