Nghiên cứu ảnh hưởng của alen CYP2C19 và các yếu tố liên quan đến đáp ứng clopidogrel ở bệnh nhân nhồi máu não

• Tác giả: Đỗ Đức Thuần
• Người hướng dẫn: PTS. Phạm Đình Đài
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Khoa học thần kinh
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Alen CYP2C19 Và Yếu Tố Liên Quan Đến Đáp Ứng Clopidogrel Ở Bệnh Nhân Nhồi Máu Não
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Định nghĩa đột quỵ não
• 1.2. Bệnh sinh nhồi máu não và vai trò của tiểu cầu trong nhồi máu não
• 1.3. Phân loại nhồi máu não
• 1.4. Lâm sàng nhồi máu não
• 1.5. Dịch tễ học nhồi máu não
• 1.6. Clopidogrel trong điều trị, dự phòng nhồi máu não
• 1.7. Các yếu tố ảnh hưởng tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 1.8. Dược lý học clopidogrel
• 1.9. Sự đáp ứng của clopidogrel trong điều trị dự phòng nhồi máu não
• 1.10. Khái niệm và phương pháp đánh giá sự đáp ứng của clopidogrel
• 1.11. Một số yếu tố ngoài gen CYP2C19 liên quan với tính đáp ứng của clopidogrel
• 1.12. Ảnh hưởng của alen CYP2C19*2, CYP2C19*3 tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 1.13. Tính đáp ứng của clopidogrel với hiệu quả điều trị, dự phòng nhồi máu não và biện pháp khắc phục
• 1.14. Các nghiên cứu trên thế giới và trong nước
• 1.14.1. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.14.2. Nghiên cứu trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Các bước tiến hành
• 2.7. Các tiêu chuẩn chẩn đoán sử dụng trong nghiên cứu
• 2.8. Quy trình tiến hành đo độ ngưng tập tiểu cầu
• 2.9. Xét nghiệm xác định kiểu alen CYP2C19*2 và CYP2C19*3
• 2.10. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 2.11. Xử lý số liệu nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.2. Kết quả nghiên cứu về một số yếu tố ngoài gen CYP2C19 liên quan với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.3. Tỷ lệ kháng clopidogrel
• 3.4. Liên quan của giới với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.5. Liên quan của tuổi với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.6. Liên quan BMI với đáp ứng của clopidogrel
• 3.7. Liên quan đặc điểm lâm sàng với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.8. Liên quan của nghiện rượu, hút thuốc lá, các bệnh đồng diễn tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.9. Liên quan lipid máu với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.10. Liên quan một số chỉ số sinh hóa máu với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.11. Liên quan chỉ số huyết học với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.12. Liên quan giữa hình ảnh cắt lớp vi tính sọ não, siêu âm động mạch cảnh với đáp ứng của clopidogrel
• 3.13. Liên quan các thuốc điều trị với tính đáp ứng của clopidogrel
• 3.14. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của alen CYP2C19*2, CYP2C19*3 tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu
• 4.2. Một số yếu tố ngoài gen CYP2C19 liên quan với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.3. Tỷ lệ kháng clopidogrel
• 4.4. Liên quan của giới tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.5. Liên quan của tuổi với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.6. Ảnh hưởng của BMI tới tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.7. Liên quan một số yếu tố lâm sàng với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.8. Liên quan của nghiện rượu, hút thuốc lá và các bệnh đồng diễn với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.9. Liên quan các chỉ số sinh hóa máu với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.10. Liên quan chỉ số công thức máu với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.11. Liên quan của thể nhồi máu não với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.12. Liên quan của các chỉ số siêu âm động mạch cảnh với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.13. Liên quan của các thuốc điều trị với tính đáp ứng của clopidogrel
• 4.14. Ảnh hưởng của alen CYP2C19*2, CYP2C19*3 tới tính đáp ứng của clopidogrel
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. DANH MỤC CÁC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• 2. DANH MỤC CÁC BẢNG
• 3. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• 4. DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
• 5. DANH MỤC CÁC HÌNH

I. Ảnh hưởng của alen CYP2C19

Alen CYP2C19 đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa clopidogrel, một loại thuốc chống ngưng tập tiểu cầu. Nghiên cứu cho thấy các alen CYP2C19*2 và CYP2C19*3 có thể dẫn đến giảm hoạt tính của enzym này, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả của clopidogrel trong điều trị nhồi máu não. Bệnh nhân mang các alen này có nguy cơ cao hơn về việc không đáp ứng với thuốc, dẫn đến khả năng tái phát nhồi máu não. Theo một nghiên cứu, tỷ lệ kháng clopidogrel ở bệnh nhân mang alen này có thể lên tới 30%. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc xác định kiểu gen CYP2C19 trước khi chỉ định clopidogrel cho bệnh nhân nhồi máu não.

1.1. Tác động của alen CYP2C19 đến đáp ứng clopidogrel

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng alen CYP2C19 có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chuyển hóa clopidogrel thành dạng hoạt động. Bệnh nhân mang alen CYP2C19*2 và CYP2C19*3 thường có mức độ chuyển hóa thấp hơn, dẫn đến giảm hiệu quả điều trị. Việc đánh giá kiểu gen CYP2C19 có thể giúp bác sĩ điều chỉnh liều lượng hoặc lựa chọn phương pháp điều trị thay thế cho bệnh nhân, nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ tái phát nhồi máu não.

II. Các yếu tố liên quan đến đáp ứng clopidogrel

Ngoài alen CYP2C19, nhiều yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến đáp ứng của bệnh nhân với clopidogrel. Các yếu tố di truyền khác, tình trạng sức khỏe như béo phì, đái tháo đường, và thói quen sinh hoạt như hút thuốc lá, uống rượu đều có thể làm giảm hiệu quả của thuốc. Nghiên cứu cho thấy rằng bệnh nhân có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao có xu hướng kháng clopidogrel nhiều hơn. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét toàn diện các yếu tố nguy cơ khi điều trị bằng clopidogrel.

2.1. Tác động của yếu tố di truyền và môi trường

Yếu tố di truyền không chỉ giới hạn ở alen CYP2C19 mà còn bao gồm các gen khác có liên quan đến chuyển hóa thuốc. Bên cạnh đó, các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, mức độ hoạt động thể chất cũng có thể ảnh hưởng đến đáp ứng của bệnh nhân với clopidogrel. Việc hiểu rõ các yếu tố này có thể giúp bác sĩ đưa ra các quyết định điều trị chính xác hơn, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân nhồi máu não.

III. Đánh giá hiệu quả điều trị và biện pháp khắc phục

Đánh giá hiệu quả điều trị bằng clopidogrel ở bệnh nhân nhồi máu não cần dựa trên nhiều tiêu chí, bao gồm tỷ lệ tái phát nhồi máu não và các biến chứng liên quan. Nghiên cứu cho thấy rằng việc theo dõi thường xuyên và điều chỉnh liều lượng thuốc có thể giúp cải thiện đáp ứng của bệnh nhân. Ngoài ra, việc sử dụng các biện pháp khắc phục như thay đổi lối sống, điều trị đồng bệnh cũng rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả điều trị.

3.1. Các biện pháp can thiệp

Các biện pháp can thiệp như thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất, và điều trị các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường có thể giúp cải thiện đáp ứng với clopidogrel. Nghiên cứu cho thấy rằng bệnh nhân tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và duy trì cân nặng hợp lý có khả năng đáp ứng tốt hơn với thuốc. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc giáo dục bệnh nhân về lối sống lành mạnh trong quá trình điều trị.