Tổng quan nghiên cứu

Nhiễm khuẩn bệnh viện là một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc sức khỏe và an toàn người bệnh. Theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, mỗi năm có khoảng 2 triệu ca nhiễm khuẩn bệnh viện, gây ra 90.000 ca tử vong và tổn thất kinh tế lên đến 4,5 tỷ đô la Mỹ. Quá trình làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt là bước quan trọng đầu tiên trong quy trình khử khuẩn, tiệt khuẩn, giúp loại bỏ các chất hữu cơ và vi sinh vật bám trên dụng cụ y tế, từ đó nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn. Tại Việt Nam, việc tuân thủ quy trình làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt còn nhiều hạn chế, đặc biệt tại các bệnh viện đa khoa khu vực.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang, một cơ sở y tế công lập với quy mô 855 giường bệnh và gần 900 nhân viên y tế, trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2021. Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá thực hành làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt của điều dưỡng tại các khoa lâm sàng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thực hành này. Qua đó, nghiên cứu nhằm cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn, góp phần đảm bảo an toàn cho người bệnh và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình liên quan đến kiểm soát nhiễm khuẩn và thực hành làm sạch dụng cụ y tế, bao gồm:

  • Lý thuyết làm sạch (Cleaning): Quá trình sử dụng biện pháp cơ học để loại bỏ các tác nhân nhiễm khuẩn và chất hữu cơ bám trên dụng cụ, là bước bắt buộc trước khi tiến hành khử khuẩn, tiệt khuẩn.
  • Lý thuyết khử khuẩn (Disinfection): Loại bỏ hầu hết vi sinh vật gây bệnh trên dụng cụ nhưng không diệt bào tử vi khuẩn, gồm các mức độ thấp, trung bình và cao.
  • Khái niệm dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt: Dụng cụ y tế có thể khử khuẩn, tiệt khuẩn bằng nhiệt độ cao, như kéo, dao mổ, kelly, khay hạt đậu.
  • Yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ quy trình: Bao gồm yếu tố con người (tuổi, trình độ, thái độ, đào tạo), yếu tố cơ sở hạ tầng (phương tiện, khu vực làm sạch), và yếu tố quản lý (quy trình, giám sát, khen thưởng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính, thực hiện tại 09 khoa lâm sàng của Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2021.

  • Đối tượng nghiên cứu: 120 điều dưỡng trực tiếp làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt tại các khoa lâm sàng.
  • Cỡ mẫu: Toàn bộ 120 điều dưỡng được chọn, với 240 cơ hội quan sát (mỗi điều dưỡng được quan sát 2 lần).
  • Phương pháp chọn mẫu: Thuận tiện cho cơ hội quan sát; chọn mẫu có chủ đích cho phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.
  • Công cụ thu thập số liệu: Phiếu quan sát thực hành gồm 21 thao tác trong 5 bước làm sạch dụng cụ; hướng dẫn phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20 cho phân tích định lượng với thống kê mô tả và kiểm định Chi-square; phân tích định tính theo chủ đề từ nội dung phỏng vấn và thảo luận.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu trong 6 tháng đầu năm 2021, bao gồm quan sát thực hành, phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ tuân thủ quy trình làm sạch: Trong 240 cơ hội quan sát, tỷ lệ thực hành đúng toàn bộ quy trình 5 bước với 21 thao tác là 51,3%. Tỷ lệ điều dưỡng thực hành đạt (tuân thủ ở cả 2 cơ hội quan sát) là 47,5%.

  2. Tỷ lệ thực hành đúng theo bước: Bước 3 “Làm sạch với nước máy” có tỷ lệ thực hành đúng cao nhất (79,6%), trong khi bước 1 “Chuẩn bị” thấp nhất (57,1%). Các thao tác rửa tay nhanh và rửa tay thường quy có tỷ lệ thực hành đúng thấp nhất, lần lượt là 71,7% và 70,8%.

  3. Phân bố theo khoa: Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình - Bỏng có tỷ lệ tuân thủ thực hành chung cao nhất (83,3%) và tỷ lệ điều dưỡng thực hành đạt cao nhất (77,8%). Ngược lại, các khoa như Phụ sản, Ngoại tổng hợp, Ngoại thần kinh - Lồng ngực có tỷ lệ thấp hơn, dưới 40%.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến thực hành: Các yếu tố cá nhân như tuổi, thâm niên công tác, trình độ học vấn, và việc được tập huấn có xu hướng làm tăng tỷ lệ thực hành đạt, mặc dù không có ý nghĩa thống kê rõ ràng. Yếu tố cơ sở hạ tầng như sự đầy đủ của dụng cụ, khu vực làm sạch riêng biệt, và yếu tố quản lý như quy trình rõ ràng, giám sát thường xuyên, chế độ khen thưởng - xử phạt cũng đóng vai trò quan trọng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tuân thủ quy trình làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt của điều dưỡng tại Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang đạt mức trung bình, cao hơn so với một số nghiên cứu trong nước như tại Bệnh viện E (1,4%) và Trung tâm y tế huyện Phú Tân (34,8%). Tuy nhiên, tỷ lệ sai sót vẫn còn gần 49%, phản ánh những hạn chế trong thực hành, đặc biệt ở các thao tác liên quan đến vệ sinh tay và chuẩn bị dụng cụ.

Nguyên nhân có thể do thiếu phòng làm sạch riêng biệt tại một số khoa, hạn chế về thời gian và áp lực công việc, cũng như sự chưa đồng đều về trình độ và thái độ của điều dưỡng. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ tuân thủ tại An Giang tương đối phù hợp với các kết quả tại các nước đang phát triển, nơi mà các yếu tố về đào tạo và cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế.

Biểu đồ thể hiện tỷ lệ thực hành đúng từng bước và từng thao tác sẽ giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu trong quy trình làm sạch, từ đó tập trung cải thiện các bước có tỷ lệ thấp như bước chuẩn bị và vệ sinh tay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, tập huấn định kỳ: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về quy trình làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt ít nhất 2 lần/năm nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng cho điều dưỡng, đặc biệt tập trung vào các thao tác có tỷ lệ sai sót cao như vệ sinh tay.

  2. Cải thiện cơ sở hạ tầng: Bố trí khu vực làm sạch dụng cụ riêng biệt, đảm bảo đủ diện tích, thông thoáng và trang bị đầy đủ dụng cụ, hóa chất, phương tiện phòng hộ cá nhân để tạo điều kiện thuận lợi cho điều dưỡng thực hiện đúng quy trình.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát: Thiết lập hệ thống giám sát thường xuyên, sử dụng bảng kiểm và đánh giá định kỳ để phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót trong thực hành làm sạch dụng cụ.

  4. Xây dựng cơ chế khen thưởng - xử phạt: Áp dụng chính sách động viên, khen thưởng cho các cá nhân, khoa có tỷ lệ tuân thủ cao và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm nâng cao ý thức và trách nhiệm của nhân viên y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhân viên y tế, đặc biệt điều dưỡng: Nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt, từ đó cải thiện chất lượng chăm sóc và phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện.

  2. Quản lý bệnh viện và khoa phòng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy trình và kế hoạch đào tạo phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn.

  3. Chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn: Tham khảo các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp để thiết kế các chương trình giám sát, đào tạo và cải tiến quy trình làm sạch dụng cụ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về kiểm soát nhiễm khuẩn và thực hành y tế trong bệnh viện, đặc biệt trong bối cảnh nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt lại quan trọng?
    Làm sạch là bước đầu tiên loại bỏ chất hữu cơ và vi sinh vật trên dụng cụ, giúp tăng hiệu quả khử khuẩn, tiệt khuẩn và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện.

  2. Tỷ lệ tuân thủ quy trình làm sạch hiện nay như thế nào?
    Tại Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang, tỷ lệ tuân thủ toàn bộ quy trình là khoảng 51,3%, với nhiều bước có tỷ lệ thực hành đúng thấp như vệ sinh tay.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến thực hành làm sạch?
    Các yếu tố như trình độ chuyên môn, thâm niên công tác, đào tạo, cơ sở vật chất và công tác quản lý đều ảnh hưởng đến mức độ tuân thủ quy trình.

  4. Làm thế nào để cải thiện thực hành làm sạch dụng cụ?
    Tăng cường đào tạo, cải thiện cơ sở hạ tầng, giám sát thường xuyên và áp dụng cơ chế khen thưởng - xử phạt là các giải pháp hiệu quả.

  5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này ở các bệnh viện khác không?
    Kết quả có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của từng bệnh viện nhằm nâng cao chất lượng kiểm soát nhiễm khuẩn.

Kết luận

  • Tỷ lệ tuân thủ quy trình làm sạch dụng cụ thiết yếu chịu nhiệt tại Bệnh viện đa khoa khu vực tỉnh An Giang đạt khoảng 51,3%, với nhiều bước còn hạn chế.
  • Các yếu tố cá nhân, cơ sở hạ tầng và quản lý đều ảnh hưởng đến thực hành làm sạch của điều dưỡng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào đào tạo, cải thiện điều kiện làm việc và tăng cường giám sát thực hành.
  • Kêu gọi các bên liên quan phối hợp thực hiện các khuyến nghị nhằm đảm bảo an toàn người bệnh và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.