Thực Hành Quyền Công Tố Từ Thực Tiễn Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tỉnh Cao Bằng

Quyền công tố là quyền của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự (TNHS) đối với người phạm tội, đưa ra xét xử trước Tòa án và bảo vệ sự buộc tội đó. Theo Khoản 1, Điều 107 Hiến pháp 2013 và Điều 2 Luật Tổ chức VKSND 2014, VKSND là cơ quan thực hành quyền công tố. Thực hành quyền công tố là một trong hai chức năng hiến định của VKSND. Có nhiều quan niệm về quyền công tố, từ nghĩa hẹp (bắt đầu sau khi Cơ quan điều tra kết thúc điều tra) đến nghĩa rộng (từ khi tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm). Tác giả đồng tình với quan điểm thứ ba, được luật hóa tại Điều 159 BLTTHS năm 2015, ghi nhận quyền công tố của Viện kiểm sát bắt đầu từ giai đoạn tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố.

Việc VKSND tham gia sớm vào quá trình giải quyết tin báo, tố giác tội phạm khẳng định vai trò quan trọng của chức năng thực hành quyền công tố trong việc phân loại, xử lý nguồn tin về tội phạm. Điều này quyết định việc khởi tố đúng người, đúng tội, tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm, hạn chế thấp nhất việc bắt giữ hình sự chuyển xử lý hành chính. Phạm vi của thực hành quyền công tố từ giai đoạn kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố được luật hóa và quy định cụ thể trong Bộ luật hình sự năm 2015. BLTTHS năm 2015 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND, theo đó VKSND thực hành quyền công tố trong 4 giai đoạn tố tụng: khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử.

Nội dung thực hành quyền công tố của VKSND bao gồm: Bắt đầu từ quá trình xác minh, điều tra đối với sự kiện phạm tội; Phê chuẩn hoặc không phê chuẩn quyết định KTBC của Cơ quan điều tra hoặc VKS trực tiếp ra quyết định KTBC; Đề ra yêu cầu điều tra và yêu cầu CQĐT tiến hành điều tra, khi xét thấy cần thiết, VKS trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra; Quyết định việc áp dụng hay không áp dụng một số biện pháp hạn chế quyền, tự do của cá nhân người phạm tội; Trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra trong các trường hợp cần thiết; VKS ra quyết định truy tố, quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án đối với bị can, quyết định phục hồi vụ án; Hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử gồm công bố cáo trạng và các quyết định khác về buộc tội đối với bị cáo tại phiên tòa.

Việc thực hiện pháp luật về thực hành quyền công tố tại Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng chịu tác động bởi nhiều yếu tố. Các yếu tố khách quan bao gồm: tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh, đặc điểm địa lý, dân cư, trình độ dân trí, tình hình tội phạm trên địa bàn. Các yếu tố chủ quan bao gồm: năng lực, trình độ của cán bộ, kiểm sát viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc, sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp. Sự phức tạp của các vụ án, sự thay đổi của pháp luật cũng ảnh hưởng đến hiệu quả thực hành quyền công tố.

Giai đoạn 2015-2019, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng đã có nhiều cố gắng trong việc thực hành quyền công tố. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế như: tỷ lệ trả hồ sơ điều tra bổ sung còn cao, một số vụ án kéo dài, việc áp dụng pháp luật còn chưa thống nhất, công tác phối hợp giữa các cơ quan tư pháp còn chưa chặt chẽ. Cần có giải pháp để khắc phục những hạn chế này, nâng cao hiệu quả thực hành quyền công tố.

Số liệu thống kê cho thấy tình hình tội phạm trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có xu hướng gia tăng trong giai đoạn 2015-2019. Số vụ án hình sự thụ lý, giải quyết cũng tăng lên. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng đã thụ lý, giải quyết một số lượng lớn các vụ án hình sự, đảm bảo việc truy tố đúng người, đúng tội, không bỏ lọt tội phạm. Tuy nhiên, tỷ lệ trả hồ sơ điều tra bổ sung vẫn còn cao, cho thấy chất lượng điều tra còn hạn chế.

Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức của cán bộ, kiểm sát viên là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả thực hành quyền công tố. Cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, cập nhật kiến thức mới về pháp luật, khoa học kỹ thuật, nghiệp vụ điều tra, truy tố, xét xử. Tổ chức các hội thảo, tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm để nâng cao trình độ cho cán bộ, kiểm sát viên. Tạo điều kiện cho cán bộ, kiểm sát viên học tập, nghiên cứu ở các cơ sở đào tạo uy tín.

Đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc đầy đủ, hiện đại là điều kiện cần thiết để cán bộ, kiểm sát viên hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đầu tư xây dựng, sửa chữa trụ sở làm việc, trang bị máy tính, phần mềm nghiệp vụ, phương tiện đi lại, thiết bị giám định, phương tiện thu thập chứng cứ. Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, điều hành, giải quyết công việc.

Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy trình nghiệp vụ cho phù hợp với quy định của pháp luật và thực tiễn công tác. Xây dựng quy trình phối hợp giữa các cơ quan tư pháp trong giải quyết các vụ án hình sự. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình nghiệp vụ. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy trình nghiệp vụ.

Nghiên cứu này cung cấp những kiến thức cơ bản và chuyên sâu về thực hành quyền công tố, giúp cán bộ, kiểm sát viên hiểu rõ hơn về vai trò, trách nhiệm của mình trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự. Nghiên cứu cũng giúp cán bộ, kiểm sát viên cập nhật những quy định mới của pháp luật, những thay đổi trong thực tiễn công tác.

Các giải pháp đề xuất trong nghiên cứu có thể được áp dụng để cải thiện chất lượng điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự. Các giải pháp này tập trung vào việc nâng cao năng lực của cán bộ, kiểm sát viên, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tư pháp.

Nghiên cứu này là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan tư pháp, các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên trong lĩnh vực pháp luật. Nghiên cứu cung cấp những thông tin, số liệu, phân tích, đánh giá về thực hành quyền công tố tại Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng, giúp người đọc hiểu rõ hơn về thực tiễn công tác và những vấn đề đặt ra.

Luận văn đã làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hành quyền công tố. Đã đánh giá thực trạng thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn 2015-2019. Đã chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong thực hành quyền công tố. Đã đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả thực hành quyền công tố.

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các vấn đề liên quan đến thực hành quyền công tố, như: hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tư pháp, nâng cao năng lực của cán bộ, kiểm sát viên. Cần nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hành quyền công tố, như: tình hình tội phạm, điều kiện kinh tế - xã hội, trình độ dân trí. Cần nghiên cứu về các giải pháp để phòng ngừa tội phạm, giảm tải áp lực cho các cơ quan tư pháp.