I. Tổng quan về Xuyên tâm liên và Andrographolide
Xuyên tâm liên (Andrographis paniculata) là một loại dược liệu quý được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Khoá luận tập trung vào việc định lượng andrographolide (AP), một diterpen lacton chính và là chất chỉ điểm quan trọng trong Xuyên tâm liên, để đánh giá chất lượng dược liệu. Bài nghiên cứu nêu bật vai trò của AP như một "marker" trong tiêu chuẩn hóa chất lượng Xuyên tâm liên. Đặc biệt, khoá luận nhấn mạnh vào tác dụng ức chế virus, bao gồm cả SARS-CoV-2, của Xuyên tâm liên, một điểm đáng chú ý trong bối cảnh đại dịch COVID-19. "Các nghiên cứu gần đây cho thấy Xuyên tâm liên có tác dụng ức chế sự lây nhiễm của virus SARS-CoV-2 và làm giảm nhẹ triệu chứng bệnh." Ngoài ra, phần này cũng đề cập đến các đặc điểm thực vật, phân bố, thành phần hóa học, tính vị, quy kinh, cũng như công năng và chủ trị của Xuyên tâm liên. Về AP, khoá luận mô tả nguồn gốc, cấu trúc hóa học, tính chất hoá lý và các tác dụng dược lý đa dạng, bao gồm kháng virus, tăng cường miễn dịch, chống viêm, bảo vệ gan và chống ung thư. "AP được phân lập lần đầu tiên vào năm 1911, là diterpen lacton chính, đồng thời cũng là thành phần chính tạo ra các tác dụng sinh học trong Xuyên tâm liên."
II. Phương pháp nghiên cứu và xây dựng phương pháp HPTLC
Khoá luận lựa chọn phương pháp sắc ký lớp mỏng hiệu năng cao (HPTLC) để định lượng AP trong Xuyên tâm liên. Lý do lựa chọn HPTLC được nêu rõ là do kỹ thuật này có độ lặp lại và độ đúng tốt, thao tác đơn giản, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời có thể phân tích nhiều mẫu cùng lúc. "Hiện nay, sự ra đời của các loại bản mỏng và hệ thống thiết bị đã cho phép sắc ký lớp mỏng, nhất là sắc ký lớp mỏng hiệu năng cao (HPTLC), trở thành một kỹ thuật phân tích có độ lặp lại, độ đúng đủ tốt cho ứng dụng định lượng." Nội dung nghiên cứu bao gồm chuẩn bị mẫu, xác định hàm ẩm, lựa chọn điều kiện xử lý mẫu, xác định điều kiện sắc ký và thẩm định phương pháp. Quá trình nghiên cứu được mô tả chi tiết, từ việc lựa chọn pha động, bước sóng, phương pháp xử lý mẫu, dung môi chiết, đến quy trình chiết AP bằng phương pháp siêu âm. Việc tối ưu hóa các thông số chiết xuất được thực hiện dựa trên mô hình thiết kế trung tâm mặt phức hợp chính (CCF) và phương pháp bề mặt đáp ứng (RSM). "Thiết kế thí nghiệm và kết quả thực nghiệm khi tối ưu hóa các thông số của quá trình chiết siêu âm AP từ Xuyên tâm liên theo mô hình RSM-CCF."
III. Kết quả thực nghiệm và thẩm định phương pháp
Phần này trình bày kết quả thực nghiệm của việc lựa chọn điều kiện sắc ký, bao gồm lựa chọn pha động, bước sóng và phương pháp xử lý mẫu. Kết quả cho thấy pha động CHCl3-MeOH (7:1) và bước sóng 223nm là tối ưu cho việc phân tích AP bằng HPTLC. Khoá luận cũng đánh giá hiệu quả của các dung môi chiết khác nhau và lựa chọn quy trình chiết AP phù hợp. "Kết quả triển khai sắc ký với dung dịch chuẩn AP (C) và dịch chiết dược liệu chuẩn Xuyên tâm liên (T) với các pha động." Phần thẩm định phương pháp được thực hiện đầy đủ, bao gồm đánh giá độ tuyến tính, độ lặp lại, độ đúng, giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ). Kết quả cho thấy phương pháp HPTLC xây dựng có độ tin cậy cao và phù hợp để định lượng AP trong Xuyên tâm liên. "Kết quả thẩm định độ phù hợp hệ thống của phương pháp. Mối tương quan giữa diện tích pic và lượng AP đưa lên bản mỏng."
IV. Ứng dụng và đánh giá
Phương pháp HPTLC đã được ứng dụng để định lượng AP trong một số mẫu Xuyên tâm liên trên thị trường. Kết quả định lượng cho thấy hàm lượng AP trong các mẫu dược liệu dao động, phản ánh chất lượng dược liệu không đồng đều. "Ứng dụng phương pháp HPTLC để định lượng AP trong các mẫu Xuyên tâm liên trên thị trường." Khoá luận đã thành công trong việc xây dựng và thẩm định phương pháp định lượng AP trong Xuyên tâm liên bằng HPTLC. Phương pháp này có tính ứng dụng cao trong việc kiểm soát chất lượng dược liệu Xuyên tâm liên, góp phần đảm bảo hiệu quả điều trị của dược liệu. Nghiên cứu này có giá trị thực tiễn cao, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu sử dụng Xuyên tâm liên ngày càng tăng, nhất là trong việc hỗ trợ điều trị COVID-19. "Kết quả định lượng AP trong một số mẫu Xuyên tâm liên." Việc sử dụng HPTLC, một kỹ thuật đơn giản và tiết kiệm chi phí, giúp cho phương pháp này có thể được áp dụng rộng rãi trong các phòng thí nghiệm kiểm nghiệm dược liệu.
