Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, với quy mô dân số trung bình khoảng 204 nghìn người và mật độ dân số lên đến 13.583 người/km² (khi loại trừ diện tích sân bay quốc tế), tài sản công đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đô thị hiện đại, thông minh và đáng sống. Từ năm 2019 đến 2023, tổng giá trị tài sản công do các cơ quan, đơn vị thuộc quận quản lý đạt khoảng 6.683 tỷ đồng, với sự đa dạng về loại hình tài sản như đất khuôn viên, nhà, xe ô tô và các tài sản cố định khác.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý tài sản công của quận Hải Châu, chỉ ra những thành công và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các tài sản cố định có nguyên giá từ 10 triệu đồng trở lên, thuộc quyền quản lý của các cơ quan nhà nước trên địa bàn quận trong giai đoạn 2019-2023. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp hoàn thiện cơ chế quản lý tài sản công tại quận Hải Châu mà còn cung cấp tài liệu tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công, giảm thất thoát, lãng phí và phòng chống tham nhũng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài sản công, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, bao gồm đất đai, nhà cửa, phương tiện, thiết bị phục vụ lợi ích công cộng. Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, sử dụng các phương pháp và công cụ nhằm tối ưu hóa giá trị tài sản, đảm bảo sử dụng hiệu quả và bền vững.

  • Mô hình quản lý theo quá trình: Quản lý tài sản công được chia thành các giai đoạn chính gồm: hình thành tài sản (đầu tư, mua sắm), khai thác và sử dụng, kết thúc sử dụng (thanh lý, điều chuyển, thu hồi), và kiểm tra, thanh tra giám sát.

  • Khái niệm tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công: Đây là các quy định pháp lý nhằm đảm bảo việc sử dụng tài sản công đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả, tránh lãng phí và thất thoát.

Các khái niệm chính bao gồm: tài sản công, quản lý tài sản công, tiêu chuẩn định mức, quá trình hình thành tài sản, khai thác sử dụng tài sản, kết thúc sử dụng tài sản.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp thu thập từ Văn phòng UBND quận Hải Châu, Phòng Tài chính – Kế hoạch, Chi cục Thống kê quận, các báo cáo thanh tra, kiểm toán nhà nước giai đoạn 2019-2023. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát hơn 100 mẫu bảng hỏi gửi đến cán bộ quản lý và sử dụng tài sản công tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn quận trong năm 2024.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu được chọn ngẫu nhiên, gồm 50% cán bộ quản lý nhà nước về tài sản công và 50% cán bộ các cơ quan, tổ chức sử dụng tài sản công.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu, phân tích xu hướng biến động tài sản công qua các năm. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu thực trạng quản lý với các tiêu chuẩn, quy định pháp luật hiện hành. Ngoài ra, phương pháp kế thừa được dùng để tham khảo các nghiên cứu liên quan nhằm bổ sung cơ sở lý luận.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2019 đến 2023, khảo sát sơ cấp và phân tích dữ liệu trong năm 2024, đề xuất giải pháp đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng triển khai văn bản pháp luật: Khoảng 69% cán bộ đồng ý rằng các chính sách quản lý tài sản công được cập nhật đều đặn và 72% cho rằng các văn bản chỉ đạo được triển khai rộng rãi. Tuy nhiên, chỉ khoảng 33-36% đồng ý về việc tuyên truyền, phổ biến các quy định kịp thời, cho thấy công tác truyền thông còn hạn chế.

  2. Quản lý quá trình hình thành tài sản công: Trong giai đoạn 2019-2023, quận Hải Châu đã tăng thêm 5.535 tài sản các loại với nguyên giá khoảng 5.277 tỷ đồng. Khoảng 68-72% ý kiến đồng thuận về việc tuân thủ quy trình đầu tư, mua sắm, đấu thầu và nghiệm thu tài sản. Tuy nhiên, chỉ 25-38% đồng ý về việc theo dõi, hạch toán giá trị tài sản sau đầu tư còn tồn tại hạn chế.

  3. Khai thác, sử dụng tài sản công: Tỷ lệ sử dụng tài sản công tăng qua các năm, với đất khuôn viên đạt 87,6%, nhà đạt 96,4%, ô tô đạt 92,1%, máy móc thiết bị đạt 93,2% năm 2023. Tuy nhiên, vật kiến trúc có tỷ lệ sử dụng thấp nhất, chỉ khoảng 73,2%, do nhiều công trình chưa được đưa vào sử dụng. Việc sửa chữa định kỳ và đột xuất tài sản công trong giai đoạn 2019-2023 đạt tổng giá trị khoảng 7,6 tỷ đồng, đảm bảo duy trì hoạt động hiệu quả.

  4. Quản lý quá trình kết thúc sử dụng tài sản công: Việc thanh lý tài sản công, chủ yếu là nhà và xe ô tô, được thực hiện theo đúng quy định với sự giám sát chặt chẽ. Tỷ lệ đồng thuận về việc thực hiện quy trình kết thúc sử dụng tài sản công đạt khoảng 67%, tuy nhiên chỉ 42% đồng ý rằng quy trình điều chuyển tài sản công được quản lý chặt chẽ, phản ánh thủ tục còn kéo dài.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quận Hải Châu đã có những bước tiến đáng kể trong việc quản lý tài sản công, đặc biệt là trong việc tuân thủ các quy định pháp luật về đầu tư, mua sắm và sử dụng tài sản. Tỷ lệ sử dụng tài sản công tăng dần qua các năm chứng tỏ hiệu quả khai thác tài sản được cải thiện. Tuy nhiên, việc truyền thông và phổ biến các văn bản pháp luật còn chậm trễ, ảnh hưởng đến nhận thức và thực thi của các đơn vị.

So với các nghiên cứu trong ngành quản lý tài sản công, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều địa phương khi công tác quản lý tài sản công thường gặp khó khăn trong khâu theo dõi, hạch toán và xử lý tài sản kết thúc sử dụng. Việc tỷ lệ sử dụng vật kiến trúc thấp phản ánh sự cần thiết phải rà soát, điều chỉnh hoặc nâng cấp các công trình để phát huy tối đa giá trị tài sản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng các loại tài sản công qua các năm, bảng tổng hợp giá trị sửa chữa định kỳ và đột xuất, cũng như biểu đồ tròn phân bố tỷ lệ đồng thuận về các tiêu chí quản lý tài sản công trong khảo sát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác truyền thông và phổ biến văn bản pháp luật: Cần tổ chức các hội nghị tập huấn định kỳ, xây dựng kênh thông tin điện tử cập nhật nhanh chóng các quy định mới về quản lý tài sản công. Mục tiêu đạt tỷ lệ phổ biến trên 90% cán bộ, công chức trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: UBND quận phối hợp với các phòng ban liên quan.

  2. Hoàn thiện quy trình theo dõi, hạch toán và báo cáo tài sản công: Áp dụng phần mềm quản lý tài sản công đồng bộ, chuẩn hóa dữ liệu và đào tạo cán bộ sử dụng hiệu quả. Mục tiêu nâng tỷ lệ hạch toán chính xác lên trên 95% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế hoạch quận.

  3. Nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng tài sản công: Rà soát, đánh giá lại các tài sản có tỷ lệ sử dụng thấp như vật kiến trúc, đề xuất cải tạo hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng phù hợp. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng tài sản lên trên 85% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận và các đơn vị sử dụng tài sản.

  4. Rút ngắn thủ tục điều chuyển và thanh lý tài sản công: Xây dựng quy trình điều chuyển tài sản công minh bạch, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian xử lý xuống dưới 30 ngày. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế hoạch phối hợp với các cơ quan liên quan.

  5. Tăng cường kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quản lý, sử dụng tài sản công. Mục tiêu giảm thiểu sai phạm xuống dưới 5% trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận, Thanh tra quận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về tài sản công: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình và chính sách quản lý tài sản công.

  2. Các đơn vị sử dụng tài sản công: Giúp hiểu rõ các quy định, tiêu chuẩn định mức sử dụng tài sản, từ đó nâng cao hiệu quả khai thác và sử dụng tài sản.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc học tập, nghiên cứu về quản lý tài sản công, đặc biệt trong bối cảnh phát triển đô thị và quản lý tài sản công tại các địa phương.

  4. Cơ quan hoạch định chính sách và cải cách hành chính: Cung cấp dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng các chính sách, giải pháp cải cách quản lý tài sản công phù hợp với thực tiễn địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài sản công là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, sử dụng các phương pháp và công cụ để đảm bảo tài sản công được sử dụng hiệu quả, bền vững. Đây là nguồn lực quan trọng giúp phát triển kinh tế - xã hội và phòng chống thất thoát, tham nhũng.

  2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn bao gồm những gì?
    Nghiên cứu tập trung vào tài sản cố định có nguyên giá từ 10 triệu đồng trở lên thuộc quyền quản lý của các cơ quan nhà nước tại quận Hải Châu trong giai đoạn 2019-2023.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý tài sản công tại quận Hải Châu là gì?
    Bao gồm việc truyền thông văn bản pháp luật chưa kịp thời, thủ tục điều chuyển tài sản kéo dài, tỷ lệ sử dụng một số loại tài sản còn thấp và công tác theo dõi, hạch toán tài sản chưa đồng bộ.

  4. Các giải pháp chính được đề xuất để cải thiện quản lý tài sản công?
    Tăng cường truyền thông, hoàn thiện quy trình hạch toán, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, đơn giản hóa thủ tục điều chuyển, tăng cường kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm.

  5. Làm thế nào để các đơn vị sử dụng tài sản công nâng cao hiệu quả khai thác?
    Cần xây dựng quy chế quản lý, thường xuyên rà soát, đánh giá tình trạng tài sản, đề xuất cải tạo hoặc điều chuyển tài sản không sử dụng hiệu quả, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn, định mức sử dụng.

Kết luận

  • Quản lý tài sản công tại quận Hải Châu đã có nhiều chuyển biến tích cực, với tổng giá trị tài sản quản lý đạt khoảng 6.683 tỷ đồng đến năm 2023.
  • Việc triển khai các văn bản pháp luật và quy trình quản lý tài sản công cơ bản được thực hiện đúng quy định, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về truyền thông và thủ tục hành chính.
  • Tỷ lệ sử dụng tài sản công tăng qua các năm, nhưng vẫn còn một số loại tài sản có tỷ lệ sử dụng thấp, gây lãng phí nguồn lực.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, bao gồm cải thiện truyền thông, hoàn thiện quy trình, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường kiểm tra, thanh tra.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý nhà nước tại quận Hải Châu và các địa phương tương tự áp dụng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý nhà nước cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công trên địa bàn quận Hải Châu.