Tổng quan nghiên cứu

Sức khỏe thể chất là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng cuộc sống và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sức khỏe thể chất được định nghĩa là sự sảng khoái và thoải mái về thể chất, không chỉ đơn thuần là không có bệnh tật. Ở Việt Nam, đặc biệt là trong cộng đồng người xuất gia theo đạo Phật, sức khỏe thể chất chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố đặc thù như chế độ ăn chay trường, lối sống tĩnh tại, ít vận động và các quy định nghiêm ngặt trong sinh hoạt. Tại thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, nơi có hơn 304 người xuất gia tại 85 ngôi chùa, tình trạng sức khỏe thể chất của nhóm đối tượng này chưa được nghiên cứu đầy đủ và có hệ thống.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả tình trạng sức khỏe thể chất của người xuất gia và các yếu tố liên quan tại thị xã Ninh Hòa trong năm 2013. Mục tiêu cụ thể bao gồm đánh giá chỉ số khối cơ thể (BMI), tình trạng bệnh tật trong 4 tuần trước điều tra, các hành vi không có lợi cho sức khỏe thể chất, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của người xuất gia. Nghiên cứu có phạm vi thời gian từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2013, tiến hành trên 205 người xuất gia từ 18 tuổi trở lên đang tu hành tại các chùa trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu khoa học để xây dựng các chính sách chăm sóc sức khỏe phù hợp, nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả tu hành của người xuất gia tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về sức khỏe thể chất theo WHO, trong đó sức khỏe thể chất được xem là trạng thái sảng khoái và thoải mái tổng thể về thể chất. Ngoài ra, các yếu tố sinh học - xã hội được xem là tác nhân ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, bao gồm đặc điểm cá nhân, hoạt động thể lực, chế độ ăn uống, và các hành vi liên quan đến sức khỏe. Khung lý thuyết cũng đề cập đến ảnh hưởng của đời sống tu hành với các thể chế khắt khe, lối sống tĩnh tại, và các hoạt động như tụng kinh, niệm Phật, ngồi thiền. Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm:

  • Chỉ số khối cơ thể (BMI): Được sử dụng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng, phân loại theo chuẩn WHO và chuẩn dành riêng cho người châu Á.
  • Hoạt động thể lực: Phân loại thành hoạt động thể lực nặng và vừa, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất.
  • Hành vi sức khỏe: Bao gồm hút thuốc, chế độ ăn chay, thời gian ngủ, tụng kinh niệm Phật, ngồi thiền.
  • Tình trạng bệnh tật: Đánh giá các triệu chứng và bệnh lý mắc phải trong 1 tháng qua.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 205 người xuất gia từ 18 tuổi trở lên, đang tu hành tại 85 ngôi chùa trên địa bàn thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ đối tượng đủ tiêu chuẩn trong khu vực nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập bằng phương pháp phát vấn trực tiếp qua bộ câu hỏi thiết kế sẵn, kết hợp đo lường cân nặng, chiều cao để tính BMI.

Quá trình thu thập dữ liệu được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2013, do 6 cán bộ y tế địa phương làm điều tra viên, được tập huấn kỹ lưỡng về mục tiêu và phương pháp nghiên cứu. Dữ liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Epi Data và SPSS. Phân tích số liệu bao gồm thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ, trung bình, độ lệch chuẩn) và phân tích so sánh (kiểm định khi bình phương, chỉ số OR) với độ tin cậy 95%. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo sự đồng thuận tự nguyện của người tham gia và bảo mật thông tin cá nhân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu: Trong 205 người xuất gia, nam chiếm 54,2%, nữ 45,8%, tuổi trung bình 44 tuổi. Đa số (83,4%) trước khi xuất gia là độc thân, trình độ học vấn chủ yếu là mù chữ (60,5%). Người xuất gia có thời gian tu hành phổ biến từ 11-20 năm (39,5%) và trên 20 năm (31,2%).

  2. Tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe thể chất: 58,5% người xuất gia có BMI bình thường, 32% nhẹ cân và 9,3% thừa cân hoặc béo phì. Tỷ lệ nhẹ cân cao gấp 3,5 lần so với thừa cân. Về tự đánh giá sức khỏe trong 1 tháng qua, 55,1% đánh giá trung bình, 30,2% kém và chỉ 14,6% tốt.

  3. Tình trạng bệnh tật và triệu chứng: 53,7% cảm thấy mệt mỏi trong các ngày lễ chùa, 49,3% đau đầu, 42,9% mệt mỏi chung, 38,5% hoa mắt chóng mặt. 39,5% mắc thiếu máu/suy nhược, 24,9% tăng huyết áp, 18,5% bệnh tim mạch, 18% đái tháo đường. Đa số (51,7%) mắc từ 2-3 bệnh trong tháng qua, 48,3% có bệnh nặng.

  4. Hành vi không có lợi cho sức khỏe: 25,9% nam giới hiện đang hút thuốc, phần lớn hút từ trên 5 năm với trung bình 10-20 điếu/ngày. 74,1% tham gia hoạt động thể lực nặng, 87,8% hoạt động thể lực vừa với tần suất cao (trên 5 ngày/tuần). 96,1% tụng kinh niệm Phật trên 15 ngày/tháng, 65,4% hiện tại đang ngồi thiền.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy người xuất gia tại Ninh Hòa có tỷ lệ nhẹ cân cao, phản ánh nguy cơ suy dinh dưỡng do chế độ ăn chay trường và lối sống tĩnh tại. Tỷ lệ mắc các bệnh mạn tính như thiếu máu, tăng huyết áp, tim mạch và đái tháo đường tương đối cao, có thể liên quan đến chế độ dinh dưỡng không cân đối và thiếu vận động hợp lý. Mức độ mệt mỏi cao trong các ngày lễ chùa cho thấy áp lực công việc và sinh hoạt có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất.

Hành vi hút thuốc chỉ giới hạn ở nam giới, với tỷ lệ hiện tại hút thuốc khá cao, làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch và hô hấp. Mặc dù phần lớn người xuất gia tham gia hoạt động thể lực vừa và nặng với tần suất cao, nhưng các hoạt động này có thể không đủ hoặc không phù hợp để cải thiện sức khỏe tổng thể. Việc tụng kinh niệm Phật và ngồi thiền là đặc trưng của đời sống tu hành, tuy nhiên chưa rõ tác động cụ thể đến sức khỏe thể chất.

So sánh với các nghiên cứu ở Thái Lan và các nước Đông Nam Á khác, tỷ lệ suy dinh dưỡng và bệnh tật của người xuất gia tại Ninh Hòa tương đối cao, phản ánh sự cần thiết của các can thiệp chăm sóc sức khỏe chuyên biệt cho nhóm đối tượng này. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố BMI, biểu đồ tần suất các bệnh lý và bảng so sánh hành vi sức khỏe theo giới tính để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông giáo dục về dinh dưỡng hợp lý: Phối hợp với Trung tâm Giáo hội Phật giáo thị xã Ninh Hòa tổ chức các buổi tập huấn về chế độ ăn chay đa dạng, bổ sung vi chất dinh dưỡng nhằm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng và thiếu máu. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, chủ thể là các nhà sư, ni cô và cán bộ y tế địa phương.

  2. Phát triển chương trình chăm sóc sức khỏe định kỳ: Thiết lập hệ thống khám sức khỏe định kỳ cho người xuất gia, tập trung phát hiện sớm các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch. Thực hiện hàng năm, do Trung tâm y tế thị xã phối hợp với Giáo hội Phật giáo tổ chức.

  3. Khuyến khích hoạt động thể lực phù hợp: Xây dựng các chương trình vận động nhẹ nhàng, phù hợp với đặc thù tu hành như yoga, dưỡng sinh, đi bộ nhằm cải thiện sức khỏe thể chất và giảm mệt mỏi. Thời gian triển khai 3 tháng, do các chuyên gia y tế và giáo hội phối hợp thực hiện.

  4. Can thiệp giảm thiểu hành vi hút thuốc: Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền, tư vấn cai thuốc lá cho nam giới trong cộng đồng người xuất gia, kết hợp hỗ trợ y tế và theo dõi tiến trình cai nghiện. Thời gian thực hiện 1 năm, do Trung tâm y tế và Giáo hội Phật giáo phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý y tế công cộng: Sử dụng dữ liệu để xây dựng chính sách chăm sóc sức khỏe đặc thù cho người xuất gia, nâng cao hiệu quả quản lý và phân bổ nguồn lực.

  2. Giáo hội Phật giáo và các tổ chức tôn giáo: Áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện điều kiện sinh hoạt, dinh dưỡng và sức khỏe cho tăng ni, từ đó nâng cao chất lượng tu hành và phục vụ cộng đồng.

  3. Các nhà nghiên cứu y tế và xã hội học: Tham khảo phương pháp và kết quả nghiên cứu để phát triển các đề tài liên quan đến sức khỏe nhóm đặc thù, mở rộng nghiên cứu về ảnh hưởng của lối sống tôn giáo đến sức khỏe.

  4. Cán bộ y tế địa phương và nhân viên chăm sóc sức khỏe: Áp dụng các khuyến nghị trong chăm sóc, tư vấn và can thiệp sức khỏe cho người xuất gia, nâng cao nhận thức và kỹ năng chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Người xuất gia có nguy cơ suy dinh dưỡng cao không?
    Có, nghiên cứu cho thấy 32% người xuất gia tại Ninh Hòa bị nhẹ cân, cao gấp 3,5 lần so với tỷ lệ thừa cân, chủ yếu do chế độ ăn chay đơn điệu và thiếu đa dạng dinh dưỡng.

  2. Tình trạng bệnh tật phổ biến nhất ở người xuất gia là gì?
    Thiếu máu/suy nhược chiếm 39,5%, tiếp theo là tăng huyết áp (24,9%) và bệnh tim mạch (18,5%), phản ánh nhu cầu chăm sóc sức khỏe mạn tính cần được ưu tiên.

  3. Hoạt động thể lực của người xuất gia như thế nào?
    Phần lớn người xuất gia tham gia hoạt động thể lực vừa và nặng với tần suất cao (trên 5 ngày/tuần), tuy nhiên vẫn còn nhiều người chưa vận động đủ hoặc phù hợp để cải thiện sức khỏe.

  4. Hút thuốc ảnh hưởng ra sao đến sức khỏe người xuất gia?
    25,9% nam giới hiện đang hút thuốc, với mức độ hút trung bình 10-20 điếu/ngày, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và hô hấp, cần có các chương trình hỗ trợ cai thuốc.

  5. Ngồi thiền và tụng kinh có tác động gì đến sức khỏe thể chất?
    Đa số người xuất gia tụng kinh niệm Phật trên 15 ngày/tháng và 65,4% đang ngồi thiền, tuy nhiên tác động cụ thể đến sức khỏe thể chất chưa được đánh giá rõ trong nghiên cứu này, cần nghiên cứu sâu hơn.

Kết luận

  • Người xuất gia tại thị xã Ninh Hòa có tỷ lệ nhẹ cân cao (32%) và mắc nhiều bệnh mạn tính như thiếu máu, tăng huyết áp, bệnh tim mạch.
  • Hành vi hút thuốc chỉ giới hạn ở nam giới với tỷ lệ hiện tại hút thuốc là 25,9%, gây nguy cơ sức khỏe đáng kể.
  • Phần lớn người xuất gia tham gia hoạt động thể lực vừa và nặng với tần suất cao, đồng thời duy trì các hoạt động tu hành đặc trưng như tụng kinh niệm Phật và ngồi thiền.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình chăm sóc sức khỏe, truyền thông dinh dưỡng và can thiệp hành vi phù hợp cho người xuất gia.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu để đánh giá tác động lâu dài và hiệu quả các can thiệp.

Kêu gọi hành động: Các cơ quan chức năng, Giáo hội Phật giáo và cộng đồng y tế cần phối hợp triển khai các chương trình chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người xuất gia, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả tu hành bền vững.