Đánh giá kết quả điều trị rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng

• Tác giả: Đặng Hanh Biên
• Người hướng dẫn: PGS. Quách Thị Cần
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Tai Mũi Họng
• Đề tài: Đánh Giá Hiệu Quả Điều Trị Rối Loạn Phát Âm Ở Trẻ Đã Phẫu Thuật Khe Hở Vòm Miệng
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ QUỐC TẾ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu rối loạn phát âm ở trẻ khe hở môi vòm miệng
• 1.2. Bệnh lý khe hở môi vòm miệng
• 1.3. Cơ chế bệnh sinh
• 1.4. Đặc điểm dịch tễ
• 1.5. Các vấn đề và rối loạn chức năng ở trẻ khe hở vòm miệng
• 1.6. Lịch trình điều trị. Giải phẫu vòm miệng
• 1.7. Vai trò và chức năng vòm miệng trong phát âm
• 1.8. Cơ chế phát âm. Đặc điểm điển hình ở trẻ KHMVM
• 1.9. Một số kiến thức về ngôn ngữ tiếng Việt
• 1.10. Đặc điểm rối loạn phát âm ở trẻ khe hở vòm miệng. Phương pháp đánh giá và phân tích âm
• 1.11. Tổng quan nghiên cứu phần mềm phân tích âm
• 1.12. Phương pháp và tiêu chuẩn xác định phát âm. Tài liệu nói cho trẻ khe hở môi vòm miệng
• 1.13. Nguyên tắc và phương pháp tập sửa lỗi cấu âm
• 1.14. Phương pháp sửa lỗi rối loạn cộng hưởng và giảm thoát khí mũi
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu. Cỡ mẫu và chọn mẫu nghiên cứu. Biến số nghiên cứu
• 2.2.4. Phương tiện nghiên cứu. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.4. Đối với từng loại khe hở vòm miệng
• 2.4.1. Bài tập sửa lỗi phát âm cho trẻ khe hở vòm miệng
• 2.4.2. Sử dụng phần mềm hỗ trợ đánh giá
• 2.5. Những vấn đề cần lưu ý sai số. Biện pháp khắc phục. Giới hạn nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm điển hình ở trẻ đã phẫu thuật khe hở môi vòm miệng
• 3.1.1. Đặc điểm mẫu bệnh nhân nghiên cứu
• 3.1.2. Đánh giá mức độ thoát khí mũi
• 3.1.3. Đánh giá mức độ rối loạn cộng hưởng lời nói (resonance disorder)
• 3.1.4. Đánh giá mức độ rối loạn cấu âm (Articulation disorder). Mức độ lỗi cấu âm trên 20 phụ âm u ở các nhóm khe hở vòm miệng
• 3.2. Ứng dụng bài tập và đánh giá kết quả điều trị rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng
• 3.2.1. Cải thiện mức độ rối loạn cộng hưởng lời nói
• 3.2.2. Đánh giá hiệu quả trị liệu rối loạn phát âm 20 phụ âm u
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Mô tả đặc điểm rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng
• 4.1.1. Đặc điểm mẫu bệnh nhân nghiên cứu
• 4.1.2. Đặc điểm rối loạn phát âm phụ âm u
• 4.1.3. Đặc điểm rối loạn phát âm trên 20 phụ âm u
• 4.2. Nghiên cứu xây dựng bài tập
• 4.3. Đánh giá kết quả điều trị rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1
• PHỤ LỤC 2
• PHỤ LỤC 3

I. Đặt Vấn Đề

Khe hở môi - vòm miệng (KHMVM) là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến nhất ở vùng mặt cổ. Tỷ lệ mắc ở Việt Nam dao động từ 1/700 đến 1/1000. KHMVM không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều rối loạn chức năng như thở, ăn uống, và đặc biệt là phát âm. Việc điều trị rối loạn phát âm ở trẻ em sau phẫu thuật khe hở vòm miệng là một phần quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng ngôn ngữ. Nghiên cứu này nhằm mục đích đánh giá hiệu quả điều trị rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng thông qua phân tích ngữ âm.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Điều Trị

Việc điều trị rối loạn phát âm không chỉ giúp trẻ em cải thiện khả năng giao tiếp mà còn ảnh hưởng tích cực đến tâm lý và sự hòa nhập xã hội. Nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em sau phẫu thuật khe hở vòm miệng thường gặp khó khăn trong việc phát âm, dẫn đến cảm giác tự ti và khó khăn trong giao tiếp. Do đó, việc can thiệp sớm và hiệu quả là rất cần thiết để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách bình thường.

II. Tổng Quan Về Rối Loạn Phát Âm

Rối loạn phát âm ở trẻ em phẫu thuật khe hở vòm miệng thường bao gồm các vấn đề như rối loạn cấu âm, rối loạn cộng hưởng và giảm thông khí mũi. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng trẻ em này thường gặp khó khăn trong việc phát âm các âm tắc và âm xát. Việc phân tích âm thanh bằng phần mềm PRAAT-SA cho phép đánh giá chính xác các lỗi phát âm, từ đó xây dựng các bài tập trị liệu phù hợp. Điều này không chỉ giúp cải thiện khả năng phát âm mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ.

2.1. Đặc Điểm Rối Loạn Phát Âm

Trẻ em phẫu thuật khe hở vòm miệng thường gặp phải các lỗi phát âm như thay thế âm, mất âm và biến đổi âm. Những lỗi này có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và sự tự tin của trẻ. Nghiên cứu cho thấy rằng việc can thiệp sớm có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng này. Các bài tập trị liệu ngôn ngữ được thiết kế đặc biệt cho trẻ em khe hở vòm miệng có thể giúp trẻ phát âm chính xác hơn và cải thiện khả năng giao tiếp.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích ngữ âm để đánh giá hiệu quả điều trị rối loạn phát âm ở trẻ đã phẫu thuật khe hở vòm miệng. Các trẻ em tham gia nghiên cứu được đánh giá trước và sau khi can thiệp trị liệu. Số liệu được thu thập và phân tích bằng phần mềm PRAAT-SA, cho phép xác định các lỗi phát âm cụ thể và mức độ cải thiện sau điều trị. Phương pháp này không chỉ giúp đánh giá chính xác tình trạng phát âm mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chương trình trị liệu hiệu quả.

3.1. Thiết Kế Nghiên Cứu

Thiết kế nghiên cứu bao gồm việc lựa chọn đối tượng là trẻ em đã phẫu thuật khe hở vòm miệng, từ đó tiến hành đánh giá tình trạng phát âm của các em. Các bài tập trị liệu được áp dụng trong một khoảng thời gian nhất định, và kết quả được so sánh trước và sau can thiệp. Điều này giúp xác định hiệu quả của các phương pháp trị liệu và đưa ra những khuyến nghị cho việc điều trị rối loạn phát âm ở trẻ em.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc can thiệp trị liệu ngôn ngữ có tác động tích cực đến khả năng phát âm của trẻ em đã phẫu thuật khe hở vòm miệng. Các trẻ em tham gia nghiên cứu đã có sự cải thiện rõ rệt về khả năng phát âm, đặc biệt là trong việc phát âm các âm tắc và âm xát. Điều này chứng tỏ rằng việc áp dụng các phương pháp trị liệu ngôn ngữ là cần thiết và hiệu quả trong việc phục hồi chức năng ngôn ngữ cho trẻ em.

4.1. Đánh Giá Hiệu Quả Điều Trị

Đánh giá hiệu quả điều trị cho thấy rằng có sự cải thiện đáng kể trong khả năng phát âm của trẻ em sau khi tham gia chương trình trị liệu. Các số liệu thu thập được cho thấy tỷ lệ lỗi phát âm giảm rõ rệt, từ đó nâng cao khả năng giao tiếp và sự tự tin của trẻ. Kết quả này không chỉ có ý nghĩa về mặt lâm sàng mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ em sau phẫu thuật khe hở vòm miệng.