Thay Đổi Lối Sống Ở Người Bệnh Tăng Huyết Áp Điều Trị Ngoại Trú Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Quảng Trị

• Tác giả: Lê Thị Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: TS. Vũ Văn Thành
• Trường học: Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Thay Đổi Lối Sống Ở Người Bệnh Tăng Huyết Áp Sau Giáo Dục Sức Khỏe Tại Bệnh Viện Đa Khoa Quảng Trị
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Nam Định

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về bệnh tăng huyết áp
• 1.2. Lối sống kiểm soát tăng huyết áp
• 1.3. Vai trò của giáo dục sức khỏe trong thay đổi lối sống ở người bệnh tăng huyết áp
• 1.4. Các nghiên cứu về lối sống kiểm soát tăng huyết áp
• 1.5. Khung lý thuyết nghiên cứu
• 1.6. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Can thiệp giáo dục sức khỏe
• 2.7. Các biến số nghiên cứu
• 2.8. Bộ công cụ và tiêu chuẩn đánh giá
• 2.9. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.10. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 2.11. Sai số và biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Sự thay đổi kiến thức và thực hành về lối sống của đối tượng nghiên cứu sau can thiệp giáo dục sức khỏe
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát tăng huyết áp
• 4.3. Sự thay đổi kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu trước và sau can thiệp giáo dục sức khỏe
• 4.4. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: CÁC BIẾN SỐ TRONG NGHIÊN CỨU
• Phụ lục 2: BẢN ĐỒNG THUẬN
• Phụ lục 3: PHIẾU KHẢO SÁT KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH THAY ĐỔI LỐI SỐNG Ở NGƯỜI BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP
• Phụ lục 4: THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH THAY ĐỔI LỐI SỐNG Ở NGƯỜI BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP
• Phụ lục 5: TÀI LIỆU PHÁT TAY NGƯỜI BỆNH
• Phụ lục 6: TỜ RƠI

I. Tổng Quan Về Bệnh Tăng Huyết Áp Kiến Thức Cần Biết

Bệnh tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 22,3% dân số thế giới từ 18 tuổi trở lên mắc bệnh này. Tại Việt Nam, con số này cũng đang gia tăng, với 47,3% người trưởng thành (≥ 25 tuổi) được chẩn đoán tăng huyết áp. Điều đáng lo ngại là một tỷ lệ lớn những người mắc bệnh không được phát hiện hoặc điều trị hiệu quả. Tăng huyết áp được mệnh danh là "kẻ giết người thầm lặng" vì thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Việc hiểu rõ về bệnh, các yếu tố nguy cơ và cách phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Theo khuyến cáo của các tổ chức y tế, việc điều trị tăng huyết áp bao gồm sử dụng thuốc và điều chỉnh thay đổi lối sống. Điều chỉnh thay đổi lối sống dựa trên các bằng chứng khoa học cùng với các tuân thủ điều trị khác có giá trị kiểm soát tăng huyết áp.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Tăng Huyết Áp Hiện Nay

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2003, một người trưởng thành được chẩn đoán tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu (HATT) ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (HATTr) ≥ 90 mmHg. Trị số huyết áp được tính trung bình cộng của ít nhất 2 lần đo liên tiếp với cách đo chuẩn. Hiện nay, có nhiều cách phân loại tăng huyết áp, nhưng theo "Khuyến cáo về chẩn đoán, điều trị và dự phòng tăng huyết áp năm 2018" của Hội tim mạch Việt Nam, dựa trên hướng dẫn của Ủy ban liên quốc gia về tăng huyết áp - JNC 8 (2014), tăng huyết áp được phân độ như sau: Huyết áp tối ưu, Huyết áp bình thường, Huyết áp bình thường cao, Tăng huyết áp độ 1,2,3 và Tăng huyết áp tâm thu đơn độc.

1.2. Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Bệnh Huyết Áp Cao Cần Lưu Ý

Các yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp được chia thành hai nhóm chính: nhóm không thay đổi được (tuổi tác, giới tính, yếu tố di truyền) và nhóm có thể thay đổi được (ăn mặn, hút thuốc lá, uống nhiều rượu/bia, ít hoạt động thể lực, stress, thừa cân, béo phì). Tuổi tác có mối liên quan chặt chẽ với tăng huyết áp, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tuổi càng cao thì HA càng tăng. Người cao tuổi là nam giới có tỷ lệ mắc tăng huyết áp cao hơn nữ giới. Tiền sử gia đình có người cùng huyết thống mắc bệnh tăng huyết áp, nhất là trực hệ (bố, mẹ, anh chị, em ruột) thì người đó có nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp cao hơn những người không có tiền sử gia đình.

II. Thách Thức Trong Thay Đổi Lối Sống Cho Bệnh Nhân THA

Mặc dù thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong điều trị tăng huyết áp, nhưng việc thực hiện nó không hề dễ dàng. Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong việc tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, bỏ thuốc lá hoặc giảm căng thẳng. Các yếu tố như thiếu kiến thức, thiếu động lực, môi trường sống không thuận lợi và chi phí điều trị có thể cản trở quá trình thay đổi lối sống. Tại Việt Nam, hầu hết các nghiên cứu về tăng huyết áp tập trung vào thực trạng, các yếu tố nguy cơ và tuân thủ điều trị. Nhiều nghiên cứu can thiệp về tuân thủ điều trị trong đó bao hàm thay đổi lối sống nhưng kết quả cải thiện kiến thức và thực hành lối sống không nhiều. Các nghiên cứu trọng tâm vào thay đổi lối sống để giảm huyết áp chưa được quan tâm nhiều để thấy rõ sự cần thiết và giá trị của vấn đề này.

2.1. Thực Trạng Kiến Thức và Thực Hành Về Kiểm Soát Huyết Áp

Thực trạng kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát tăng huyết áp của người bệnh còn hạn chế: Điểm trung bình kiến thức của người bệnh tham gia nghiên cứu chỉ đạt 10,03 ± 2,94 điểm trên tổng 17 điểm. Tỷ lệ người bệnh có kiến thức đúng về lối sống kiểm soát tăng huyết áp là 67,3%; tỷ lệ người bệnh thực hành đạt về hoạt động thể lực là 49,5%, tỷ lệ người bệnh thực hành đạt về chế độ nghỉ ngơi là 35,5%. Điều này cho thấy cần có những can thiệp giáo dục sức khỏe hiệu quả hơn để nâng cao nhận thức và hành vi của người bệnh.

2.2. Các Rào Cản Tâm Lý Khi Thay Đổi Thói Quen Sinh Hoạt

Các rào cản tâm lý có thể bao gồm sự thiếu tự tin vào khả năng thay đổi lối sống, cảm giác cô đơn hoặc bị cô lập khi phải tuân thủ chế độ ăn uống hoặc tập luyện khác biệt so với gia đình và bạn bè, và sự lo lắng về các tác dụng phụ của thuốc điều trị. Ngoài ra, một số người bệnh có thể cảm thấy nản lòng khi không thấy kết quả ngay lập tức hoặc khi gặp phải những khó khăn trong quá trình thay đổi lối sống.

III. Giáo Dục Sức Khỏe Chìa Khóa Thay Đổi Lối Sống Cho Bệnh Nhân

Giáo dục sức khỏe đóng vai trò then chốt trong việc giúp bệnh nhân tăng huyết áp hiểu rõ về bệnh, các yếu tố nguy cơ và tầm quan trọng của việc thay đổi lối sống. Thông qua giáo dục sức khỏe, bệnh nhân có thể được trang bị kiến thức, kỹ năng và động lực để thực hiện những thay đổi tích cực trong chế độ ăn uống, tập luyện, bỏ thuốc lá và giảm căng thẳng. Điều dưỡng là nhóm nhân viên y tế có sự giao tiếp gần gũi nhất với người bệnh, hiểu rõ hơn về nhu cầu giáo dục của người bệnh và có thể theo dõi, quản lý huyết áp, thay đổi lối sống của họ và đây cũng là một trong những nhiệm vụ chính của điều dưỡng.

3.1. Vai Trò Của Nhân Viên Y Tế Trong Tư Vấn Sức Khỏe

Nhân viên y tế, đặc biệt là điều dưỡng, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ bệnh nhân tăng huyết áp trong quá trình thay đổi lối sống. Họ có thể giúp bệnh nhân xây dựng kế hoạch thay đổi lối sống phù hợp với điều kiện cá nhân, theo dõi tiến trình và giải quyết các vấn đề phát sinh. Nhân viên y tế cũng có thể kết nối bệnh nhân với các nguồn lực hỗ trợ khác, chẳng hạn như các nhóm hỗ trợ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng.

3.2. Phương Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Hiệu Quả Cho Bệnh Nhân

Các phương pháp giáo dục sức khỏe hiệu quả có thể bao gồm tư vấn cá nhân, tư vấn nhóm, cung cấp tài liệu in ấn, sử dụng các phương tiện truyền thông (video, website, ứng dụng di động) và tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo. Quan trọng là phải sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với trình độ học vấn của bệnh nhân. Ngoài ra, cần tạo môi trường thoải mái, khuyến khích bệnh nhân đặt câu hỏi và chia sẻ kinh nghiệm.

IV. Nghiên Cứu Tại Bệnh Viện Quảng Trị Kết Quả Thay Đổi Lối Sống

Nghiên cứu "Thay đổi lối sống ở người bệnh tăng huyết áp điều trị ngoại trú tại Bệnh viện đa khoa Quảng Trị năm 2019 sau giáo dục sức khỏe" đã cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc giáo dục sức khỏe trong việc cải thiện kiến thức và thực hành về lối sống của người bệnh. Sau can thiệp, điểm kiến thức của đối tượng nghiên cứu tăng đáng kể, tỷ lệ người bệnh có kiến thức đúng về chế độ ăn uống, tập luyện, bỏ thuốc lá và giảm căng thẳng cũng tăng lên. Kết quả này khẳng định tầm quan trọng của việc giáo dục sức khỏe trong việc kiểm soát huyết áp và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

4.1. Sự Thay Đổi Kiến Thức Sau Giáo Dục Sức Khỏe

Trước can thiệp, điểm kiến thức của ĐTNC chỉ đạt ở mức trung bình là 10,03 ± 2,94 điểm trên tổng điểm là 17 điểm, nhưng đã có sự thay đổi tích cực sau can thiệp 4 tuần đạt 14,01 ± 2,64 điểm và duy trì sau can thiệp 8 tuần là 13,64 ± 2,91 điểm. Tỷ lệ kiến thức đúng sau can thiệp 4 tuần tăng lên là 93,5% và duy trì sau 8 tuần là 87,9%. Điều này cho thấy giáo dục sức khỏe giúp người bệnh hiểu rõ hơn về bệnh và các biện pháp thay đổi lối sống.

4.2. Cải Thiện Thực Hành Về Lối Sống Sau Can Thiệp

Sau can thiệp 4 tuần tỷ lệ người bệnh thực hành về hoạt động thể lực đạt 71%, sau 4 tuần tăng lên 72%; sau 4 tuần tỷ lệ người bệnh thực hành về chế độ nghỉ ngơi đạt 58,9% và sau 8 tuần tăng lên 62,6%. Kết quả này cho thấy giáo dục sức khỏe không chỉ giúp người bệnh nâng cao kiến thức mà còn thúc đẩy họ thực hiện những thay đổi tích cực trong lối sống.

V. Thay Đổi Lối Sống Bí Quyết Sống Khỏe Cho Người Bệnh THA

Thay đổi lối sống là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự kiên trì, quyết tâm của người bệnh. Tuy nhiên, những lợi ích mà nó mang lại là vô cùng lớn, bao gồm kiểm soát huyết áp hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ. Để thay đổi lối sống thành công, người bệnh cần có kiến thức đầy đủ, động lực mạnh mẽ, sự hỗ trợ từ gia đình và nhân viên y tế, và một kế hoạch cụ thể, phù hợp với điều kiện cá nhân.

5.1. Chế Độ Dinh Dưỡng Cho Người Tăng Huyết Áp

Chế độ dinh dưỡng cho người tăng huyết áp cần đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, hạn chế muối, chất béo bão hòa và cholesterol. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại protein nạc. Hạn chế ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và đồ uống có đường. WHO đưa ra khuyến nghị mỗi người trưởng thành nên sử dụng ít hơn 6 gam (hoặc 2,4 gam Natri hoặc một thìa cà phê) muối/ngày, nếu ăn nhiều hơn gọi là ăn mặn.

5.2. Vận Động Cho Người Tăng Huyết Áp Lựa Chọn Phù Hợp

Vận động cho người tăng huyết áp cần được thực hiện thường xuyên, đều đặn và phù hợp với sức khỏe. Nên lựa chọn các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe. Theo khuyến cáo của Hội tim mạch học Việt Nam, nên hoạt động đều đặn 30 phút/ngày với cường độ trung bình, ít nhất 5 lần/tuần, tức 150 phút/tuần hoặc với cường độ cao ít nhất 75 phút/tuần.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Giáo Dục Sức Khỏe Cho Bệnh Nhân

Nghiên cứu tại Bệnh viện đa khoa Quảng Trị đã chứng minh hiệu quả của giáo dục sức khỏe trong việc thay đổi lối sống của người bệnh tăng huyết áp. Trong tương lai, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục sức khỏe, áp dụng các phương pháp tiếp cận mới, sáng tạo và phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân. Đồng thời, cần tăng cường sự phối hợp giữa nhân viên y tế, gia đình và cộng đồng để tạo môi trường hỗ trợ tốt nhất cho người bệnh thay đổi lối sống và kiểm soát huyết áp hiệu quả.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Giáo Dục Sức Khỏe Từ Xa

Ứng dụng công nghệ trong giáo dục sức khỏe từ xa có thể giúp tiếp cận được nhiều bệnh nhân hơn, đặc biệt là những người ở vùng sâu, vùng xa hoặc những người có khó khăn trong việc di chuyển. Các ứng dụng di động, website hoặc video trực tuyến có thể cung cấp thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ bệnh nhân thay đổi lối sống một cách thuận tiện và hiệu quả.

6.2. Phát Triển Các Mô Hình Chăm Sóc Tăng Huyết Áp Toàn Diện

Phát triển các mô hình chăm sóc tăng huyết áp toàn diện, bao gồm giáo dục sức khỏe, tư vấn dinh dưỡng, hướng dẫn tập luyện, hỗ trợ tâm lý và theo dõi huyết áp thường xuyên, có thể giúp người bệnh kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Các mô hình này cần được thiết kế phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và văn hóa của từng địa phương.

Tổng quan nghiên cứu

Tăng huyết áp (THA) là một trong những bệnh lý phổ biến và có tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2015, khoảng 22,3% người trưởng thành trên thế giới bị THA. Tại Việt Nam, tỷ lệ này lên đến 47,3%, tương đương 20,8 triệu người, trong đó có 39,1% chưa được phát hiện và 69% chưa kiểm soát được huyết áp. THA là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do các biến chứng tim mạch, đột quỵ và suy thận, tạo gánh nặng lớn về kinh tế và xã hội. Chi phí điều trị trực tiếp trung bình cho mỗi người bệnh tại Việt Nam khoảng 65 USD/năm.

Nghiên cứu tập trung vào thay đổi lối sống ở người bệnh THA điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị năm 2019 sau can thiệp giáo dục sức khỏe. Mục tiêu chính là mô tả thực trạng kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát THA, đồng thời đánh giá sự thay đổi sau khi thực hiện can thiệp giáo dục sức khỏe. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2019, với cỡ mẫu 107 người bệnh điều trị ngoại trú tại phòng khám Nội tim mạch.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao kiến thức và thực hành lối sống lành mạnh giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của giáo dục sức khỏe trong quản lý THA, từ đó đề xuất các giải pháp can thiệp phù hợp tại tuyến y tế cơ sở.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình Niềm tin sức khỏe (Health Belief Model) nhằm giải thích và dự đoán hành vi sức khỏe của người bệnh THA. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của nhận thức cá nhân về nguy cơ mắc bệnh, mức độ nghiêm trọng của bệnh, lợi ích của việc thay đổi hành vi và các rào cản có thể gặp phải khi thực hiện hành vi mới. Các khái niệm chính bao gồm:

• Kiến thức về lối sống kiểm soát THA: Bao gồm chế độ ăn, hoạt động thể lực, hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá và chế độ nghỉ ngơi.
• Thực hành lối sống: Hành vi cụ thể của người bệnh trong việc áp dụng các biện pháp kiểm soát huyết áp.
• Giáo dục sức khỏe: Quá trình tác động có kế hoạch nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người bệnh.

Ngoài ra, nghiên cứu tham khảo các hướng dẫn điều trị THA của Bộ Y tế Việt Nam và các khuyến cáo quốc tế như JNC VIII, ESC/ESH 2013 về thay đổi lối sống trong kiểm soát THA.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế can thiệp trước - sau trên một nhóm đối tượng với cỡ mẫu 107 người bệnh THA điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi chuẩn gồm 54 câu hỏi về nhân khẩu học, kiến thức và thực hành lối sống.

Quá trình thu thập số liệu diễn ra tại ba thời điểm: trước can thiệp (T1), 4 tuần sau can thiệp (T2) và 8 tuần sau can thiệp (T3). Can thiệp giáo dục sức khỏe được thực hiện bằng hình thức tư vấn trực tiếp cá nhân hoặc nhóm nhỏ, kèm theo phát tờ rơi và trao đổi thảo luận về thay đổi lối sống.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phương pháp thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ, trung bình) và kiểm định so sánh trước - sau (McNemar, T-test). Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, bảo mật thông tin và tự nguyện tham gia của người bệnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm nhân khẩu học: Trong 107 người bệnh, 55,1% là nam, tuổi trung bình 70,87 ± 11,10 tuổi, phần lớn trên 60 tuổi (86,9%). Trình độ học vấn chủ yếu tiểu học (32,7%), 43% nghỉ hưu, 94,4% sống cùng người thân.

2. Thực trạng kiến thức về lối sống kiểm soát THA trước can thiệp: Điểm trung bình kiến thức là 10,03 ± 2,94 trên tổng 17 điểm, với 67,3% người bệnh đạt mức kiến thức đúng. Cụ thể, kiến thức về chế độ ăn giảm muối đạt 84,1%, hoạt động thể lực 70,1%, hạn chế rượu bia 80,4%, bỏ thuốc lá 71%, chế độ nghỉ ngơi 89,7%. Tuy nhiên, kiến thức về hạn chế chất béo (31,8%) và thời gian hoạt động thể lực hợp lý (18,7%) còn thấp.

3. Thực trạng thực hành lối sống trước can thiệp: Tỷ lệ người bệnh thực hành đạt về hoạt động thể lực là 49,5%, chế độ nghỉ ngơi 35,5%, thực hành chế độ ăn giảm muối 74,8%, không hút thuốc lá 90,7%, hạn chế uống rượu bia 84,1%.

4. Sự thay đổi sau can thiệp giáo dục sức khỏe: Điểm kiến thức tăng lên 14,01 ± 2,64 điểm sau 4 tuần và duy trì 13,64 ± 2,91 điểm sau 8 tuần. Tỷ lệ kiến thức đúng tăng lên 93,5% sau 4 tuần và 87,9% sau 8 tuần. Thực hành hoạt động thể lực đạt 71% sau 4 tuần và 72% sau 8 tuần; chế độ nghỉ ngơi đạt 58,9% và 62,6% tương ứng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thực hành lối sống của người bệnh THA còn hạn chế trước can thiệp, đặc biệt ở các nội dung chi tiết như hạn chế chất béo và thời gian hoạt động thể lực. Sau can thiệp giáo dục sức khỏe, sự cải thiện rõ rệt về kiến thức và thực hành được ghi nhận, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước.

Nguyên nhân có thể do trước đây người bệnh chủ yếu được điều trị bằng thuốc mà chưa được chú trọng tư vấn về lối sống. Giáo dục sức khỏe giúp nâng cao nhận thức, tạo động lực thay đổi hành vi, từ đó góp phần kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn. Kết quả này cũng tương đồng với các nghiên cứu tại Việt Nam và quốc tế cho thấy can thiệp giáo dục sức khỏe làm tăng tuân thủ lối sống lành mạnh và giảm huyết áp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm kiến thức và tỷ lệ thực hành trước và sau can thiệp, giúp minh họa rõ sự tiến bộ của người bệnh theo thời gian.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giáo dục sức khỏe định kỳ cho người bệnh THA: Thực hiện các buổi tư vấn cá nhân hoặc nhóm nhỏ tại các cơ sở y tế, tập trung vào các nội dung chế độ ăn, hoạt động thể lực, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiến thức đạt trên 90% trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: nhân viên y tế, điều dưỡng.

2. Phát triển tài liệu truyền thông phù hợp: Thiết kế tờ rơi, video, poster dễ hiểu, có minh họa sinh động về thay đổi lối sống kiểm soát THA, phân phối tại bệnh viện và cộng đồng. Mục tiêu tăng khả năng tiếp cận thông tin cho 80% người bệnh trong 1 năm.

3. Đào tạo nâng cao năng lực cho điều dưỡng viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng giáo dục sức khỏe và tư vấn thay đổi hành vi cho điều dưỡng viên tuyến cơ sở. Mục tiêu 100% điều dưỡng viên phòng khám nội tim mạch được đào tạo trong 12 tháng.

4. Xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá tuân thủ lối sống: Áp dụng phiếu khảo sát định kỳ và sử dụng công nghệ thông tin để giám sát tiến trình thay đổi hành vi của người bệnh. Mục tiêu giảm tỷ lệ người bệnh không tuân thủ lối sống xuống dưới 20% trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nâng cao kiến thức và kỹ năng giáo dục sức khỏe, áp dụng hiệu quả các biện pháp can thiệp thay đổi lối sống cho người bệnh THA.

2. Quản lý y tế và nhà hoạch định chính sách: Tham khảo để xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp, nâng cao chất lượng chăm sóc ngoại trú cho người bệnh THA.

3. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành điều dưỡng, y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo về thiết kế nghiên cứu can thiệp, phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giáo dục sức khỏe.

4. Người bệnh THA và gia đình: Hiểu rõ tầm quan trọng của thay đổi lối sống trong kiểm soát bệnh, từ đó chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

1. Giáo dục sức khỏe có thực sự giúp cải thiện huyết áp không?
   Nghiên cứu cho thấy sau can thiệp giáo dục sức khỏe, kiến thức và thực hành lối sống của người bệnh cải thiện đáng kể, góp phần kiểm soát huyết áp tốt hơn. Ví dụ, tỷ lệ thực hành hoạt động thể lực tăng từ 49,5% lên 72% sau 8 tuần.

2. Những yếu tố lối sống nào ảnh hưởng nhiều nhất đến tăng huyết áp?
   Chế độ ăn nhiều muối, ít hoạt động thể lực, hút thuốc lá, uống rượu bia và stress là các yếu tố nguy cơ chính. Giảm muối dưới 6 gam/ngày và tập thể dục đều đặn giúp giảm huyết áp từ 2-14 mmHg.

3. Làm thế nào để duy trì thay đổi lối sống lâu dài?
   Cần có sự hỗ trợ liên tục từ nhân viên y tế, gia đình và cộng đồng, cùng với việc theo dõi định kỳ và giáo dục sức khỏe thường xuyên để duy trì động lực và hành vi lành mạnh.

4. Ai là người phù hợp để thực hiện giáo dục sức khỏe cho người bệnh THA?
   Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tuyến cơ sở là những người phù hợp nhất do tiếp xúc gần gũi với người bệnh, có thể theo dõi và hỗ trợ thay đổi hành vi liên tục.

5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này ở các địa phương khác không?
   Mặc dù đặc điểm dân số và văn hóa có thể khác nhau, nhưng nguyên tắc giáo dục sức khỏe và thay đổi lối sống có thể áp dụng rộng rãi, cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng địa phương.

Kết luận

• Kiến thức và thực hành về lối sống kiểm soát tăng huyết áp của người bệnh điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị còn hạn chế trước can thiệp.
• Can thiệp giáo dục sức khỏe giúp cải thiện đáng kể kiến thức và thực hành lối sống, đặc biệt về chế độ ăn, hoạt động thể lực và nghỉ ngơi.
• Mô hình Niềm tin sức khỏe là cơ sở lý thuyết phù hợp để thiết kế các chương trình giáo dục sức khỏe hiệu quả.
• Cần triển khai thường xuyên các hoạt động giáo dục sức khỏe và đào tạo nhân viên y tế để nâng cao hiệu quả quản lý bệnh tăng huyết áp.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu, áp dụng can thiệp tại cộng đồng và xây dựng hệ thống giám sát tuân thủ lối sống cho người bệnh.

Hãy hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh tăng huyết áp thông qua thay đổi lối sống lành mạnh và giáo dục sức khỏe hiệu quả!