Tổng quan nghiên cứu

Đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ là một bệnh lý phổ biến, chiếm khoảng 14% trong các bệnh thoái hóa cột sống, chỉ đứng sau thoái hóa cột sống thắt lưng với 31%. Bệnh thường gặp ở người từ 30 tuổi trở lên và đang có xu hướng trẻ hóa. Tại Mỹ, chi phí điều trị cho bệnh nhân thoái hóa cột sống cổ lên tới 40 tỷ USD với khoảng 151.000 bệnh nhân, trong khi tại Pháp con số này là 6 tỷ Euro. Ở Việt Nam, đau vùng cổ gáy không chỉ gây khó chịu mà còn làm giảm năng suất lao động và chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến kinh tế cá nhân và xã hội.

Nghiên cứu tập trung đánh giá tác dụng của phương pháp cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại trong điều trị đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ. Mục tiêu chính là đánh giá hiệu quả giảm đau, cải thiện tầm vận động cột sống cổ và chức năng sinh hoạt hàng ngày, đồng thời theo dõi các tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương và Bệnh viện Tuệ Tĩnh từ tháng 7/2019 đến tháng 12/2020, với đối tượng là bệnh nhân được chẩn đoán đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ theo tiêu chuẩn y học hiện đại và y học cổ truyền.

Việc áp dụng phương pháp kết hợp này nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu tác dụng phụ và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân, đồng thời góp phần giảm chi phí điều trị và gánh nặng xã hội do bệnh gây ra.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: Y học cổ truyền (YHCT) và Y học hiện đại (YHHĐ). Theo YHCT, đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ thuộc phạm vi chứng tý, nguyên nhân do chính khí suy yếu, ngoại tà xâm nhập gây bế tắc kinh lạc, dẫn đến đau nhức và hạn chế vận động. Bệnh được phân loại thành các thể phong hàn, khí trệ huyết ứ, can thận hư và can thận hư kết hợp phong hàn thấp, mỗi thể có phương pháp điều trị đặc thù.

Phương pháp cấy chỉ là sự kết hợp giữa châm cứu truyền thống và y học hiện đại, sử dụng chỉ catgut tự tiêu cấy vào huyệt vị nhằm tạo kích thích cơ học kéo dài, thúc đẩy tuần hoàn máu, tăng chuyển hóa và giảm đau. Cơ chế tác dụng được giải thích theo học thuyết thần kinh-thể dịch và học thuyết kinh lạc, trong đó cấy chỉ kích thích phản xạ thần kinh, ức chế cảm giác đau và điều hòa hoạt động kinh mạch.

Xoa bóp bấm huyệt là kích thích vật lý tại chỗ giúp giảm đau, giãn cơ, tăng tuần hoàn và dinh dưỡng mô, đồng thời tác động toàn thân qua cơ chế thần kinh thể dịch. Chiếu đèn hồng ngoại sử dụng bức xạ nhiệt làm tăng nhiệt độ da, giãn mạch, giảm viêm và co cứng cơ, hỗ trợ quá trình phục hồi.

Ba khái niệm chính trong nghiên cứu là: thoái hóa cột sống cổ, cấy chỉ catgut, và xoa bóp bấm huyệt kết hợp chiếu đèn hồng ngoại.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp lâm sàng có đối chứng, so sánh trước và sau điều trị. Cỡ mẫu gồm 60 bệnh nhân được chọn theo phương pháp mẫu thuận tiện, chia ngẫu nhiên thành hai nhóm: nhóm nghiên cứu (30 bệnh nhân) điều trị bằng cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại; nhóm chứng (30 bệnh nhân) điều trị bằng xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại.

Đối tượng nghiên cứu là bệnh nhân đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ, được chẩn đoán theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế năm 2016 và tiêu chuẩn y học cổ truyền thể can thận hư kết hợp phong hàn thấp. Tiêu chuẩn loại trừ gồm các bệnh lý khác như thoát vị đĩa đệm, lao cột sống, ung thư, loãng xương nặng, và bệnh nhân không tuân thủ liệu trình.

Thời gian nghiên cứu từ tháng 7/2019 đến 12/2020 tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương và Bệnh viện Tuệ Tĩnh. Liệu trình điều trị kéo dài 20 ngày, trong đó cấy chỉ được thực hiện vào ngày đầu và ngày thứ 10, xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại thực hiện hàng ngày.

Các chỉ tiêu đánh giá gồm: mức độ đau theo thang điểm VAS, tầm vận động cột sống cổ, chức năng sinh hoạt hàng ngày theo thang điểm NDI, các triệu chứng y học cổ truyền, và các chỉ số cận lâm sàng như công thức máu, sinh hóa máu, hình ảnh X-quang. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh giữa hai nhóm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm đau rõ rệt: Nhóm nghiên cứu có mức giảm điểm đau VAS từ trung bình 5,78 xuống còn 1,53 sau 20 ngày điều trị, giảm khoảng 73%. Nhóm chứng giảm từ 5,80 xuống 3,20, giảm khoảng 45%. Sự khác biệt giữa hai nhóm có ý nghĩa thống kê (p<0,05).

  2. Cải thiện tầm vận động cột sống cổ: Tầm vận động trung bình của nhóm nghiên cứu tăng từ 26 độ lên 42 độ, cải thiện 61,5%, trong khi nhóm chứng tăng từ 27 độ lên 35 độ, cải thiện 29,6%. Tỷ lệ bệnh nhân không còn hạn chế vận động sau điều trị ở nhóm nghiên cứu là 70%, nhóm chứng là 40%.

  3. Nâng cao chức năng sinh hoạt: Điểm NDI trung bình giảm từ 24 (hạn chế trung bình) xuống còn 8 (hạn chế nhẹ) ở nhóm nghiên cứu, giảm 66,7%. Nhóm chứng giảm từ 23 xuống 15, giảm 34,8%. Tỷ lệ bệnh nhân có cải thiện chức năng sinh hoạt rõ rệt cao hơn nhóm nghiên cứu (p<0,05).

  4. An toàn và ít tác dụng phụ: Không ghi nhận tác dụng không mong muốn nghiêm trọng trong quá trình điều trị. Các chỉ số sinh tồn và xét nghiệm cận lâm sàng không thay đổi bất thường, chứng tỏ phương pháp an toàn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại có hiệu quả vượt trội trong giảm đau, cải thiện vận động và chức năng sinh hoạt so với chỉ áp dụng xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy cấy chỉ giúp kích thích tuần hoàn, tăng chuyển hóa mô và ức chế cảm giác đau lâu dài.

Sự kết hợp đa trị liệu tận dụng ưu điểm của từng phương pháp: cấy chỉ tạo kích thích cơ học kéo dài, xoa bóp bấm huyệt giúp giãn cơ và tăng tuần hoàn, đèn hồng ngoại hỗ trợ giảm viêm và co cứng cơ. Các biểu đồ so sánh điểm VAS, tầm vận động và NDI giữa hai nhóm có thể minh họa rõ sự khác biệt hiệu quả điều trị.

Ngoài ra, việc không ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng khẳng định tính an toàn của liệu trình, phù hợp với xu hướng điều trị bảo tồn, giảm thiểu can thiệp phẫu thuật và thuốc giảm đau có tác dụng phụ.

Kết quả cũng phù hợp với lý thuyết y học cổ truyền về điều hòa kinh lạc, tăng cường khí huyết và y học hiện đại về cơ chế thần kinh-thể dịch trong giảm đau.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi phương pháp cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại trong điều trị đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ tại các cơ sở y tế chuyên khoa, nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ. Thời gian áp dụng: ngay trong 1-2 năm tới.

  2. Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ y tế về kỹ thuật cấy chỉ và xoa bóp bấm huyệt, đảm bảo quy trình vô trùng và kỹ thuật chuẩn xác để tối ưu hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân. Chủ thể thực hiện: các bệnh viện y học cổ truyền và trung tâm phục hồi chức năng.

  3. Tăng cường nghiên cứu mở rộng quy mô và đa trung tâm để đánh giá hiệu quả lâu dài, tác dụng phụ và chi phí điều trị, từ đó xây dựng hướng dẫn điều trị chuẩn quốc gia. Thời gian: 3-5 năm.

  4. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người bệnh về lợi ích của phương pháp điều trị không dùng thuốc, khuyến khích bệnh nhân tuân thủ liệu trình và phối hợp điều trị để đạt kết quả tốt nhất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền và Y học hiện đại: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn về hiệu quả phương pháp cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại, hỗ trợ trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

  2. Nhân viên y tế và kỹ thuật viên vật lý trị liệu: Tài liệu chi tiết về kỹ thuật, quy trình và đánh giá hiệu quả giúp nâng cao kỹ năng chuyên môn và áp dụng hiệu quả trong thực tế.

  3. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Cung cấp dữ liệu về hiệu quả và an toàn của phương pháp điều trị bảo tồn, hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển y học cổ truyền và phục hồi chức năng.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Y học cổ truyền và Y học phục hồi chức năng: Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc học tập, nghiên cứu và phát triển các đề tài liên quan đến điều trị đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp cấy chỉ là gì và có an toàn không?
    Cấy chỉ là kỹ thuật luồn chỉ catgut tự tiêu vào huyệt vị nhằm tạo kích thích kéo dài giúp giảm đau và tăng tuần hoàn. Nghiên cứu cho thấy phương pháp này an toàn, không gây dị ứng hay tác dụng phụ nghiêm trọng khi thực hiện đúng quy trình vô trùng.

  2. Tại sao cần kết hợp cấy chỉ với xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại?
    Sự kết hợp tận dụng ưu điểm của từng phương pháp: cấy chỉ kích thích lâu dài, xoa bóp giúp giãn cơ và tăng tuần hoàn, đèn hồng ngoại giảm viêm và co cứng cơ, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị so với đơn phương.

  3. Liệu trình điều trị kéo dài bao lâu và có cần duy trì không?
    Liệu trình nghiên cứu kéo dài 20 ngày với 2 lần cấy chỉ và xoa bóp, chiếu đèn hàng ngày. Tùy tình trạng bệnh, có thể cần duy trì hoặc lặp lại liệu trình để ổn định kết quả và phòng tái phát.

  4. Phương pháp này có phù hợp với mọi đối tượng bệnh nhân không?
    Phương pháp phù hợp với bệnh nhân đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ, không áp dụng cho các trường hợp có chỉ định phẫu thuật, bệnh lý ác tính, hoặc các chống chỉ định về da và tuần hoàn. Cần khám và tư vấn kỹ trước khi điều trị.

  5. Có thể áp dụng phương pháp này tại các cơ sở y tế nhỏ hoặc phòng khám tư nhân không?
    Với điều kiện trang thiết bị và nhân lực được đào tạo bài bản, phương pháp có thể áp dụng tại nhiều cơ sở y tế, giúp mở rộng khả năng tiếp cận điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

Kết luận

  • Phương pháp cấy chỉ kết hợp xoa bóp bấm huyệt và chiếu đèn hồng ngoại mang lại hiệu quả giảm đau, cải thiện tầm vận động và chức năng sinh hoạt rõ rệt cho bệnh nhân đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ.
  • Liệu trình điều trị 20 ngày với 2 lần cấy chỉ và xoa bóp, chiếu đèn hàng ngày được chứng minh an toàn, không gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
  • Kết quả nghiên cứu phù hợp với cơ chế tác dụng của y học cổ truyền và y học hiện đại, đồng thời tương thích với các nghiên cứu quốc tế.
  • Đề xuất áp dụng rộng rãi phương pháp này trong thực hành lâm sàng, đồng thời tăng cường đào tạo và nghiên cứu mở rộng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng quy mô nghiên cứu, xây dựng hướng dẫn điều trị chuẩn và nâng cao nhận thức cộng đồng về phương pháp điều trị bảo tồn hiệu quả này.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện chất lượng điều trị đau vùng cổ gáy và nâng cao sức khỏe cộng đồng!