Luận Văn Thạc Sĩ: Rèn Luyện Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức Trong Dạy Học Chương I Chuyển Hóa Vật Chất Và Năng Lượng Sinh Học 11

• Tác giả: Vũ Thị Kim Chi
• Người hướng dẫn: Gs. Đinh Quang Báo
• Trường học: Trường Đại học giáo dục - Đại học quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Sinh học
• Đề tài: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng lập bảng hệ thống hoá kiến thức trong dạy học “Chƣơng I: Chuyển hoá vật chất và năng lƣợng” – Sinh học 11, Trung học phổ thông.
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Lược sử nghiên cứu
• 1.2. Trên thế giới
• 1.3. Cơ sở lí luận của đề tài
• 1.4. Cơ sở lí luận về đổi mới phương pháp dạy học
• 1.5. Cơ sở lí luận hệ thống hóa
• 1.6. Hệ thống hóa kiến thức
• 1.7. Kĩ năng hệ thống hóa kiến thức
• 1.8. Kĩ năng diễn đạt nội dung hệ thống hóa
• 1.9. Kĩ năng diễn đạt nội dung bằng bảng hệ thống hóa
• 1.10. Cơ sở thực tiễn
• 1.11. Kết quả điều tra về sự hiểu biết của giáo viên và học sinh về việc rèn luyện kĩ năng hệ thống hoá và lập bảng hệ thống hoá kiến thức
• 1.12. Thực trạng rèn luyện kĩ năng lập bảng HTHKT của học sinh
• 1.13. Thực trạng của việc rèn luyện kĩ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức trong dạy học “chương I: Chuyển hóa vật chất và năng lượng” - Sinh học 11, Trung học phổ thông
• 1.14. Nguyên nhân của thực trạng
• 2. CHƯƠNG 2: RÈN LUYỆN CHO HỌC SINH KỸ NĂNG LẬP BẢNG HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG I: “CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG” - SINH HỌC 11, TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 2.1. Phân tích chương trình Sinh học - Trung học phổ thông
• 2.2. Phân tích chương trình Sinh học trung học phổ thông
• 2.3. Cấu trúc nội dung chương “Chuyển hóa vật chất và năng lượng”
• 2.4. Mục tiêu dạy học chương “Chuyển hóa vật chất và năng lượng”
• 2.5. Các nguyên tắc chỉ đạo việc rèn luyện cho học sinh kĩ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức
• 2.5.1. Quán triệt mục tiêu, nội dung của bài học
• 2.5.2. Nguyên tắc thống nhất giữa toàn thể và bộ phận
• 2.5.3. Nguyên tắc thống nhất giữa cụ thể và trừu tượng
• 2.5.4. Đảm bảo tính chính xác chặt chẽ, phù hợp
• 2.5.5. Phát huy được tính tích cực của HS
• 2.5.6. Nâng dần khả năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức từ mức lượng kiến thức đơn giản đến lượng kiến thức phức tạp
• 2.6. Quy trình rèn luyện kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức
• 2.6.1. Quy trình thực hiện kỹ năng HTHKT
• 2.6.2. Quy trình rèn luyện kĩ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức
• 2.6.3. Các bước rèn luyện kỹ năng lập bảng HTHKT
• 2.6.3.1. Rèn luyện kỹ năng xác định mục đích kiến thức cần HTH
• 2.6.3.2. Rèn luyện kĩ năng phân tích, xác định nội dung kiến thức cần hệ thống hóa
• 2.6.3.3. Rèn luyện kĩ năng xác định mối quan hệ giữa các nội dung kiến thức cần được HTH
• 2.6.3.4. Rèn luyện kĩ năng diễn đạt HTHKT bằng bảng
• 2.7. Biện pháp tổ chức rèn luyện kĩ năng lập bảng HTHKT
• 2.7.1. Rèn luyện kĩ năng lập bảng HTHKT cho HS trong khâu hình thành kiến thức mới
• 2.7.2. Rèn luyện kĩ năng lập bảng HTHKT cho HS trong khâu củng cố, hoàn thiện kiến thức
• 2.7.3. Rèn luyện kĩ năng lập bảng HTHKT cho HS trong khâu tổ chức các hoạt động tự học ở nhà
• 2.8. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Nội dung thực nghiệm
• 3.3. Phương thức thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Chọn trường, lớp và GV tiến hành thực nghiệm
• 3.5. Bố trí thực nghiệm
• 3.6. Kiểm tra, đánh giá
• 3.7. Kết quả thí nghiệm
• 3.7.1. Phân tích định tính
• 3.7.2. Phân tích định lượng
• 3.8. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức là một trong những phương pháp quan trọng trong dạy học, đặc biệt là trong môn Sinh học lớp 11. Việc này không chỉ giúp học sinh tổ chức kiến thức một cách logic mà còn tăng cường khả năng ghi nhớ và hiểu bài. Theo nghiên cứu của Vũ Thị Kim Chi, việc sử dụng bảng hệ thống hóa kiến thức giúp học sinh tiết kiệm thời gian học tập và nâng cao hiệu quả học tập.

1.1. Khái Niệm Về Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Hệ thống hóa kiến thức là quá trình tổ chức và sắp xếp thông tin theo một trật tự logic. Điều này giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và ghi nhớ kiến thức. Việc lập bảng là một trong những cách hiệu quả để thực hiện điều này.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Kỹ Năng Lập Bảng

Kỹ năng lập bảng không chỉ giúp học sinh ghi nhớ thông tin mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích. Học sinh có thể dễ dàng nhận diện mối quan hệ giữa các khái niệm và nội dung học tập.

II. Thách Thức Trong Việc Rèn Luyện Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Mặc dù việc rèn luyện kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức mang lại nhiều lợi ích, nhưng vẫn tồn tại một số thách thức trong quá trình thực hiện. Nhiều giáo viên vẫn sử dụng phương pháp dạy học truyền thống, dẫn đến việc học sinh không phát huy được khả năng tư duy sáng tạo.

2.1. Thực Trạng Dạy Học Hiện Nay

Nhiều giáo viên vẫn còn áp dụng phương pháp giảng dạy một chiều, khiến học sinh không có cơ hội thực hành kỹ năng lập bảng. Điều này dẫn đến việc học sinh ghi nhớ kiến thức một cách thụ động.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Áp Dụng Kỹ Năng

Học sinh thường gặp khó khăn trong việc xác định nội dung cần hệ thống hóa và cách thức lập bảng. Điều này đòi hỏi giáo viên cần có phương pháp hướng dẫn cụ thể và hiệu quả.

III. Phương Pháp Rèn Luyện Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Để rèn luyện kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức cho học sinh, cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu bài mà còn phát triển khả năng tự học.

3.1. Quy Trình Rèn Luyện Kỹ Năng

Quy trình rèn luyện kỹ năng lập bảng bao gồm các bước như xác định mục đích kiến thức, phân tích nội dung và xác định mối quan hệ giữa các nội dung. Điều này giúp học sinh có cái nhìn tổng quát và sâu sắc hơn về kiến thức.

3.2. Biện Pháp Tổ Chức Dạy Học

Giáo viên cần tổ chức các hoạt động học tập theo nhóm, khuyến khích học sinh thảo luận và chia sẻ ý tưởng. Việc này không chỉ giúp học sinh học hỏi lẫn nhau mà còn phát huy tính tích cực trong học tập.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức đã được áp dụng thành công trong nhiều lớp học. Nghiên cứu cho thấy học sinh có khả năng ghi nhớ và hiểu bài tốt hơn khi sử dụng bảng hệ thống hóa.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Thực Tiễn

Nghiên cứu của Vũ Thị Kim Chi cho thấy học sinh có sự tiến bộ rõ rệt trong việc tiếp thu kiến thức khi áp dụng kỹ năng lập bảng. Học sinh không chỉ ghi nhớ tốt hơn mà còn có khả năng phân tích và tổng hợp thông tin.

4.2. Phản Hồi Từ Học Sinh

Học sinh cho biết họ cảm thấy hứng thú hơn với việc học khi được sử dụng bảng hệ thống hóa. Việc này giúp họ dễ dàng nhận diện các mối liên hệ giữa các khái niệm trong môn Sinh học.

V. Kết Luận Về Kỹ Năng Lập Bảng Hệ Thống Hóa Kiến Thức

Kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức là một công cụ hữu ích trong dạy học, đặc biệt là trong môn Sinh học lớp 11. Việc rèn luyện kỹ năng này không chỉ giúp học sinh ghi nhớ kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện.

5.1. Tương Lai Của Kỹ Năng Lập Bảng

Trong tương lai, việc áp dụng kỹ năng lập bảng hệ thống hóa kiến thức sẽ ngày càng trở nên quan trọng. Giáo viên cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả học tập.

5.2. Khuyến Nghị Đối Với Giáo Viên

Giáo viên nên thường xuyên cập nhật các phương pháp dạy học mới và khuyến khích học sinh thực hành kỹ năng lập bảng. Việc này sẽ giúp học sinh phát triển toàn diện và nâng cao khả năng tự học.