Tổng quan nghiên cứu

Bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện đa khoa hạng đặc biệt đầu tiên của Việt Nam, với quy mô 1900 giường bệnh và hơn 2000 cán bộ nhân viên, là trung tâm y tế chuyên sâu lớn nhất cả nước. Số lượt người bệnh đến khám tại khoa Khám bệnh (KKB) của bệnh viện tăng trung bình khoảng 13% mỗi năm, với 230.265 lượt khám trong 6 tháng đầu năm 2011, tăng 50,2% so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng quá tải tại KKB diễn ra thường xuyên, gây áp lực lớn lên chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú. Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa tại KKB và đánh giá sự hài lòng của người bệnh với quy trình này trong năm 2011.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu gồm: (1) mô tả chi tiết quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa tại KKB, BV Bạch Mai; (2) đánh giá mức độ hài lòng của người bệnh về các khía cạnh như thời gian chờ đợi, giao tiếp với nhân viên y tế, điều kiện cơ sở vật chất và kết quả khám chữa bệnh. Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2011 tại KKB, sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định tính và định lượng với cỡ mẫu 216 người bệnh.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học cho các nhà quản lý bệnh viện và khoa Khám bệnh để xây dựng chiến lược cải tiến quy trình khám chữa bệnh, nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm tải và đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng tăng của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL đo lường sự hài lòng của khách hàng qua năm khía cạnh: yếu tố hữu hình, sự tin cậy, sự đáp ứng, sự đảm bảo và sự cảm thông. Ngoài ra, khung lý thuyết còn dựa trên quan điểm của WHO về chất lượng chăm sóc sức khỏe, nhấn mạnh sự hài lòng của người bệnh là thước đo quan trọng phản ánh chất lượng dịch vụ y tế.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng dịch vụ y tế: Mức độ đáp ứng mong đợi và nhu cầu của người bệnh về dịch vụ khám chữa bệnh.
  • Sự hài lòng của người bệnh: Phản hồi chủ quan của người bệnh về trải nghiệm dịch vụ, bao gồm thời gian chờ đợi, giao tiếp, cơ sở vật chất và kết quả điều trị.
  • Quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa: Quy trình khép kín, giảm thiểu thủ tục hành chính, giúp người bệnh không phải di chuyển nhiều lần trong quá trình khám chữa bệnh.
  • Tiêu chuẩn ISO 9001:2008: Hệ thống quản lý chất lượng được áp dụng tại BV Bạch Mai nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Cỡ mẫu định lượng là 216 người bệnh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện tại KKB, BV Bạch Mai trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2011. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên giả thiết tỷ lệ hài lòng 50%, sai số cho phép 7%, độ tin cậy 95%.

Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Số liệu thống kê lượt khám, nhân lực, cơ sở vật chất từ báo cáo bệnh viện.
  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua bộ câu hỏi phát vấn với 29 tiểu mục đánh giá sự hài lòng của người bệnh về các khía cạnh quy trình khám chữa bệnh, sử dụng thang đo Likert 5 điểm.
  • Phỏng vấn sâu: 21 cuộc phỏng vấn với giám đốc bệnh viện, lãnh đạo khoa, cán bộ y tế và người bệnh nhằm thu thập thông tin định tính về quy trình và trải nghiệm thực tế.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 16.0 với các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định T-test, ANOVA và hồi quy đa biến để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng chung của người bệnh. Đạo đức nghiên cứu được đảm bảo với sự đồng thuận của người tham gia, bảo mật thông tin cá nhân và sự chấp thuận của Hội đồng Đạo đức Trường Đại học Y tế Công cộng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượt khám và áp lực quá tải: Trong 6 tháng đầu năm 2011, KKB tiếp nhận 230.265 lượt khám, tăng 50,2% so với cùng kỳ năm 2010. Số người bệnh sử dụng bảo hiểm y tế (BHYT) tăng 57,7%, số khám dịch vụ tăng 45,8%. Trung bình mỗi ngày có khoảng 1476 lượt khám, tương đương 32 lượt khám/bác sĩ/ngày, vượt xa tỷ lệ chuẩn 1 bác sĩ/3-3,5 người bệnh.

  2. Quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa: Quy trình này giúp giảm thời gian chờ đợi làm thủ tục xuống dưới 20 phút, 96,4% người bệnh nhận được kết quả khám trong ngày. Tỷ lệ người bệnh hài lòng chung với quy trình đạt 77,3%.

  3. Mức độ hài lòng theo các khía cạnh:

    • Thời gian chờ đợi tiếp cận dịch vụ: 59,5% hài lòng, điểm trung bình 3,89/5, thấp nhất là thời gian chờ nội soi (chỉ 38,7% hài lòng).
    • Giao tiếp và giúp đỡ của nhân viên y tế: 78,1% hài lòng, điểm trung bình trên 4,0, cao nhất là thái độ nhân viên thu tiền (4,2).
    • Giao tiếp và giúp đỡ của bác sĩ: 87% hài lòng, điểm trung bình 4,3, thái độ bác sĩ được đánh giá cao nhất (4,55).
    • Điều kiện cơ sở vật chất: 69,9% hài lòng.
    • Kết quả khám bệnh: 92,6% hài lòng.

  4. Đặc điểm người bệnh: Đa số người bệnh là dân tộc Kinh (96,3%), độ tuổi trung bình 43, chủ yếu cư trú tại vùng Đồng bằng sông Hồng và Hà Nội. 61,1% là lần đầu khám tại KKB, 71,3% đã kết hôn, trình độ học vấn chủ yếu từ tiểu học đến trung cấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa tại KKB BV Bạch Mai đã góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động, giảm thời gian chờ đợi và nâng cao sự hài lòng của người bệnh. Tuy nhiên, tỷ lệ hài lòng với thời gian chờ đợi các dịch vụ cận lâm sàng như nội soi còn thấp, phản ánh áp lực quá tải và hạn chế về cơ sở vật chất, nhân lực.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ hài lòng chung của người bệnh tại KKB tương đối cao, đặc biệt là về giao tiếp và thái độ của bác sĩ, phù hợp với kết quả nghiên cứu của Phạm Nhật Yên (2008) và Nguyễn Thu Thủy (2008). Tuy nhiên, điểm yếu về thời gian chờ đợi và cơ sở vật chất cần được cải thiện để nâng cao chất lượng dịch vụ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ người bệnh hài lòng theo từng khía cạnh, biểu đồ tăng trưởng số lượt khám qua các năm và bảng phân tích điểm trung bình hài lòng theo từng yếu tố, giúp minh họa rõ nét các vấn đề và ưu điểm của quy trình hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhân lực và cơ sở vật chất: Bổ sung thêm bác sĩ, điều dưỡng và trang thiết bị phục vụ các dịch vụ cận lâm sàng như nội soi, siêu âm để giảm thời gian chờ đợi, hướng tới mục tiêu giảm thời gian chờ nội soi xuống dưới 30 phút trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc BV Bạch Mai phối hợp với Sở Y tế.

  2. Nâng cao chất lượng giao tiếp và hướng dẫn người bệnh: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, tư vấn cho nhân viên y tế và bác sĩ nhằm duy trì và nâng cao tỷ lệ hài lòng trên 85% về giao tiếp trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Khoa Khám bệnh.

  3. Cải tiến quy trình khám chữa bệnh và thủ tục hành chính: Áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa phát số, hẹn giờ khám và trả kết quả, giảm thiểu thủ tục giấy tờ, hướng tới giảm thời gian chờ đợi làm thủ tục dưới 15 phút trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án công nghệ thông tin bệnh viện.

  4. Tăng cường truyền thông và hỗ trợ người bệnh: Cải thiện hệ thống bảng biển hướng dẫn, phát triển kênh thông tin điện tử để người bệnh dễ dàng tiếp cận thông tin quy trình khám chữa bệnh, nâng cao sự hài lòng về mặt trải nghiệm. Chủ thể thực hiện: Phòng Truyền thông và Khoa Khám bệnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý bệnh viện và các khoa phòng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng dịch vụ, cải tiến quy trình khám chữa bệnh, phân bổ nhân lực hợp lý và đầu tư cơ sở vật chất.

  2. Cán bộ y tế và nhân viên khám chữa bệnh: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của người bệnh, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp, thái độ phục vụ và nâng cao hiệu quả công việc.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý bệnh viện, y tế công cộng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, áp dụng mô hình đánh giá sự hài lòng người bệnh trong các nghiên cứu tương tự.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế: Dựa trên kết quả để xây dựng chính sách, quy định về tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, đặc biệt trong bối cảnh áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2008 và phát triển bảo hiểm y tế toàn dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa là gì?
    Là quy trình khám chữa bệnh khép kín, bắt đầu và kết thúc tại một điểm duy nhất, giúp người bệnh không phải di chuyển nhiều lần, giảm thủ tục hành chính và thời gian chờ đợi. Ví dụ, tại KKB BV Bạch Mai, người bệnh làm thủ tục, khám và nhận kết quả tại phòng tiếp đón duy nhất.

  2. Tại sao sự hài lòng của người bệnh lại quan trọng trong đánh giá chất lượng dịch vụ y tế?
    Sự hài lòng phản ánh trải nghiệm thực tế của người bệnh, giúp nhà quản lý nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của dịch vụ để cải tiến. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hài lòng cao thường đi kèm với chất lượng chăm sóc tốt hơn và hiệu quả điều trị cao hơn.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến sự hài lòng của người bệnh tại KKB BV Bạch Mai?
    Giao tiếp và thái độ của bác sĩ có ảnh hưởng lớn nhất, tiếp theo là thời gian chờ đợi và điều kiện cơ sở vật chất. Thời gian chờ nội soi là điểm yếu cần cải thiện.

  4. Làm thế nào để giảm thời gian chờ đợi trong khám chữa bệnh?
    Có thể áp dụng các giải pháp như tăng cường nhân lực, cải tiến quy trình làm việc, ứng dụng công nghệ thông tin để tự động hóa thủ tục, phân luồng bệnh nhân hợp lý và nâng cấp cơ sở vật chất.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Có, phương pháp đánh giá sự hài lòng và cải tiến quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa có thể được áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện đa khoa khác nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm người bệnh.

Kết luận

  • Quy trình khám chữa bệnh một chiều, một cửa tại KKB BV Bạch Mai đã giảm thời gian chờ đợi làm thủ tục dưới 20 phút và đạt tỷ lệ 96,4% người bệnh nhận kết quả khám trong ngày.
  • Tỷ lệ hài lòng chung của người bệnh với dịch vụ khám bệnh đạt 77,3%, trong đó giao tiếp với bác sĩ và kết quả khám bệnh được đánh giá cao nhất.
  • Áp lực quá tải tại KKB ngày càng tăng, với số lượt khám tăng 50,2% trong 6 tháng đầu năm 2011 so với cùng kỳ năm trước.
  • Cần tập trung cải thiện thời gian chờ đợi các dịch vụ cận lâm sàng, đặc biệt là nội soi, và nâng cao cơ sở vật chất, nhân lực để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh tại BV Bạch Mai và các bệnh viện tương tự.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và cán bộ y tế cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá định kỳ sự hài lòng của người bệnh để đảm bảo chất lượng dịch vụ ngày càng được cải thiện.