Tác động của chiết xuất thảo dược đến miễn dịch và kháng bệnh vi khuẩn ở tôm thẻ chân trắng

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH SÁCH BẢNG

DANH SÁCH HÌNH

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

1. CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU

1.1. Tính cấp thiết của luận án

1.2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án

1.3. Nội dung nghiên cứu của luận án

1.4. Những đóng góp mới của luận án

1.5. Ý nghĩa thực tiễn của luận án

2. CHƯƠNG II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Đặc điểm sinh học, tình hình nuôi và tiêu thụ tôm thẻ chân trắng

2.1.1. Đặc điểm sinh học

2.1.2. Tình hình nuôi và tiêu thụ tôm thẻ chân trắng

2.2. Một số bệnh vi khuẩn và hệ miễn dịch trên tôm thẻ chân trắng

2.2.1. Một số bệnh vi khuẩn trên tôm thẻ chân trắng

2.2.1.1. Bệnh hoại tử gan tụy cấp tính

2.2.1.2. Bệnh phát sáng do vi khuẩn Vibrio harveyi

2.2.1.3. Giải pháp phòng trị vi khuẩn Vibrio gây bệnh trên tôm

2.2.2. Hệ miễn dịch trên tôm

2.2.2.1. Thành phần và chức năng của hệ miễn dịch không đặc hiệu

2.2.2.2. Yếu tố môi trường tác động đến đáp ứng miễn dịch

2.3. Thảo dược và tác dụng của thảo dược trong nuôi tôm

2.3.1. Sơ lược về thảo dược

2.3.2. Thành phần loài và phương pháp bổ sung thảo dược trong nuôi trồng thủy sản

2.3.3. Vai trò của thảo dược trong nuôi trồng thủy sản

2.3.3.1. Hoạt tính kháng vi khuẩn

2.3.3.2. Khả năng kích thích miễn dịch

2.4. Cơ chế tác động của các chất chiết xuất thảo dược và yếu tố ảnh hưởng đến tác dụng của thảo dược

2.4.1. Cơ chế kháng khuẩn của thảo dược

2.4.2. Một số hợp chất và cơ chế tác động của thảo dược đến hệ miễn dịch

2.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thảo dược trong nuôi trồng thủy sản

2.5. Đặc điểm thảo dược vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long

2.6. Một số loại thảo dược khác

3. CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Phương tiện nghiên cứu

3.1.1. Thời gian và địa điểm thí nghiệm

3.1.2. Vật liệu thí nghiệm

3.1.3. Dụng cụ và thiết bị thí nghiệm

3.1.4. Môi trường và hóa chất thí nghiệm

3.2. Phương pháp nghiên cứu

3.2.1. Xác định tình hình và tiềm năng sử dụng thảo dược trong nuôi tôm ở một số địa phương thuộc vùng ĐBSCL

3.2.1.1. Địa điểm và số lượng hộ nuôi tôm

3.2.1.2. Phương pháp phỏng vấn hộ nuôi tôm

3.2.2. Phương pháp xác định hoạt tính kháng vi khuẩn và nồng độ ức chế tối thiểu, nồng độ diệt khuẩn tối thiểu của chất chiết thảo dược

3.2.2.1. Phương pháp ly trích thảo dược

3.2.2.2. Phương pháp phục hồi, nuôi và định danh vi khuẩn

3.2.2.3. Phương pháp xác định hoạt tính kháng khuẩn

3.2.2.4. Phương pháp xác định nồng độ ức chế tối thiểu

3.2.2.5. Phương pháp xác định nồng độ diệt khuẩn tối thiểu

3.2.2.6. Khảo sát khả năng ứng dụng chất chiết thảo dược có hoạt tính kháng khuẩn đối với vi khuẩn phân lập từ ao tôm bệnh

3.2.3. Thí nghiệm xác định khả năng tăng cường đáp ứng miễn dịch, kháng bệnh và tăng trưởng của chất chiết thảo dược ở tôm thẻ chân trắng

3.2.3.1. Thí nghiệm xác định ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến tốc độ tăng trưởng của tôm thẻ chân trắng

3.2.3.2. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng tăng cường miễn dịch của tôm thẻ chân trắng

3.2.3.3. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng đề kháng mầm bệnh vi khuẩn của tôm thẻ chân trắng

3.2.4. Thử nghiệm sử dụng chất chiết thảo dược trong phòng bệnh hoại tử gan tụy cấp tính trên tôm thẻ chân trắng

3.2.4.1. Thí nghiệm bổ sung chất chiết thảo dược cho tôm thẻ chân trắng

3.2.4.2. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến hệ miễn dịch của tôm thẻ chân trắng

3.2.4.3. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng phòng AHPND của tôm thẻ chân trắng

3.2.4.4. Định tính một số thành phần hợp chất hóa học trong chất chiết bàng và bần chua

3.3. Phương pháp xử lý số liệu

4. CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Tình hình và tiềm năng sử dụng thảo dược trong nuôi tôm ở Cà Mau và Sóc Trăng

4.1.1. Đặc điểm hộ nuôi và kỹ thuật nuôi

4.1.2. Tình hình sử dụng thảo dược trong nuôi tôm

4.1.3. Tiềm năng và nhu cầu sử dụng thảo dược trong nuôi tôm

4.2. Hoạt tính kháng vi khuẩn V. harveyi của chất chiết thảo dược

4.2.1. Hoạt tính kháng khuẩn của chất chiết thảo dược

4.2.2. Nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) và nồng độ diệt khuẩn tối thiểu (MBC) của chất chiết thảo dược

4.2.3. Khảo sát khả năng ứng dụng chất chiết thảo dược có hoạt tính kháng khuẩn đối với vi khuẩn phân lập từ ao tôm bệnh

4.3. harveyi từ ao nuôi tôm

4.4. Khảo sát khả năng ứng dụng chất chiết thảo dược có hoạt tính kháng khuẩn đối với vi khuẩn phân lập từ ao tôm bệnh

4.5. Xác định khả năng tăng cường đáp ứng miễn dịch, kháng bệnh và tăng trưởng của tôm thẻ chân trắng khi sử dụng một số chất chiết thảo dược

4.5.1. Thí nghiệm xác định ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến tốc độ tăng trưởng của tôm thẻ chân trắng

4.5.2. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng tăng cường miễn dịch của tôm thẻ chân trắng

4.5.3. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng đề kháng mầm bệnh vi khuẩn của tôm thẻ chân trắng

4.6. Thử nghiệm sử dụng chất chiết thảo dược trong phòng bệnh hoại tử gan tụy cấp tính trên tôm thẻ chân trắng

4.6.1. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến hệ miễn dịch của tôm thẻ chân trắng

4.6.1.1. Tăng trưởng của tôm thẻ chân trắng

4.6.1.2. Tăng cường miễn dịch của tôm thẻ chân trắng

4.6.2. Ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung chất chiết thảo dược đến khả năng phòng AHPND của tôm thẻ chân trắng

5. CHƯƠNG V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1: Nội dung phiếu khảo sát

PHỤ LỤC 2: Một số thông tin về hộ nuôi tôm được khảo sát

PHỤ LỤC 3: Thông tin thảo dược sử dụng trong nghiên cứu

PHỤ LỤC 4: Một số loại hóa chất sử dụng trong phân tích THC, GC, HC

PHỤ LỤC 5: Kết quả phân tích thống kê

PHỤ LỤC 6: Số lượng tôm thẻ chân trắng chết hàng ngày khi cảm nhiễm V.

PHỤ LỤC 7: Thí nghiệm xác định giá trị LD50

PHỤ LỤC 8: Một số hình ảnh trong quá trình nghiên cứu

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tác động của chiết xuất thảo dược đến miễn dịch tôm và khả năng kháng bệnh vi khuẩn ở tôm thẻ chân trắng (Penaeus vannamei). Tình hình nuôi tôm hiện nay đang gặp nhiều thách thức từ các bệnh do vi khuẩn gây ra, đặc biệt là bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND). Việc sử dụng thảo dược tự nhiên trong nuôi tôm đã được chứng minh là một giải pháp tiềm năng để cải thiện sức khỏe và khả năng kháng bệnh của tôm. Nghiên cứu này nhằm khảo sát tình hình sử dụng thảo dược trong nuôi tôm tại các tỉnh Cà Mau và Sóc Trăng, đồng thời xác định các loại thảo dược có khả năng kháng vi khuẩn và tăng cường miễn dịch cho tôm.

II. Tình hình sử dụng thảo dược trong nuôi tôm

Khảo sát cho thấy rằng thảo dược được sử dụng phổ biến trong nuôi tôm, với tỷ lệ sử dụng cao ở các mô hình nuôi thâm canh và siêu thâm canh. Các loại thảo dược như tỏi (Allium sativum) và diệp hạ châu (Phyllanthus spp.) được sử dụng nhiều nhất. Nghiên cứu đã xác định được 18 loài thực vật có khả năng kháng vi khuẩn, trong đó có 6 loài thể hiện hoạt tính kháng khuẩn cao. Việc sử dụng thảo dược không chỉ giúp phòng ngừa bệnh mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể của tôm, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế trong nuôi trồng thủy sản.

III. Tác động của thảo dược đến miễn dịch tôm

Nghiên cứu cho thấy rằng việc bổ sung chiết xuất thảo dược vào khẩu phần ăn của tôm có tác động tích cực đến miễn dịch của chúng. Các chỉ số huyết học, hoạt tính của các enzyme miễn dịch như PO và SOD đều tăng lên khi tôm được cho ăn với thảo dược. Đặc biệt, các gen miễn dịch như crustin, lysozyme và penaeidin-3a cũng được biểu hiện mạnh mẽ hơn. Điều này cho thấy rằng thảo dược không chỉ giúp tôm kháng lại vi khuẩn mà còn kích thích hệ miễn dịch của chúng, từ đó nâng cao khả năng sống sót khi bị nhiễm bệnh.

IV. Khả năng kháng bệnh vi khuẩn

Kết quả thử nghiệm cho thấy rằng tôm được cho ăn với chiết xuất thảo dược có khả năng kháng lại vi khuẩn gây bệnh như Vibrio parahaemolyticus và Vibrio harveyi. Tỷ lệ sống sót của tôm khi bị nhiễm vi khuẩn cao hơn đáng kể so với nhóm đối chứng. Các chiết xuất thảo dược như lá bàng và bần chua đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm thiểu tỷ lệ chết do AHPND. Điều này cho thấy rằng việc sử dụng thảo dược có thể là một giải pháp hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh cho tôm nuôi.

V. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng chiết xuất thảo dược có tác động tích cực đến miễn dịch và khả năng kháng bệnh vi khuẩn ở tôm thẻ chân trắng. Việc áp dụng thảo dược trong nuôi tôm không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tôm mà còn góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nuôi. Các kết quả này mở ra hướng đi mới trong việc phát triển các sản phẩm tự nhiên cho ngành nuôi trồng thủy sản, đồng thời giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh trong nuôi tôm.

Nghiên cứu tác động của chiết xuất thảo dược lên đáp ứng miễn dịch và khả năng kháng bệnh vi khuẩn của tôm thẻ chân trắng (Penaeus vannamei)