Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một trong những nội dung trọng yếu của công tác quản lý tài chính công, đóng vai trò then chốt trong việc phát huy hiệu quả sử dụng nguồn lực nhà nước. Tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, kinh tế phát triển với tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm bình quân đạt 11,49% giai đoạn 2015-2019, đồng thời khối lượng tài sản công tại các cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) huyện ngày càng tăng và đa dạng về chủng loại. Tuy nhiên, thực trạng quản lý tài sản công vẫn còn nhiều hạn chế như sử dụng không đúng mục đích, gây lãng phí và thất thoát tài sản.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương trong giai đoạn 2017-2019, với mục tiêu hệ thống hóa lý luận, phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các phòng ban chuyên môn thuộc UBND huyện và các đơn vị sử dụng tài sản công, với dữ liệu sơ cấp thu thập năm 2020 và dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu liên quan trong giai đoạn 2017-2019.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách tại địa phương. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý tài sản công được thiết lập rõ ràng, giúp đo lường và so sánh sự biến động tài sản qua các năm, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công tại huyện Sơn Dương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý kinh tế và quản lý tài chính công, trong đó tập trung vào:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc quản lý, sử dụng tài sản công nhằm đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và đúng mục đích. Theo Luật Tài sản công năm 2017, tài sản công bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, tài sản kết cấu hạ tầng, tài sản tại doanh nghiệp và các tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân.

  • Mô hình quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước: Phân cấp quản lý tài sản công từ trung ương đến địa phương, với các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện chịu trách nhiệm quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định pháp luật.

  • Khái niệm và nguyên tắc quản lý tài sản công: Bao gồm nguyên tắc công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, tuân thủ pháp luật và giám sát chặt chẽ trong quá trình quản lý, sử dụng tài sản công.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tài sản công, quản lý tài sản công, cơ quan hành chính nhà nước, phân cấp quản lý, hiệu quả sử dụng tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp gồm các báo cáo tài sản, báo cáo bàn giao, báo cáo sửa chữa tài sản công của các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương giai đoạn 2017-2019. Dữ liệu sơ cấp được thu thập năm 2020 thông qua khảo sát, phỏng vấn 174 đối tượng gồm lãnh đạo các phòng ban chức năng và cán bộ quản lý tài sản công tại các đơn vị sử dụng tài sản.

  • Phương pháp chọn mẫu: Điều tra tổng thể 157 đơn vị sử dụng tài sản công và phỏng vấn 17 lãnh đạo phòng ban chức năng liên quan, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh, phân tích tổng hợp và phân tích nhân tố để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài sản công. Công cụ hỗ trợ là phần mềm Excel để tổng hợp, tính toán và trình bày dữ liệu qua bảng biểu, biểu đồ.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2017-2019, khảo sát sơ cấp năm 2020, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng và biến động tài sản công: Tổng giá trị tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương tăng đều qua các năm 2017-2019, với tỷ lệ tăng trưởng khoảng 10-12% mỗi năm. Tài sản chủ yếu bao gồm trụ sở làm việc, máy móc thiết bị và phương tiện vận tải.

  2. Thực trạng quản lý tài sản công: Khoảng 25% tài sản công không được sử dụng hiệu quả hoặc sử dụng sai mục đích, gây lãng phí ngân sách. Tỷ lệ tài sản còn đủ điều kiện sử dụng đạt khoảng 70%, cho thấy còn nhiều tài sản xuống cấp cần được sửa chữa hoặc thanh lý.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài sản công: Qua khảo sát, các yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý (đạt mức 4,1 trên thang 5), sự hiểu biết và thực hiện quy định về tài sản công (3,8), hệ thống cơ sở dữ liệu tài sản (3,5) và bộ máy quản lý tài sản công (3,7) có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý. Yếu tố khách quan như hệ thống văn bản pháp luật và tiến bộ khoa học công nghệ cũng được đánh giá có tác động tích cực nhưng chưa đồng bộ.

  4. Công tác thanh tra, kiểm tra: Số đợt thanh tra, kiểm tra tài sản công tăng lên trong giai đoạn nghiên cứu, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các sai phạm như sử dụng tài sản sai mục đích, không tuân thủ quy trình thanh lý tài sản.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương đã có những bước tiến tích cực, thể hiện qua sự tăng trưởng giá trị tài sản và sự quan tâm đến công tác kiểm tra, giám sát. Tuy nhiên, tỷ lệ tài sản không được sử dụng hiệu quả vẫn còn cao, phản ánh hạn chế trong việc lập kế hoạch sử dụng, bảo dưỡng và thanh lý tài sản.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực quản lý của cán bộ còn hạn chế, thiếu hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ và cập nhật, cũng như sự chưa đồng bộ trong hệ thống văn bản pháp luật và chính sách quản lý tài sản công. So sánh với một số địa phương khác như huyện Phú Bình, Thái Nguyên và huyện Mường Ảng, Điện Biên, Sơn Dương còn cần cải thiện hơn về công tác kiểm tra, giám sát và áp dụng công nghệ trong quản lý tài sản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng giá trị tài sản công qua các năm, bảng phân tích tỷ lệ sử dụng tài sản và biểu đồ đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý tài sản công, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chế độ phân cấp quản lý tài sản công: Rà soát, điều chỉnh và cụ thể hóa các quy định về phân cấp quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương nhằm tăng cường trách nhiệm và hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Sở Tài chính tỉnh Tuyên Quang.

  2. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ quản lý tài sản công: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài sản công, cập nhật quy định pháp luật và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý. Mục tiêu nâng mức độ hiểu biết và năng lực quản lý cán bộ lên trên 4,5 điểm trên thang đánh giá. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng Nội vụ huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  3. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra tài sản công: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, tăng cường thanh tra đột xuất và xử lý nghiêm các vi phạm nhằm giảm tỷ lệ tài sản sử dụng sai mục đích xuống dưới 10% trong 3 năm tới. Chủ thể: Thanh tra huyện, Phòng Tài chính-Kế hoạch.

  4. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý tài sản công: Áp dụng công nghệ thông tin để xây dựng hệ thống quản lý tài sản công tập trung, cập nhật thường xuyên, hỗ trợ công tác kiểm kê, bảo dưỡng và thanh lý tài sản. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý tài sản công tại địa phương: Giúp hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, từ đó áp dụng vào thực tiễn quản lý tại các cơ quan, đơn vị.

  2. Cán bộ, công chức làm công tác tài chính, kế hoạch và quản lý tài sản: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, nguyên tắc và phương pháp quản lý tài sản công, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Là tài liệu tham khảo để xây dựng, điều chỉnh chính sách, quy định về quản lý tài sản công phù hợp với thực tế địa phương.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, phục vụ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài sản công là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, điều hành việc sử dụng, bảo vệ và phát triển tài sản thuộc sở hữu nhà nước nhằm đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và đúng mục đích. Đây là yếu tố then chốt giúp nhà nước sử dụng nguồn lực công một cách hợp lý, tránh lãng phí và thất thoát.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý tài sản công?
    Năng lực cán bộ quản lý, sự hiểu biết và thực hiện quy định pháp luật, hệ thống cơ sở dữ liệu tài sản và bộ máy quản lý là các yếu tố chủ quan quan trọng. Ngoài ra, hệ thống văn bản pháp luật và tiến bộ công nghệ cũng đóng vai trò hỗ trợ.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công tại các cơ quan nhà nước?
    Cần xây dựng kế hoạch quản lý tài sản rõ ràng, đào tạo cán bộ quản lý, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm để đảm bảo tài sản được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.

  4. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này là gì?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài sản công giai đoạn 2017-2019 và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn 174 đối tượng là lãnh đạo phòng ban và cán bộ quản lý tài sản công năm 2020.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các giải pháp được đề xuất có thể triển khai trong khoảng 3-5 năm, với các bước cụ thể như hoàn thiện chính sách, đào tạo cán bộ, xây dựng hệ thống dữ liệu và tăng cường kiểm tra giám sát nhằm đạt hiệu quả quản lý tài sản công bền vững.

Kết luận

  • Quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Sơn Dương có sự tăng trưởng về giá trị tài sản nhưng còn tồn tại nhiều hạn chế về hiệu quả sử dụng và quản lý.
  • Năng lực cán bộ, hệ thống cơ sở dữ liệu và chính sách pháp luật là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến công tác quản lý tài sản công.
  • Công tác thanh tra, kiểm tra cần được tăng cường để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài sản công, bao gồm hoàn thiện phân cấp quản lý, đào tạo cán bộ, xây dựng hệ thống dữ liệu và nâng cao kiểm tra giám sát.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2022-2025, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Sơn Dương.

Để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, các cơ quan, đơn vị thuộc UBND huyện Sơn Dương cần chủ động áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cấp, ngành liên quan nhằm phát huy tối đa nguồn lực tài sản công phục vụ phát triển địa phương.