Tổng quan nghiên cứu

Trải nghiệm người bệnh (TNNB) là một chỉ số quan trọng trong đánh giá chất lượng dịch vụ y tế, có mối liên hệ tích cực với hiệu quả điều trị và an toàn người bệnh. Năm 2020, tại Bệnh viện Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, với số lượt khám chữa bệnh ngoại trú khoảng 6.500-6.700 người mỗi ngày, nghiên cứu đã khảo sát 439 người bệnh nhằm mô tả thực trạng TNNB và phân tích các yếu tố ảnh hưởng. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá trải nghiệm người bệnh ngoại trú trong bối cảnh bệnh viện tuyến quận, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2020, tại khu vực cấp phát thuốc và nhà thuốc của bệnh viện. Kết quả khảo sát cho thấy tỉ lệ trải nghiệm chung tích cực đạt khoảng 82%, trong đó dịch vụ khám chữa bệnh đạt 86,3%, chi trả viện phí 77,9%, thủ tục - quy trình và cơ sở vật chất - trang thiết bị đạt 71,1%. Tuy nhiên, trải nghiệm về dịch vụ tiện ích và thái độ phục vụ của nhân viên y tế còn thấp, lần lượt là 54,7% và 68,1%. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn để bệnh viện xây dựng kế hoạch cải tiến chất lượng, nâng cao sự hài lòng và hiệu quả chăm sóc người bệnh ngoại trú.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế, trong đó nhấn mạnh vai trò của trải nghiệm người bệnh như một chỉ số đánh giá chất lượng khám chữa bệnh. Khái niệm TNNB được phân biệt rõ với sự hài lòng người bệnh, tập trung vào các sự kiện thực tế xảy ra trong quá trình chăm sóc, bao gồm thủ tục - quy trình, thời gian chờ, cơ sở vật chất, thái độ giao tiếp của nhân viên y tế, dịch vụ khám chữa bệnh, tiện ích và chi trả viện phí. Mô hình quản lý theo quá trình (management by process) được áp dụng để phân tích các yếu tố đầu vào như tài chính y tế, nhân lực y tế, hệ thống thông tin y tế, dược và trang thiết bị, cùng với quản trị hệ thống. Bộ công cụ khảo sát được điều chỉnh từ các bộ câu hỏi chuẩn hóa như Picker Patient Experience Questionnaire (PPE-15), PEPAP-Q, OPEQ và bộ câu hỏi trải nghiệm người bệnh nội trú của Sở Y tế TP.HCM, phù hợp với đặc thù người bệnh ngoại trú tại Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang kết hợp định lượng và định tính. Cỡ mẫu định lượng là 439 người bệnh ngoại trú, được chọn theo phương pháp chọn mẫu cụm ngẫu nhiên đơn, phân bổ đều theo các khoa lâm sàng với tỷ lệ người bệnh có thẻ BHYT và dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu. Nghiên cứu định tính thực hiện 15 cuộc phỏng vấn sâu với đại diện lãnh đạo bệnh viện, bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên, nhân viên bảo vệ, tiếp đón, thu phí, phát thuốc và người bệnh. Bộ câu hỏi khảo sát định lượng gồm 32 câu hỏi với thang đo Likert 5 mức độ, đánh giá các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm người bệnh. Số liệu được thu thập từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2020, nhập liệu bằng phần mềm Epidata 3.1 và phân tích bằng SPSS 22. Phân tích số liệu định lượng sử dụng các phép thống kê mô tả, kiểm định T-test, ANOVA, chi bình phương và phân tích OR với khoảng tin cậy 95%. Số liệu định tính được xử lý bằng phương pháp tổng hợp nội dung từ các cuộc phỏng vấn sâu. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo sự tự nguyện và bảo mật thông tin người tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trải nghiệm chung của người bệnh ngoại trú: Tỉ lệ trải nghiệm tích cực chung đạt 82%, với điểm trung bình tổng thể khoảng 18,29 trên thang điểm 29, tương đương 62,07%.
  2. Các nhóm yếu tố trải nghiệm: Dịch vụ khám chữa bệnh đạt mức trải nghiệm tích cực cao nhất với 86,3%, tiếp theo là chi trả viện phí 77,9%, thủ tục - quy trình và cơ sở vật chất - trang thiết bị cùng đạt 71,1%. Dịch vụ tiện ích và thái độ giao tiếp của nhân viên y tế có mức trải nghiệm thấp hơn, lần lượt là 54,7% và 68,1%.
  3. Thời gian chờ đợi: Thời gian chờ trung bình tại các khâu khám bệnh, cận lâm sàng và nhận thuốc dao động, ảnh hưởng đáng kể đến trải nghiệm người bệnh.
  4. Yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm: Qua phỏng vấn sâu, các yếu tố tài chính y tế, nhân lực y tế, hệ thống thông tin y tế, dược và trang thiết bị, cùng quản trị hệ thống được xác định có ảnh hưởng đa chiều đến trải nghiệm người bệnh ngoại trú.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mức độ trải nghiệm tích cực chung của người bệnh ngoại trú tại Bệnh viện Quận Thủ Đức tương đối cao, phản ánh sự nỗ lực cải tiến chất lượng dịch vụ của bệnh viện. Tuy nhiên, các yếu tố như dịch vụ tiện ích và thái độ giao tiếp của nhân viên y tế còn hạn chế, tương tự với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy đây là những điểm cần tập trung cải thiện. Thời gian chờ đợi là một trong những nguyên nhân chính gây trải nghiệm chưa tích cực, phù hợp với các nghiên cứu tại Hồng Kông và châu Âu. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nâng cao kỹ năng giao tiếp cho nhân viên y tế được đề xuất nhằm giảm thiểu thời gian chờ và nâng cao sự hài lòng. Các yếu tố tài chính y tế và quản trị hệ thống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thu viện phí. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố điểm trải nghiệm theo từng nhóm yếu tố và bảng so sánh tỉ lệ trải nghiệm tích cực giữa các khoa lâm sàng, giúp nhà quản lý dễ dàng nhận diện các điểm mạnh và điểm yếu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tư vấn và giải thích về viện phí: Đào tạo nhân viên thu phí và tiếp đón để cung cấp thông tin rõ ràng, minh bạch về chi phí, giúp người bệnh hiểu và yên tâm khi thanh toán. Mục tiêu nâng tỉ lệ trải nghiệm tích cực về viện phí lên trên 85% trong vòng 12 tháng.
  2. Xây dựng cơ chế chính sách nhân sự phù hợp: Tăng cường tuyển dụng và giữ chân nhân viên y tế có kỹ năng giao tiếp tốt, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng giao tiếp ứng xử. Mục tiêu cải thiện trải nghiệm thái độ phục vụ của nhân viên y tế lên 80% trong 1 năm.
  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp dịch vụ: Triển khai hệ thống đặt lịch khám trực tuyến, quản lý thời gian chờ và cung cấp thông tin kịp thời cho người bệnh. Mục tiêu giảm thời gian chờ trung bình xuống dưới 30 phút trong 6 tháng.
  4. Nâng cấp cơ sở vật chất và dịch vụ tiện ích: Cải thiện môi trường phòng khám, khu vực chờ, nhà vệ sinh, bãi đỗ xe và các dịch vụ hỗ trợ như wifi, nước uống. Mục tiêu tăng trải nghiệm tích cực về dịch vụ tiện ích lên 70% trong vòng 1 năm.
  5. Tăng cường quản trị hệ thống minh bạch và hiệu quả: Xây dựng quy trình kiểm soát chất lượng dịch vụ, giám sát thường xuyên và phản hồi kịp thời các ý kiến người bệnh. Mục tiêu duy trì và nâng cao tỉ lệ trải nghiệm tích cực chung trên 85% trong 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch cải tiến chất lượng dịch vụ, nâng cao trải nghiệm người bệnh ngoại trú, từ đó tăng uy tín và hiệu quả hoạt động bệnh viện.
  2. Nhân viên y tế và các bộ phận hỗ trợ: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm người bệnh để cải thiện thái độ giao tiếp, quy trình làm việc và cung cấp dịch vụ phù hợp hơn với nhu cầu người bệnh.
  3. Chuyên gia nghiên cứu và học thuật trong lĩnh vực quản lý bệnh viện: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính, cũng như các công cụ đo lường trải nghiệm người bệnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
  4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách: Dựa trên dữ liệu thực tiễn để xây dựng các chính sách hỗ trợ tài chính, nhân lực và công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại các bệnh viện tuyến quận, huyện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trải nghiệm người bệnh khác gì so với sự hài lòng người bệnh?
    Trải nghiệm người bệnh phản ánh các sự kiện thực tế và quá trình chăm sóc mà người bệnh trải qua, trong khi sự hài lòng là cảm nhận chủ quan dựa trên kỳ vọng. Ví dụ, người bệnh có thể hài lòng nhưng trải nghiệm vẫn có những điểm chưa tốt về thời gian chờ hoặc thủ tục.

  2. Tại sao thời gian chờ lại ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm người bệnh?
    Thời gian chờ dài gây cảm giác mệt mỏi, bức xúc, làm giảm sự hài lòng và trải nghiệm tích cực. Nghiên cứu cho thấy giảm thời gian chờ giúp tăng tỉ lệ trải nghiệm tích cực lên đáng kể.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến trải nghiệm người bệnh ngoại trú tại Bệnh viện Quận Thủ Đức?
    Bao gồm tài chính y tế, nhân lực y tế, hệ thống thông tin y tế, dược và trang thiết bị, cùng quản trị hệ thống. Mỗi yếu tố tác động đến các khía cạnh như thủ tục, giao tiếp, cơ sở vật chất và chi trả viện phí.

  4. Làm thế nào để cải thiện thái độ giao tiếp của nhân viên y tế?
    Thông qua đào tạo kỹ năng giao tiếp, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của trải nghiệm người bệnh, và xây dựng môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sự tận tâm và tôn trọng người bệnh.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Có thể áp dụng với điều chỉnh phù hợp theo đặc thù từng bệnh viện và địa phương, đặc biệt là các bệnh viện tuyến quận, huyện có quy mô và cơ cấu tương tự Bệnh viện Quận Thủ Đức.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả thực trạng trải nghiệm người bệnh ngoại trú tại Bệnh viện Quận Thủ Đức với tỉ lệ trải nghiệm tích cực chung đạt 82%.
  • Các nhóm yếu tố ảnh hưởng chính gồm thủ tục - quy trình, thời gian chờ, cơ sở vật chất, thái độ nhân viên y tế, dịch vụ khám chữa bệnh, tiện ích và chi trả viện phí.
  • Yếu tố nhân lực y tế, tài chính, hệ thống thông tin và quản trị hệ thống có tác động đa chiều đến trải nghiệm người bệnh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao trải nghiệm người bệnh, tập trung vào tư vấn viện phí, đào tạo nhân sự, ứng dụng công nghệ thông tin và cải thiện cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn để bệnh viện và các cơ quan quản lý y tế xây dựng chính sách, kế hoạch cải tiến chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời thực hiện khảo sát định kỳ để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao trải nghiệm người bệnh một cách bền vững.