Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành ngôn ngữ quốc tế quan trọng, được sử dụng rộng rãi trong giao tiếp, ngoại giao và thương mại. Tại Việt Nam, tiếng Anh được giảng dạy từ bậc tiểu học đến đại học và là yêu cầu bắt buộc trong các kỳ thi tuyển sinh đại học. Tuy nhiên, theo báo cáo của ngành giáo dục, khoảng 70% thí sinh trong kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2020 đạt điểm tiếng Anh dưới 5/10, phản ánh chất lượng học tập tiếng Anh còn nhiều hạn chế. Một trong những nguyên nhân được xác định là việc học sinh chưa được trang bị đầy đủ các chiến lược học tập tự điều chỉnh (Self-regulated learning - SRL) để nâng cao hiệu quả học tập.
Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu mức độ sử dụng chiến lược học tập tự điều chỉnh trong học tiếng Anh của sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Văn Lang, TP. Hồ Chí Minh. Nghiên cứu nhằm làm rõ mối quan hệ giữa việc sử dụng chiến lược SRL và trình độ tiếng Anh, đồng thời phân tích sự khác biệt về việc sử dụng chiến lược SRL theo giới tính, ngành học và số năm học tiếng Anh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 328 sinh viên năm nhất thuộc nhiều ngành khác nhau tại Đại học Văn Lang, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2019-2020.
Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các nhà giáo dục tiếng Anh về mức độ sử dụng chiến lược SRL của sinh viên, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh, góp phần cải thiện trình độ ngoại ngữ của sinh viên Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên lý thuyết học tập xã hội nhận thức (Social Cognitive Theory) của Bandura (1986), trong đó nhấn mạnh mối quan hệ tương tác qua lại giữa các yếu tố cá nhân, hành vi và môi trường. Lý thuyết này giải thích cách người học quan sát, học hỏi và điều chỉnh hành vi dựa trên môi trường xã hội và phản hồi nhận được.
Mô hình học tập tự điều chỉnh (Self-regulated learning - SRL) của Zimmerman (2000) được áp dụng làm nền tảng phân tích. Mô hình gồm ba giai đoạn chính: dự kiến (forethought), thực hiện (performance) và tự phản ánh (self-reflection). Trong đó, người học lên kế hoạch, lựa chọn chiến lược, theo dõi tiến trình, điều chỉnh hành vi và đánh giá kết quả học tập nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Các khái niệm chính bao gồm:
- Chiến lược học tập tự điều chỉnh (SRL strategies): Các biện pháp mà người học sử dụng để phát triển thói quen học tập, giám sát và điều chỉnh quá trình học.
- Trình độ tiếng Anh (English proficiency): Khả năng sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp và học tập, được đo bằng bài kiểm tra Cambridge Key English Test (PET).
- Yếu tố cá nhân: Giới tính, ngành học, số năm học tiếng Anh ảnh hưởng đến việc sử dụng chiến lược SRL.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với thiết kế khảo sát. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi về chiến lược học tập tự điều chỉnh (QESRLS) gồm 64 mục, được điều chỉnh từ bộ câu hỏi gốc của Wang & Bai (2017). Thang đo mức độ sử dụng chiến lược gồm 4 mức: không bao giờ, hiếm khi, thỉnh thoảng, thường xuyên.
Mẫu nghiên cứu gồm 328 sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Đại học Văn Lang, được chọn theo phương pháp thuận tiện. Sinh viên hoàn thành bài kiểm tra trình độ tiếng Anh PET (gồm phần đọc, viết và nghe) và bảng câu hỏi SRL.
Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định t độc lập, phân tích hồi quy bội để xác định mối quan hệ giữa các biến và các yếu tố dự báo việc sử dụng chiến lược SRL. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 3/2019 đến tháng 12/2020.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mức độ sử dụng chiến lược SRL: Sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh sử dụng chiến lược học tập tự điều chỉnh ở mức trung bình (Mean khoảng 1.5 trên thang 3). Các chiến lược phổ biến nhất là chiến lược siêu nhận thức (metacognitive) và chiến lược xã hội, trong khi chiến lược bù đắp (compensation) ít được sử dụng.
Mối quan hệ giữa SRL và trình độ tiếng Anh: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy mức độ sử dụng chiến lược SRL có mối quan hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê với điểm số trình độ tiếng Anh (PET). Sinh viên sử dụng chiến lược SRL thường xuyên hơn có điểm PET cao hơn trung bình khoảng 15%.
Ảnh hưởng của giới tính: Không có sự khác biệt đáng kể về mức độ sử dụng chiến lược SRL giữa nam và nữ sinh viên. Tuy nhiên, nam sinh viên có xu hướng sử dụng chiến lược học tập cao hơn nữ một cách nhẹ nhàng, khoảng 5%.
Ảnh hưởng của ngành học và số năm học tiếng Anh: Ngành học và số năm học tiếng Anh không phải là những yếu tố dự báo tốt cho việc sử dụng chiến lược SRL. Điều này cho thấy việc sử dụng chiến lược SRL không phụ thuộc nhiều vào bối cảnh ngành học hay thời gian học tiếng Anh trước đó.
Thảo luận kết quả
Mức độ sử dụng chiến lược SRL ở mức trung bình phản ánh thực trạng sinh viên chưa phát huy tối đa khả năng tự điều chỉnh trong học tập tiếng Anh, phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và các nước châu Á. Việc chiến lược siêu nhận thức được sử dụng nhiều nhất cho thấy sinh viên có ý thức lên kế hoạch, theo dõi và đánh giá quá trình học tập, nhưng vẫn còn hạn chế trong việc áp dụng các chiến lược bù đắp để vượt qua khó khăn.
Mối quan hệ tích cực giữa SRL và trình độ tiếng Anh khẳng định vai trò quan trọng của việc tự điều chỉnh trong việc nâng cao năng lực ngoại ngữ. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế cho thấy người học có kỹ năng SRL tốt thường đạt thành tích học tập cao hơn.
Sự không khác biệt rõ rệt về giới tính trong việc sử dụng chiến lược SRL có thể do ảnh hưởng của văn hóa giáo dục Việt Nam, nơi mà cả nam và nữ đều được đào tạo theo phương pháp truyền thống, ít khuyến khích sự khác biệt cá nhân trong học tập. Ngành học và số năm học tiếng Anh không ảnh hưởng đến việc sử dụng chiến lược SRL cho thấy yếu tố cá nhân và động lực học tập có thể quan trọng hơn các yếu tố bối cảnh.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ sử dụng các nhóm chiến lược SRL, bảng phân tích hồi quy thể hiện hệ số tương quan giữa SRL và điểm PET, cũng như biểu đồ so sánh mức độ sử dụng chiến lược theo giới tính.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo và hướng dẫn sử dụng chiến lược SRL: Các giảng viên tiếng Anh cần tích hợp các hoạt động hướng dẫn kỹ năng tự điều chỉnh học tập vào chương trình giảng dạy, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng áp dụng chiến lược SRL của sinh viên trong vòng 1-2 học kỳ.
Phát triển chương trình đào tạo giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về SRL cho giáo viên tiếng Anh để họ có thể hỗ trợ sinh viên hiệu quả hơn, đặc biệt là kỹ năng siêu nhận thức và bù đắp, trong vòng 6 tháng tới.
Xây dựng môi trường học tập hỗ trợ tự học: Nhà trường cần cải thiện cơ sở vật chất, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận tài liệu học tập đa dạng và các công cụ hỗ trợ học tập tự điều chỉnh như phòng học nhóm, thư viện điện tử, trong vòng 1 năm.
Khuyến khích sinh viên tự đánh giá và phản hồi: Thiết kế các bài tập, dự án yêu cầu sinh viên tự theo dõi tiến trình học tập và phản hồi kết quả để tăng cường khả năng tự quản lý học tập, áp dụng ngay từ năm học đầu tiên.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về mức độ sử dụng chiến lược SRL của sinh viên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, tăng hiệu quả đào tạo ngoại ngữ.
Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan đào tạo: Thông tin về mối liên hệ giữa SRL và trình độ tiếng Anh hỗ trợ xây dựng chính sách đào tạo, phát triển chương trình giảng dạy và đào tạo giáo viên.
Sinh viên đại học không chuyên ngành tiếng Anh: Nghiên cứu giúp sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của việc tự điều chỉnh học tập, từ đó chủ động áp dụng các chiến lược học tập hiệu quả để nâng cao trình độ tiếng Anh.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và ngôn ngữ: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực nghiệm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về SRL và học tập ngoại ngữ trong bối cảnh Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Chiến lược học tập tự điều chỉnh là gì?
Chiến lược học tập tự điều chỉnh là các biện pháp mà người học sử dụng để lên kế hoạch, theo dõi, điều chỉnh và đánh giá quá trình học tập nhằm đạt được mục tiêu học tập hiệu quả hơn.Mức độ sử dụng chiến lược SRL của sinh viên Việt Nam hiện nay ra sao?
Sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Đại học Văn Lang sử dụng chiến lược SRL ở mức trung bình, với chiến lược siêu nhận thức được sử dụng nhiều nhất.Việc sử dụng chiến lược SRL có ảnh hưởng như thế nào đến trình độ tiếng Anh?
Có mối quan hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa việc sử dụng chiến lược SRL và điểm số trình độ tiếng Anh, sinh viên sử dụng chiến lược SRL nhiều hơn thường có trình độ tiếng Anh cao hơn.Giới tính có ảnh hưởng đến việc sử dụng chiến lược SRL không?
Nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt đáng kể về mức độ sử dụng chiến lược SRL giữa nam và nữ sinh viên.Làm thế nào để nâng cao kỹ năng SRL cho sinh viên?
Có thể nâng cao kỹ năng SRL thông qua đào tạo kỹ năng học tập tự điều chỉnh, xây dựng môi trường học tập hỗ trợ, khuyến khích sinh viên tự đánh giá và phản hồi quá trình học tập.
Kết luận
- Sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại Đại học Văn Lang sử dụng chiến lược học tập tự điều chỉnh ở mức trung bình, với chiến lược siêu nhận thức được ưu tiên sử dụng.
- Mức độ sử dụng chiến lược SRL có mối quan hệ tích cực và có ý nghĩa với trình độ tiếng Anh của sinh viên.
- Giới tính, ngành học và số năm học tiếng Anh không phải là những yếu tố dự báo chính cho việc sử dụng chiến lược SRL.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở để thiết kế các chương trình đào tạo và hỗ trợ sinh viên nâng cao kỹ năng tự điều chỉnh học tập.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường đào tạo chiến lược SRL cho sinh viên và giảng viên trong vòng 1-2 năm tới.
Hành động tiếp theo: Các nhà giáo dục và quản lý cần áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến phương pháp giảng dạy và xây dựng môi trường học tập hỗ trợ tự điều chỉnh, góp phần nâng cao trình độ tiếng Anh cho sinh viên Việt Nam.