Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng cơ bản tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, thu hút một khối lượng vốn đầu tư lớn và tạo dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho xã hội. Theo ước tính, chi phí thi công xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp xây dựng, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh. Công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình do đó trở thành vấn đề trọng tâm, đặc biệt trong bối cảnh thị trường cạnh tranh gay gắt và biến động kinh tế như hiện nay.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Hà, một doanh nghiệp hoạt động đa dạng trong lĩnh vực xây dựng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các công trình thi công của công ty trong giai đoạn gần đây, với số liệu thu thập từ năm 2013 đến 2015. Mục tiêu chính là phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi phí, đánh giá hiệu quả công tác quản lý hiện tại và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí, giảm lãng phí, từ đó tăng lợi nhuận và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp xây dựng trong việc quản lý chi phí thi công, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng cơ bản tại Việt Nam. Các chỉ số như tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu chiếm khoảng 50-60% tổng chi phí, chi phí nhân công chiếm khoảng 20-25%, và chi phí máy thi công chiếm khoảng 10-15% được sử dụng làm thước đo đánh giá hiệu quả quản lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí trong xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chi phí sản xuất: Nhấn mạnh việc kiểm soát và phân bổ chi phí hợp lý nhằm tối ưu hóa lợi nhuận. Chi phí thi công được phân thành chi phí trực tiếp (vật liệu, nhân công, máy thi công) và chi phí chung (quản lý, điều hành, thuế, lợi nhuận dự kiến).

  • Mô hình quản lý dự án xây dựng: Tập trung vào các giai đoạn quản lý chi phí từ lập dự toán, đấu thầu, thi công đến thanh quyết toán, đảm bảo chi phí không vượt quá ngân sách được phê duyệt.

  • Khái niệm về hiệu quả sử dụng nguồn lực: Bao gồm việc sử dụng nguyên vật liệu, máy móc thiết bị và lao động một cách tiết kiệm, hợp lý để giảm chi phí sản xuất.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chi phí thi công xây dựng, chi phí trực tiếp, chi phí chung, quản lý chi phí, hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, năng suất lao động, và mô hình tổ chức quản lý doanh nghiệp xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ báo cáo tài chính, kế hoạch mua sắm, bảng thống kê chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Hà trong giai đoạn 2013-2015. Ngoài ra, các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý chi phí xây dựng như Luật Xây dựng 50/2014/QH13, Nghị định 32/2015/NĐ-CP, Thông tư 05/2016/TT-BXD cũng được nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích so sánh số liệu chi phí qua các năm, đánh giá thực trạng quản lý chi phí, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí thi công. Sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh và phân tích kinh tế để đưa ra các giải pháp phù hợp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2017, tập trung phân tích dữ liệu từ các năm 2013 đến 2015, đồng thời khảo sát thực trạng quản lý chi phí tại công ty trong giai đoạn này.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các công trình thi công do công ty đảm nhận trong giai đoạn trên, với số liệu chi tiết về chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công và chi phí chung được tổng hợp và phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí thi công: Số liệu cho thấy chi phí nguyên vật liệu chiếm khoảng 55-60% tổng chi phí thi công tại các công trình của công ty. Ví dụ, công trình cầu Ba Rén sử dụng hơn 10 tấn xi măng HV PCB 40, thép các loại với tổng giá trị nguyên vật liệu lên đến hàng chục tỷ đồng.

  2. Quản lý nguyên vật liệu còn tồn tại nhiều hạn chế: Việc lập kế hoạch mua sắm và dự trữ nguyên vật liệu chưa hoàn toàn chính xác, dẫn đến tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt nguyên vật liệu, gây lãng phí hoặc gián đoạn thi công. Số liệu dự trữ nguyên vật liệu tại kho công ty tăng lên qua các năm, nhưng vẫn chưa tối ưu về mặt chi phí.

  3. Sử dụng máy móc thiết bị hiệu quả nhưng còn tiềm năng cải thiện: Công ty có hệ thống máy móc thiết bị hiện đại với tỷ lệ sử dụng thực tế đạt trên 90% trong năm 2015. Tuy nhiên, việc quản lý thời gian hoạt động và bảo dưỡng thiết bị chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến chi phí sửa chữa và hao mòn.

  4. Quản lý và sử dụng lao động chưa tối ưu: Cơ cấu lao động có sự chênh lệch giới tính và trình độ chuyên môn, với tỷ lệ lao động nam chiếm 62%, nữ chiếm 32%. Việc phân công lao động và đào tạo chưa đồng đều, dẫn đến năng suất lao động chưa cao, ảnh hưởng đến chi phí nhân công chiếm khoảng 20-25% tổng chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trong quản lý chi phí là do công tác lập kế hoạch, kiểm soát và giám sát chưa chặt chẽ. Việc xác định khối lượng nguyên vật liệu dự toán chưa chính xác dẫn đến sai lệch trong mua sắm và sử dụng, gây lãng phí hoặc thiếu hụt. So với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu và nhân công của công ty tương đối phù hợp, nhưng hiệu quả quản lý còn thấp hơn mức trung bình ngành.

Việc sử dụng máy móc thiết bị hiện đại giúp giảm chi phí nhân công và tăng năng suất, tuy nhiên, nếu không có kế hoạch bảo dưỡng và quản lý thời gian hoạt động hợp lý, chi phí sửa chữa và hao mòn sẽ tăng lên. Điều này được minh họa qua biểu đồ thời gian hoạt động máy móc tăng dần từ 21 ngày/tháng năm 2012 lên 25 ngày/tháng năm 2015, nhưng chi phí bảo dưỡng vẫn chưa giảm tương ứng.

Về lao động, việc chưa phân công hợp lý và đào tạo chưa đầy đủ làm giảm năng suất lao động, tăng chi phí nhân công. So sánh với các doanh nghiệp xây dựng khác, công ty cần nâng cao trình độ quản lý và kỹ năng lao động để cải thiện hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực.

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình là cần thiết để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, giảm chi phí và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch và kiểm soát nguyên vật liệu

    • Xây dựng hệ thống dự toán chính xác dựa trên bản vẽ thiết kế và khảo sát thực tế.
    • Áp dụng phần mềm quản lý vật tư để theo dõi tồn kho, hạn chế dư thừa và thiếu hụt.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Vật tư và Kế hoạch sản xuất, trong vòng 6 tháng.

  2. Tăng cường quản lý và bảo dưỡng máy móc thiết bị

    • Thiết lập lịch bảo dưỡng định kỳ và theo dõi thời gian hoạt động máy móc bằng hệ thống quản lý kỹ thuật số.
    • Đào tạo cán bộ kỹ thuật về quản lý thiết bị hiện đại.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kỹ thuật và Bảo trì, trong vòng 12 tháng.

  3. Nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng lao động

    • Tổ chức đào tạo nâng cao tay nghề và kỹ năng quản lý cho công nhân và cán bộ quản lý.
    • Phân công lao động hợp lý, tận dụng tối đa năng lực và sở trường của từng cá nhân.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Đào tạo, trong vòng 9 tháng.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí

    • Áp dụng phần mềm quản lý dự án và chi phí xây dựng để theo dõi, phân tích và báo cáo chi phí kịp thời.
    • Tích hợp dữ liệu từ các phòng ban để nâng cao tính chính xác và minh bạch.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp với phòng CNTT, trong vòng 12 tháng.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và điều chỉnh kịp thời.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp xây dựng

    • Lợi ích: Áp dụng các giải pháp quản lý chi phí hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi nhuận.
    • Use case: Công ty xây dựng muốn tối ưu hóa chi phí nguyên vật liệu và nhân công trong các dự án thi công.

  2. Nhà quản lý dự án xây dựng

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công, từ đó lập kế hoạch và kiểm soát chi phí chính xác hơn.
    • Use case: Quản lý dự án cần kiểm soát ngân sách và tiến độ thi công hiệu quả.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.
    • Use case: Ban hành các văn bản hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện quản lý chi phí tại các doanh nghiệp.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành xây dựng, quản lý dự án

    • Lợi ích: Nắm bắt kiến thức thực tiễn về quản lý chi phí thi công xây dựng, áp dụng vào học tập và nghiên cứu.
    • Use case: Tham khảo luận văn để làm tài liệu học tập, nghiên cứu chuyên sâu về quản lý chi phí xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí thi công bao gồm lập dự toán, kiểm soát chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy móc thiết bị, chi phí chung và thanh quyết toán. Ví dụ, kiểm soát khối lượng vật liệu sử dụng so với dự toán giúp tránh lãng phí.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí thi công xây dựng?
    Nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 55-60% tổng chi phí. Ngoài ra, tiến độ thi công, điều kiện tự nhiên, chính sách nhà nước và quản lý lao động cũng ảnh hưởng đáng kể.

  3. Làm thế nào để giảm chi phí nguyên vật liệu trong thi công?
    Xây dựng kế hoạch mua sắm chính xác, lựa chọn nhà cung cấp uy tín, áp dụng công nghệ mới và kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng vật liệu tại công trường giúp giảm thất thoát và lãng phí.

  4. Tại sao việc quản lý máy móc thiết bị lại quan trọng trong xây dựng?
    Máy móc thiết bị hiện đại giúp tăng năng suất, giảm chi phí nhân công và hao phí nguyên vật liệu. Quản lý tốt giúp giảm chi phí sửa chữa, bảo dưỡng và tránh thời gian ngừng máy không cần thiết.

  5. Phân công lao động hợp lý ảnh hưởng thế nào đến chi phí thi công?
    Phân công đúng người, đúng việc giúp nâng cao năng suất lao động, giảm thời gian ngừng việc và chi phí nhân công. Đào tạo và nâng cao trình độ lao động cũng góp phần giảm chi phí sản xuất.

Kết luận

  • Quản lý chi phí thi công xây dựng là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng.
  • Chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, cần được kiểm soát chặt chẽ từ khâu lập kế hoạch đến sử dụng thực tế.
  • Việc quản lý máy móc thiết bị và lao động còn nhiều hạn chế, cần được cải thiện thông qua đào tạo và ứng dụng công nghệ.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện kế hoạch mua sắm, quản lý thiết bị, nâng cao chất lượng lao động và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Tiếp theo, công ty cần triển khai đồng bộ các giải pháp trong vòng 12 tháng, đồng thời đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Call-to-action: Các doanh nghiệp xây dựng và nhà quản lý dự án nên áp dụng các giải pháp quản lý chi phí được đề xuất để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí và tăng lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.