Tổng quan nghiên cứu

Tính đến đầu năm 2017, Việt Nam có gần 800 đô thị với khoảng 38% dân số sinh sống tại các khu vực này, đóng góp hơn 70% GDP quốc gia. Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, là đô thị loại III với diện tích 83,69 km² và dân số hơn 500.000 người. Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 18,5%/năm, trong đó ngành công nghiệp chiếm gần 74%, dịch vụ trên 25%. Sự phát triển nhanh chóng của Thuận An kéo theo áp lực lớn lên hạ tầng kỹ thuật và xã hội, đặc biệt là giao thông và nhà ở. Tình trạng xây dựng không phép, lấn chiếm vỉa hè, ùn tắc giao thông, quảng cáo ngoài trời không theo quy hoạch và ô nhiễm môi trường đang diễn ra phổ biến, ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự đô thị và chất lượng sống của người dân.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý nhà nước (QLNN) về trật tự đô thị (TTĐT) trên địa bàn Thuận An trong giai đoạn 2013-2017, với mục tiêu đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý trật tự xây dựng, trật tự giao thông đường bộ và trật tự quảng cáo ngoài trời. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, góp phần phát triển bền vững đô thị, bảo vệ quyền lợi người dân và nâng cao mỹ quan đô thị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác-Lênin làm phương pháp luận tổng quát. Khung lý thuyết tập trung vào ba khái niệm chính: quản lý nhà nước, trật tự đô thị và quản lý nhà nước về trật tự đô thị. Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính nhằm duy trì ổn định và phát triển xã hội. Trật tự đô thị là sự sắp xếp có tổ chức, ổn định các hoạt động của cá nhân, tổ chức và các vấn đề về quy hoạch, hạ tầng, môi trường tại đô thị. QLNN về TTĐT là hoạt động quản lý nhằm đảm bảo trật tự, kỷ luật trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông và quảng cáo ngoài trời.

Ngoài ra, luận văn áp dụng các nguyên tắc quản lý nhà nước như nguyên tắc Đảng lãnh đạo, nhân dân tham gia, quản lý bằng pháp luật, bình đẳng, tập trung dân chủ, quản lý theo ngành kết hợp địa giới hành chính và quản lý theo chức năng. Các yếu tố tác động đến QLNN về TTĐT như sự phát triển đô thị, năng lực quản lý của chủ thể, sự đồng bộ của thể chế pháp luật và sự tham gia của xã hội cũng được phân tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập và hồi cố dữ liệu từ các nguồn chính thức như báo cáo, văn bản pháp luật, số liệu thống kê của UBND thị xã Thuận An và các cơ quan liên quan. Phương pháp tổng hợp, phân tích được áp dụng để đánh giá thực trạng QLNN về TTĐT, phân tích các quy định pháp luật và thực tiễn thi hành. Phương pháp thống kê được sử dụng để xử lý số liệu về cấp phép xây dựng, xử phạt vi phạm, tình hình giao thông và quảng cáo ngoài trời.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ hồ sơ cấp phép xây dựng, các biên bản xử phạt vi phạm hành chính và số liệu liên quan giai đoạn 2013-2017 trên địa bàn Thuận An. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ dữ liệu có sẵn nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2013-2017, phù hợp với phạm vi và mục tiêu nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng cấp phép xây dựng và vi phạm xây dựng: Trung bình mỗi năm UBND thị xã Thuận An nhận khoảng 3.583 hồ sơ xin cấp phép xây dựng và cấp khoảng 3.268 giấy phép, đạt tỷ lệ giải quyết hồ sơ 91,2%. Tuy nhiên, số lượt kiểm tra công trình xây dựng chỉ chiếm khoảng 11-27% so với số giấy phép cấp, cho thấy công tác hậu kiểm còn hạn chế. Tỷ lệ vi phạm xây dựng chiếm phần lớn là xây dựng sai nội dung giấy phép (64,2% năm 2017) và xây dựng không phép (35,8% năm 2017). Tỷ lệ công trình bị buộc tháo dỡ chỉ chiếm khoảng 32,2%-87,4% trong số công trình vi phạm, còn lại được tồn tại sau xử phạt.

  2. Tình hình trật tự giao thông: Thuận An có 33 tuyến đường chính với tổng chiều dài 318,27 km, mật độ đường chính đạt 6,27 km/km². Tuy nhiên, nhiều tuyến đường không có dải phân cách cố định, hệ thống chiếu sáng bị hư hỏng, mặt đường thường xuyên hư hỏng, gây nguy hiểm và tai nạn giao thông. Tình trạng lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh diễn ra phổ biến, khiến người đi bộ phải đi xuống lòng đường, làm gia tăng ùn tắc và nguy cơ tai nạn.

  3. Quản lý trật tự quảng cáo ngoài trời: Các phương tiện quảng cáo ngoài trời trên địa bàn chưa được quản lý chặt chẽ, không tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật, gây mất mỹ quan đô thị. Việc xử lý vi phạm còn hạn chế do thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng và thiếu nguồn lực thực thi.

  4. Năng lực quản lý và thể chế pháp luật: Năng lực cán bộ công chức tham gia QLNN về TTĐT còn hạn chế, thiếu quyết liệt và sâu sát trong thực thi công vụ. Thể chế pháp luật về TTĐT chưa đồng bộ, có sự chồng chéo và chưa phù hợp hoàn toàn với thực tiễn phát triển đô thị, dẫn đến hiệu quả quản lý thấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác QLNN về TTĐT tại Thuận An còn nhiều bất cập, đặc biệt trong công tác hậu kiểm xây dựng và xử lý vi phạm. Việc tập trung chủ yếu vào cấp phép xây dựng mà thiếu kiểm tra, giám sát sau cấp phép làm gia tăng vi phạm xây dựng không phép và sai phép. Tình trạng lấn chiếm vỉa hè và quảng cáo ngoài trời không theo quy hoạch phản ánh sự thiếu đồng bộ trong quản lý và thiếu nguồn lực thực thi.

So sánh với các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, Thuận An cũng gặp phải những thách thức tương tự về ùn tắc giao thông, vi phạm trật tự vỉa hè và xây dựng trái phép. Tuy nhiên, quy mô và nguồn lực quản lý tại Thuận An còn hạn chế hơn, đòi hỏi các giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cấp phép xây dựng, số lượt kiểm tra công trình, tỷ lệ vi phạm và xử phạt, cũng như bản đồ phân bố các điểm ùn tắc giao thông và vi phạm quảng cáo ngoài trời để minh họa rõ hơn thực trạng và mức độ ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác hậu kiểm xây dựng: UBND thị xã cần nâng cao tỷ lệ kiểm tra, giám sát công trình xây dựng sau cấp phép, đặc biệt tập trung vào các khu vực có mật độ xây dựng cao và các dự án nhà ở công nhân. Mục tiêu đạt ít nhất 50% công trình được kiểm tra hàng năm trong vòng 3 năm tới.

  2. Nâng cao năng lực và đạo đức công vụ của cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng thực thi công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức tham gia QLNN về TTĐT. Xây dựng cơ chế khen thưởng, xử lý nghiêm minh các trường hợp thiếu trách nhiệm, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong 2 năm tới.

  3. Hoàn thiện thể chế pháp luật và quy định địa phương: Rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến TTĐT, đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với đặc điểm phát triển của Thuận An. Xây dựng quy hoạch chi tiết về quảng cáo ngoài trời và trật tự vỉa hè, làm cơ sở pháp lý cho quản lý hiệu quả trong 3 năm tới.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và huy động sự tham gia xã hội: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, lực lượng công an, quản lý đô thị và các tổ chức xã hội trong công tác quản lý trật tự đô thị. Khuyến khích người dân, doanh nghiệp tham gia giám sát và phản ánh vi phạm, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

  5. Đầu tư nâng cấp hạ tầng giao thông và hệ thống chiếu sáng: Cải tạo, sửa chữa các tuyến đường bị hư hỏng, xây dựng dải phân cách cố định, nâng cấp hệ thống chiếu sáng để giảm thiểu tai nạn giao thông và ùn tắc. Ưu tiên các tuyến đường trọng điểm có mật độ phương tiện cao trong vòng 5 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương: UBND thị xã Thuận An và các phòng ban chuyên môn có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để hoàn thiện công tác quản lý trật tự đô thị, xây dựng kế hoạch và chính sách phù hợp.

  2. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý công: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về QLNN về TTĐT, giúp mở rộng hiểu biết và phát triển nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực quản lý đô thị.

  3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư bất động sản: Hiểu rõ về quy trình cấp phép xây dựng, các quy định pháp luật và thực trạng quản lý giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro pháp lý và nâng cao hiệu quả đầu tư.

  4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nắm bắt được các vấn đề về trật tự đô thị, quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong việc tham gia giám sát, góp phần xây dựng môi trường sống văn minh, an toàn và bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về trật tự đô thị gồm những nội dung chính nào?
    QLNN về TTĐT tập trung vào quản lý trật tự xây dựng, trật tự giao thông đường bộ và trật tự quảng cáo ngoài trời. Nội dung bao gồm cấp phép xây dựng, kiểm tra, xử lý vi phạm, quy hoạch hạ tầng, đảm bảo an toàn giao thông và mỹ quan đô thị.

  2. Tại sao công tác hậu kiểm xây dựng lại quan trọng?
    Hậu kiểm giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm xây dựng không phép, sai phép, bảo vệ quy hoạch đô thị và mỹ quan. Thiếu hậu kiểm dẫn đến vi phạm lan rộng, phá vỡ quy hoạch và gây mất trật tự đô thị.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng lấn chiếm vỉa hè tại Thuận An?
    Nguyên nhân gồm áp lực dân số và nhu cầu sinh kế cao, ý thức chấp hành pháp luật của người dân chưa cao, sự thiếu quyết liệt và phối hợp chưa đồng bộ của các cơ quan quản lý.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý quảng cáo ngoài trời?
    Cần xây dựng quy hoạch quảng cáo chi tiết, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, phối hợp liên ngành và nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân về quy định quảng cáo.

  5. Vai trò của xã hội trong quản lý trật tự đô thị là gì?
    Xã hội tham gia giám sát, phản ánh vi phạm, phối hợp với cơ quan quản lý trong việc duy trì trật tự đô thị, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và xây dựng đô thị văn minh.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về QLNN trật tự đô thị, tập trung vào ba lĩnh vực chính: xây dựng, giao thông và quảng cáo ngoài trời.
  • Thực trạng QLNN tại Thuận An còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong công tác hậu kiểm xây dựng, quản lý giao thông và quảng cáo.
  • Năng lực cán bộ và sự đồng bộ của thể chế pháp luật là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện thể chế, tăng cường phối hợp liên ngành và huy động sự tham gia xã hội.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng quản lý trật tự đô thị, đồng thời triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2027 để góp phần phát triển bền vững đô thị Thuận An.

Call to action: Các cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả quản lý trật tự đô thị, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển đô thị.