Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh Việt Nam, theo Quyết định số 2080/QĐ-TTg ngày 22/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ, tiếng Anh được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 3 đến lớp 12 như một môn học bắt buộc. Tiếng Anh không chỉ là công cụ hỗ trợ học tập các môn khác mà còn giúp học sinh giao tiếp quốc tế và tiếp thu kiến thức đa dạng. Tại Thái Nguyên, ngành giáo dục đang tích cực xây dựng môi trường học tiếng Anh nhằm nâng cao trình độ ngoại ngữ cho học sinh, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, qua quan sát thực tế tại Trường Tiểu học Xuân Phương, huyện Phú Bình, nhiều học sinh lớp 4 thể hiện thái độ học tập tiếng Anh chưa tích cực, như quên sách, không hoàn thành bài tập về nhà, thiếu hứng thú và thụ động trong giờ học. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thái độ học tập của học sinh lớp 4 đối với các hoạt động xây dựng môi trường học tiếng Anh và đánh giá ảnh hưởng của các hoạt động này đến thái độ học tập của học sinh. Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ II năm học 2022-2023 tại Trường Tiểu học Xuân Phương với 175 học sinh tham gia. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện môi trường học tập, từ đó nâng cao động lực và hiệu quả học tiếng Anh ở bậc tiểu học.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình ba thành phần của thái độ (ABC Model) gồm:
- Thành phần nhận thức (Cognitive): Kiến thức, niềm tin và suy nghĩ của học sinh về hoạt động học tập tiếng Anh.
- Thành phần cảm xúc (Affective): Cảm xúc, thái độ tích cực hoặc tiêu cực của học sinh khi tham gia các hoạt động.
- Thành phần hành vi (Behavioral): Hành động và mức độ tham gia của học sinh trong các hoạt động học tập.
Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng lý thuyết về môi trường học tập, tập trung vào hai chiều:
- Chiều vật lý: Bao gồm không gian lớp học, trang trí lớp học theo chủ đề tiếng Anh, thiết bị hỗ trợ học tập.
- Chiều sư phạm: Các hoạt động tổ chức như lễ hội tiếng Anh, phương pháp giảng dạy tương tác, tạo điều kiện cho học sinh thực hành tiếng Anh.
Các khái niệm chính bao gồm: thái độ học tập, môi trường học tập tiếng Anh, ảnh hưởng của môi trường đến thái độ học sinh, và các yếu tố tác động đến thái độ học tập ngoại ngữ.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính.
Nguồn dữ liệu:
- 175 học sinh lớp 4 Trường Tiểu học Xuân Phương tham gia trả lời bảng câu hỏi khảo sát gồm 6 phát biểu liên quan đến nhận thức, cảm xúc và hành vi về các hoạt động xây dựng môi trường học tiếng Anh.
- 30 học sinh được chọn ngẫu nhiên tham gia phỏng vấn bán cấu trúc nhằm khai thác sâu hơn về thái độ học tập.
- Quan sát trực tiếp thái độ học sinh trong quá trình tổ chức hoạt động trang trí lớp học theo chủ đề tiếng Anh.
- Khảo sát không chính thức sau các hoạt động để đánh giá tác động đến thái độ học tập.
Phương pháp phân tích:
- Dữ liệu định lượng được xử lý bằng thống kê mô tả, biểu diễn qua bảng và biểu đồ phần trăm đồng thuận, trung lập và phản đối.
- Dữ liệu định tính từ phỏng vấn và quan sát được phân tích nội dung để làm rõ các khía cạnh thái độ học tập.
Timeline nghiên cứu:
- Thực hiện trong học kỳ II năm học 2022-2023, với thu thập dữ liệu sau khi tổ chức các hoạt động xây dựng môi trường học tiếng Anh như lễ hội tiếng Anh và trang trí lớp học.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thái độ nhận thức tích cực: Khoảng 90% học sinh đồng ý rằng các hoạt động như trang trí lớp học theo chủ đề tiếng Anh giúp mở rộng vốn từ vựng và phát triển kỹ năng tiếng Anh. Điều này cho thấy học sinh nhận thức rõ lợi ích của môi trường học tập được xây dựng.
Thái độ cảm xúc tích cực: Hơn 90% học sinh thể hiện sự thích thú và cảm thấy thoải mái khi tham gia các hoạt động như lễ hội tiếng Anh và trang trí lớp học. Quan sát cho thấy học sinh tham gia với tinh thần vui vẻ, hào hứng, thể hiện qua biểu cảm khuôn mặt và sự chủ động trong các hoạt động nhóm.
Thái độ hành vi tích cực: Trên 85% học sinh chuẩn bị kỹ lưỡng và tích cực tham gia các hoạt động. Hành vi này phản ánh sự chủ động và cam kết của học sinh trong việc học tiếng Anh khi được tạo điều kiện trong môi trường học tập phù hợp.
Ảnh hưởng tích cực của môi trường học tập: So sánh thái độ trước và sau khi tham gia các hoạt động cho thấy sự cải thiện rõ rệt về nhận thức, cảm xúc và hành vi học tập tiếng Anh. Ví dụ, tỷ lệ học sinh chủ động phát biểu và thực hành tiếng Anh tăng khoảng 20% so với trước khi tổ chức các hoạt động.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các phát hiện tích cực có thể được giải thích bởi việc các hoạt động xây dựng môi trường học tập tạo ra không gian tương tác, khuyến khích sự tham gia và giảm bớt áp lực học tập truyền thống. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy môi trường học tập tích cực góp phần nâng cao động lực và thái độ học tập (Adewuyi, 2002; Ijeoma, 2007).
So sánh với các nghiên cứu quốc tế, học sinh tại Thái Nguyên có thái độ học tập tiếng Anh tích cực tương tự như học sinh ở các quốc gia phát triển khi được tạo điều kiện học tập thân thiện và sinh động. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng thuận của học sinh với từng phát biểu trong bảng câu hỏi, cũng như bảng tổng hợp kết quả quan sát thái độ trong các hoạt động.
Ý nghĩa của kết quả là việc xây dựng môi trường học tiếng Anh phù hợp không chỉ nâng cao kiến thức mà còn cải thiện cảm xúc và hành vi học tập, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập ngoại ngữ ở bậc tiểu học.
Đề xuất và khuyến nghị
Tổ chức thường xuyên các hoạt động tương tác: Khuyến khích nhà trường và giáo viên tổ chức các sự kiện như lễ hội tiếng Anh, trang trí lớp học theo chủ đề để duy trì và phát triển môi trường học tập tích cực. Mục tiêu tăng tỷ lệ học sinh tham gia chủ động lên ít nhất 90% trong vòng 1 năm.
Đào tạo giáo viên về phương pháp giảng dạy tương tác: Tập huấn giáo viên kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm, sử dụng công nghệ hỗ trợ giảng dạy để tạo môi trường học tập sinh động, giúp học sinh giảm bớt lo lắng và tăng cường sự tự tin. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học.
Cải thiện không gian lớp học: Đầu tư trang trí lớp học với các vật liệu học tập trực quan, tạo không gian thân thiện, kích thích sự sáng tạo và hứng thú học tập. Chủ thể thực hiện là ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm, hoàn thành trong học kỳ tiếp theo.
Xây dựng hệ thống đánh giá thái độ học tập: Phát triển công cụ đánh giá định kỳ thái độ học tập của học sinh để theo dõi sự tiến bộ và điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp. Thực hiện hàng học kỳ với sự phối hợp của giáo viên và cán bộ quản lý.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên Tiếng Anh tiểu học: Nắm bắt được các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ học tập của học sinh, từ đó áp dụng các hoạt động xây dựng môi trường học tập hiệu quả trong lớp.
Ban giám hiệu các trường tiểu học: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoạch định chính sách, đầu tư cơ sở vật chất và tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh.
Nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Tham khảo phương pháp nghiên cứu hỗn hợp và kết quả phân tích thái độ học sinh trong môi trường học tiếng Anh tại Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.
Phòng Giáo dục và Đào tạo địa phương: Áp dụng các đề xuất nhằm xây dựng môi trường học tập ngoại ngữ tích cực trên phạm vi rộng, góp phần nâng cao trình độ ngoại ngữ cho học sinh tiểu học trong khu vực.
Câu hỏi thường gặp
Môi trường học tiếng Anh ảnh hưởng thế nào đến thái độ học sinh?
Môi trường học tập tích cực giúp học sinh cảm thấy thoải mái, hứng thú và chủ động hơn trong việc học, từ đó cải thiện thái độ và kết quả học tập. Ví dụ, hoạt động lễ hội tiếng Anh tạo cơ hội thực hành giao tiếp, giảm áp lực học tập truyền thống.Các hoạt động xây dựng môi trường học tập nào được học sinh yêu thích nhất?
Học sinh thể hiện sự thích thú cao với các hoạt động trang trí lớp học theo chủ đề và lễ hội tiếng Anh, với tỷ lệ đồng thuận trên 90% về sự hào hứng và thoải mái khi tham gia.Làm thế nào để giáo viên tăng cường thái độ tích cực của học sinh?
Giáo viên nên áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, tạo cơ hội cho học sinh tham gia thảo luận, trò chơi ngôn ngữ và sử dụng công nghệ hỗ trợ để tăng sự hứng thú và tự tin cho học sinh.Có sự khác biệt về thái độ học tập trước và sau khi tham gia các hoạt động không?
Có, nghiên cứu cho thấy sau khi tham gia các hoạt động xây dựng môi trường học tiếng Anh, tỷ lệ học sinh có thái độ tích cực về nhận thức, cảm xúc và hành vi tăng khoảng 20%.Làm sao để duy trì môi trường học tập tích cực lâu dài?
Cần có sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh trong việc tổ chức thường xuyên các hoạt động, cải thiện cơ sở vật chất và đánh giá định kỳ thái độ học sinh để điều chỉnh phù hợp.
Kết luận
- Học sinh lớp 4 tại Trường Tiểu học Xuân Phương có thái độ tích cực đối với các hoạt động xây dựng môi trường học tiếng Anh, với tỷ lệ đồng thuận trên 85% ở cả ba thành phần nhận thức, cảm xúc và hành vi.
- Các hoạt động như trang trí lớp học theo chủ đề và lễ hội tiếng Anh góp phần nâng cao nhận thức, tạo cảm xúc tích cực và thúc đẩy hành vi chủ động trong học tập tiếng Anh.
- Môi trường học tập tích cực có ảnh hưởng rõ rệt đến thái độ học tập, giúp học sinh tăng cường động lực và hiệu quả học tập ngoại ngữ.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm duy trì và phát triển môi trường học tập tích cực, bao gồm tổ chức hoạt động thường xuyên, đào tạo giáo viên, cải thiện không gian lớp học và xây dựng hệ thống đánh giá thái độ.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về mối quan hệ giữa môi trường học tập và thái độ học tập ngoại ngữ ở bậc tiểu học, đồng thời kêu gọi các bên liên quan áp dụng kết quả để nâng cao chất lượng giáo dục tiếng Anh.