I. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nghiên cứu về cơ cấu thương mại hàng hóa Việt Nam - Hàn Quốc giai đoạn 2001 - 2016 là rất cần thiết. Từ khi thực hiện đổi mới kinh tế vào năm 1986, Việt Nam đã chú trọng mở rộng quan hệ thương mại với nhiều quốc gia. Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ đã đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế. Việt Nam đã ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có FTA với Hàn Quốc (VKFTA) vào năm 2015. Quan hệ thương mại giữa hai nước đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 500 triệu USD vào năm 1992 lên 65,7 tỷ USD vào năm 2018. Tuy nhiên, thâm hụt thương mại vẫn là vấn đề lớn, với hàng hóa xuất khẩu chủ yếu ở dạng thô hoặc có hàm lượng công nghệ thấp. Điều này đặt ra yêu cầu cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về cơ cấu thương mại giữa hai nước.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu là phân tích thực trạng cơ cấu thương mại hàng hóa Việt Nam - Hàn Quốc giai đoạn 2001 - 2016. Nghiên cứu sẽ so sánh với một số quốc gia khác trong khu vực để nhận diện kết quả đạt được và những vấn đề đặt ra. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm khái quát các khái niệm, phân tích biến đổi trong cơ cấu thương mại, và đề xuất giải pháp cải thiện. Việc nhận diện bối cảnh trong nước và quốc tế cũng là một phần quan trọng trong nghiên cứu này. Các câu hỏi nghiên cứu sẽ tập trung vào lý thuyết, phương pháp và các giải pháp cải thiện cơ cấu thương mại trong tương lai.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính và bán định lượng để phân tích cơ cấu thương mại hàng hóa. Phương pháp phân tích thống kê và so sánh sẽ được áp dụng để đánh giá thực trạng và biến đổi trong cơ cấu thương mại giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Các chỉ số như chỉ số bổ sung thương mại (TCI), chỉ số cường độ thương mại (TII) sẽ được sử dụng để phân tích. Việc áp dụng các hệ thống phân loại hàng hóa quốc tế cũng sẽ giúp làm rõ hơn về cơ cấu thương mại trong giai đoạn nghiên cứu.
IV. Thực trạng cơ cấu thương mại hàng hóa Việt Nam Hàn Quốc
Giai đoạn 2001 - 2016 chứng kiến nhiều biến đổi trong cơ cấu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Mặc dù có sự gia tăng mạnh mẽ trong xuất khẩu, Việt Nam vẫn gặp phải thâm hụt thương mại lớn. Hàng hóa xuất khẩu chủ yếu là sản phẩm thô hoặc có giá trị gia tăng thấp. Điều này cho thấy Việt Nam chưa khai thác hiệu quả các lợi thế so sánh và chưa tận dụng được các ưu đãi từ các hiệp định thương mại. Việc phân tích thực trạng này sẽ giúp nhận diện rõ hơn các vấn đề cần giải quyết trong cơ cấu thương mại giữa hai nước.
V. Định hướng và giải pháp cải thiện cơ cấu thương mại
Để cải thiện cơ cấu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và Hàn Quốc, cần có các giải pháp cụ thể. Các chính sách cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng hàng hóa xuất khẩu, đa dạng hóa sản phẩm và khai thác hiệu quả các lợi thế từ VKFTA. Cần tăng cường hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Việc xây dựng các chiến lược thương mại phù hợp sẽ giúp cải thiện cơ cấu thương mại và nâng cao giá trị gia tăng trong sản phẩm xuất khẩu.
