Tổng quan nghiên cứu

Quản lý mua sắm tài sản công là một trong những hoạt động trọng yếu nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) và nâng cao chất lượng phục vụ trong các cơ quan hành chính. Tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) Nam Định, với tổng số 209 cán bộ công chức và người lao động, công tác mua sắm tài sản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện làm việc và thực hiện nhiệm vụ chính trị địa phương. Giai đoạn 2021-2023, KBNN Nam Định đã thực hiện mua sắm tài sản với tổng nguyên giá tăng từ 1.094 triệu đồng lên 1.754 triệu đồng, phản ánh nhu cầu nâng cấp cơ sở vật chất ngày càng cao.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế như số lượng và chất lượng tài sản chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, tổ chức mua sắm còn lúng túng, thời gian mua sắm kéo dài trung bình 6 tháng từ lập dự toán đến bàn giao. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý mua sắm tài sản tại KBNN Nam Định, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện đến năm 2030, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN và minh bạch trong quản lý tài sản công. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động mua sắm tài sản tại KBNN tỉnh Nam Định và 8 KBNN huyện trực thuộc trong giai đoạn 2021-2023.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: (1) Lý thuyết quản lý mua sắm tài sản công, nhấn mạnh các nguyên tắc tiết kiệm, minh bạch, công bằng và hiệu quả kinh tế trong sử dụng NSNN; (2) Mô hình quản lý mua sắm tài sản của KBNN cấp tỉnh, bao gồm các khái niệm về bộ máy quản lý, quy trình lập dự toán, thực hiện dự toán, kiểm tra và quyết toán kinh phí mua sắm.

Các khái niệm trọng tâm gồm:

  • Mua sắm phân tán: phương thức mua sắm do các đơn vị trực thuộc tự chủ tổ chức đấu thầu, phù hợp với đặc thù từng đơn vị.
  • Tiêu chuẩn, định mức tài sản: quy định về số lượng, chất lượng tài sản được phép mua sắm nhằm đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả.
  • Quy trình quản lý mua sắm: gồm lập dự toán, thực hiện dự toán, kiểm tra và quyết toán kinh phí.
  • Nguyên tắc quản lý mua sắm: tiết kiệm, công bằng, minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp lý thuyết, phân tích số liệu thứ cấp và phỏng vấn sâu. Dữ liệu thu thập từ báo cáo quyết toán NSNN, báo cáo đấu thầu, báo cáo tài sản và các văn bản pháp luật liên quan giai đoạn 2021-2023 tại KBNN Nam Định. Cỡ mẫu gồm toàn bộ 209 cán bộ công chức và người lao động tại KBNN tỉnh và 8 huyện trực thuộc. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ dự toán được phê duyệt, tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu, và phân tích định tính từ phỏng vấn sâu cán bộ quản lý mua sắm.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2024 đến tháng 12/2024, gồm ba bước chính: nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý mua sắm tài sản.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng dự toán và thực hiện mua sắm tài sản: Tổng số lượng tài sản mua sắm tăng từ 28 chiếc năm 2021 lên 40 chiếc năm 2023, nguyên giá mua sắm tăng từ 1.094 triệu đồng lên 1.754 triệu đồng. Tỷ lệ dự toán được phê duyệt đạt 83,5% năm 2021, tăng lên 94,7% năm 2022 nhưng giảm xuống 56,4% năm 2023 do không phê duyệt dự toán kiốt điện tử.

  2. Hiệu quả đấu thầu và tiết kiệm chi phí: Qua hình thức chào hàng cạnh tranh, tỷ lệ tiết kiệm chi phí đạt 0,4% năm 2021, 0,5% năm 2022 và tăng lên 4,3% năm 2023. Hình thức chỉ định thầu cũng đạt tỷ lệ tiết kiệm từ 0,45% đến 1,9% trong giai đoạn 2021-2023.

  3. Bộ máy quản lý mua sắm còn hạn chế về nhân lực: Tổng số cán bộ công chức tham gia quản lý mua sắm là 13 người, đều có trình độ đại học và sau đại học, nhưng làm việc kiêm nhiệm, chưa chuyên nghiệp hóa hoàn toàn. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả và tiến độ mua sắm.

  4. Thời gian mua sắm kéo dài: Trung bình mất khoảng 6 tháng từ khi lập dự toán đến bàn giao tài sản, gây khó khăn trong đáp ứng nhu cầu cấp bách của đơn vị.

Thảo luận kết quả

Việc tăng trưởng dự toán và nguyên giá mua sắm phản ánh nhu cầu nâng cấp cơ sở vật chất nhằm đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa nền hành chính. Tỷ lệ dự toán được phê duyệt cao trong hai năm đầu cho thấy sự đồng thuận trong kế hoạch chi tiêu, tuy nhiên sự sụt giảm năm 2023 do các yếu tố kỹ thuật và chính sách liên quan đến kiốt điện tử cần được xem xét điều chỉnh.

Hiệu quả tiết kiệm qua đấu thầu cho thấy quy trình mua sắm ngày càng được cải thiện, đặc biệt là qua hình thức chào hàng cạnh tranh. Tuy nhiên, việc nhân lực quản lý còn hạn chế về số lượng và chuyên môn nghiệp vụ là nguyên nhân chính dẫn đến thời gian mua sắm kéo dài và một số sai sót trong quá trình thực hiện.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý tài sản công, kết quả này phù hợp với xu hướng cần tăng cường chuyên môn hóa và ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý mua sắm. Việc minh bạch và tuân thủ quy trình cũng góp phần giảm thiểu rủi ro tham nhũng, lãng phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dự toán mua sắm, bảng so sánh tỷ lệ tiết kiệm qua các hình thức đấu thầu và biểu đồ cơ cấu nhân lực quản lý mua sắm theo năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và chuyên môn hóa đội ngũ quản lý mua sắm: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về pháp luật đấu thầu, kỹ năng quản lý dự án và công nghệ thông tin cho cán bộ phòng Tài vụ - Quản trị. Mục tiêu nâng cao năng lực chuyên môn trong vòng 12 tháng, do KBNN Nam Định phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  2. Rút ngắn thời gian quy trình mua sắm: Áp dụng phần mềm quản lý mua sắm tài sản tích hợp để tự động hóa các bước lập dự toán, thẩm định và phê duyệt. Mục tiêu giảm thời gian mua sắm xuống còn dưới 3 tháng trong vòng 2 năm tới, do phòng Tài vụ - Quản trị chủ trì triển khai.

  3. Hoàn thiện quy trình kiểm tra và quyết toán kinh phí: Xây dựng quy trình kiểm tra nội bộ chặt chẽ hơn, tăng cường giám sát và đánh giá định kỳ nhằm phát hiện sớm sai sót và xử lý kịp thời. Mục tiêu nâng tỷ lệ quyết toán đúng hạn lên trên 98% trong 3 năm tới, do Phòng Thanh tra - Kiểm tra thực hiện.

  4. Đa dạng hóa nhà cung cấp và tăng cường cạnh tranh: Mở rộng danh sách nhà thầu, áp dụng đấu thầu rộng rãi cho các gói thầu có giá trị lớn nhằm tận dụng lợi thế kinh tế quy mô và nâng cao chất lượng tài sản mua sắm. Mục tiêu tăng số lượng nhà thầu tham gia đấu thầu lên 20% trong 2 năm tới, do phòng Tài vụ - Quản trị phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tại Kho bạc Nhà nước các cấp: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả quản lý mua sắm tài sản, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện quy trình và tiết kiệm ngân sách.

  2. Các cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và ngân sách: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn quản lý tài sản công, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về quản lý tài sản công và mua sắm công.

  4. Các tổ chức tư vấn và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đấu thầu: Hiểu rõ quy trình, tiêu chuẩn và yêu cầu của KBNN trong mua sắm tài sản, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ và đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý mua sắm tài sản tại KBNN Nam Định có những đặc thù gì?
    Quản lý mua sắm tại KBNN Nam Định tập trung vào tài sản phục vụ hoạt động kho quỹ, bao gồm máy móc thiết bị chuyên dùng và thiết bị văn phòng, với quy trình mua sắm phân tán nhằm đáp ứng nhanh nhu cầu từng đơn vị trực thuộc.

  2. Tại sao thời gian mua sắm tài sản kéo dài đến 6 tháng?
    Do quy trình phức tạp gồm nhiều bước thẩm định, đấu thầu, phê duyệt và bàn giao, cùng với hạn chế về nhân lực chuyên môn và thủ tục hành chính, dẫn đến thời gian thực hiện kéo dài.

  3. Các hình thức mua sắm tài sản phổ biến tại KBNN Nam Định là gì?
    Chủ yếu là chào hàng cạnh tranh và chỉ định thầu, với ưu điểm tiết kiệm chi phí và đảm bảo minh bạch, phù hợp với quy mô và đặc thù tài sản mua sắm.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tiết kiệm trong mua sắm tài sản?
    Tăng cường cạnh tranh qua đấu thầu rộng rãi, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đào tạo nhân lực chuyên môn và kiểm soát chặt chẽ quy trình mua sắm.

  5. Vai trò của kiểm tra mua sắm tài sản trong quản lý tài sản công?
    Kiểm tra giúp đảm bảo tuân thủ quy trình, phát hiện sai sót, ngăn ngừa tham nhũng và lãng phí, từ đó nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng NSNN.

Kết luận

  • Quản lý mua sắm tài sản tại KBNN Nam Định đã đạt được những kết quả tích cực với sự tăng trưởng về số lượng và giá trị tài sản mua sắm trong giai đoạn 2021-2023.
  • Hiệu quả tiết kiệm chi phí qua đấu thầu được cải thiện rõ rệt, đặc biệt qua hình thức chào hàng cạnh tranh.
  • Bộ máy quản lý còn hạn chế về nhân lực chuyên môn và thời gian thực hiện quy trình mua sắm còn kéo dài, ảnh hưởng đến hiệu quả chung.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin, hoàn thiện quy trình kiểm tra và đa dạng hóa nhà cung cấp.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý mua sắm tài sản công, đảm bảo sử dụng NSNN tiết kiệm, minh bạch và hiệu quả đến năm 2030.

Học viên và các cơ quan liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện công tác quản lý mua sắm tài sản, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả thực hiện trong các giai đoạn tiếp theo.