Tổng quan nghiên cứu

Đầu tư công đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội, chiếm khoảng 34% tổng vốn đầu tư toàn xã hội tại Việt Nam trong giai đoạn 2016-2020. Huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, với diện tích 556,1 km² và dân số hơn 164.000 người, là một địa phương có vị trí chiến lược ven biển, sở hữu hệ thống giao thông thuận lợi như Quốc lộ 1A và tuyến đường ven biển. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về đầu tư công tại đây còn tồn tại nhiều hạn chế như hiệu quả sử dụng vốn chưa cao, tiến độ giải ngân chậm và chất lượng công trình chưa đảm bảo. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn huyện Phù Mỹ trong giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2023-2025 và tầm nhìn đến năm 2030. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công và tăng cường minh bạch trong quản lý đầu tư công tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý nhà nước và lý thuyết đầu tư công. Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính nhằm thực thi pháp luật và chính sách, đảm bảo sự ổn định và phát triển xã hội. Đầu tư công là hoạt động sử dụng vốn nhà nước để thực hiện các chương trình, dự án phát triển kết cấu hạ tầng và dịch vụ công, theo quy định tại Luật Đầu tư công. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: quản lý nhà nước về đầu tư công, nguyên tắc quản lý đầu tư công (tuân thủ pháp luật, phù hợp chiến lược phát triển, trách nhiệm và quyền hạn rõ ràng, tiết kiệm hiệu quả, minh bạch công khai), và các nội dung quản lý nhà nước như ban hành văn bản quy phạm pháp luật, xây dựng kế hoạch đầu tư, kiểm tra giám sát, xử lý vi phạm. Ngoài ra, luận văn còn tham khảo kinh nghiệm quản lý đầu tư công tại các địa phương lân cận như thị xã Hoài Nhơn và huyện An Lão để rút ra bài học phù hợp cho huyện Phù Mỹ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các cơ quan quản lý như Phòng Tài chính - Kế hoạch, Phòng Kinh tế - Hạ tầng, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng huyện Phù Mỹ, cùng các báo cáo, văn bản pháp luật liên quan. Phân tích tổng hợp được áp dụng để đánh giá thực trạng, kết quả và hạn chế trong quản lý đầu tư công. Phương pháp logic và lịch sử giúp phân tích tiến trình phát triển kinh tế - xã hội và quản lý đầu tư công của huyện trong giai đoạn 2018-2022. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án đầu tư công do UBND huyện Phù Mỹ làm chủ đầu tư hoặc được ủy quyền trong giai đoạn này. Phương pháp phân tích định lượng và định tính được kết hợp nhằm đánh giá hiệu quả quản lý, tiến độ giải ngân, chất lượng công trình và mức độ tuân thủ pháp luật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công còn thấp: Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn huyện Phù Mỹ trong giai đoạn 2018-2022 đạt khoảng 75%, thấp hơn mức trung bình của tỉnh Bình Định là 82%. Tiến độ giải ngân chậm ảnh hưởng đến việc đưa các công trình vào khai thác sử dụng đúng kế hoạch.

  2. Chất lượng công trình đầu tư chưa đảm bảo: Qua thanh tra, kiểm tra, có khoảng 20% dự án đầu tư công tại huyện Phù Mỹ phát hiện sai sót về thiết kế, thi công không đúng hồ sơ, và hồ sơ hoàn công không chính xác, dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn và ảnh hưởng đến uy tín quản lý.

  3. Công tác kiểm tra, giám sát còn hạn chế: So với thị xã Hoài Nhơn, nơi đã kiểm tra 20,64% số dự án hoàn thành trong giai đoạn 2018-2022, huyện Phù Mỹ mới thực hiện kiểm tra khoảng 15% dự án, chưa đủ để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm, gây lãng phí nguồn lực.

  4. Nguồn nhân lực quản lý đầu tư công còn yếu: Đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư công tại huyện Phù Mỹ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, thiếu kỹ năng chuyên môn và chưa áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý, ảnh hưởng đến năng lực điều hành và giám sát dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật địa phương, quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tư còn dàn trải, chưa tập trung vào các dự án trọng điểm. So sánh với kinh nghiệm của thị xã Hoài Nhơn và huyện An Lão, việc chú trọng xây dựng quy hoạch, kế hoạch đầu tư công bài bản và tăng cường thanh tra, kiểm tra đã giúp nâng cao hiệu quả quản lý. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý đầu tư công cũng là yếu tố then chốt để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ giải ngân vốn đầu tư công theo năm và bảng tổng hợp kết quả thanh tra, kiểm tra các dự án để minh họa rõ hơn về thực trạng và xu hướng cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư công: Ban hành các quy định cụ thể, phù hợp với điều kiện địa phương nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho hoạt động đầu tư công. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các sở ngành tỉnh. Thời gian: 2023-2024.

  2. Nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch và kế hoạch đầu tư công: Tập trung xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm theo hướng ưu tiên các dự án trọng điểm, có tác động lan tỏa phát triển kinh tế - xã hội. Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Tài chính huyện. Thời gian: 2023-2025.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát: Thiết lập các đoàn kiểm tra chuyên sâu, thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện sớm sai phạm, xử lý nghiêm minh các vi phạm để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Chủ thể: Thanh tra huyện, các phòng ban liên quan. Thời gian: 2023-2025.

  4. Phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ thông tin: Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý cho cán bộ quản lý đầu tư công; đồng thời triển khai hệ thống quản lý dự án điện tử để theo dõi tiến độ, chi phí và chất lượng dự án. Chủ thể: UBND huyện, Trung tâm CNTT tỉnh. Thời gian: 2023-2026.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước địa phương: Giúp nâng cao năng lực quản lý đầu tư công, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn và quản lý dự án.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư công, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các cơ quan thanh tra, kiểm tra và giám sát: Hỗ trợ xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát hiệu quả, phát hiện và xử lý vi phạm trong đầu tư công.

  4. Nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo địa phương: Cung cấp thông tin để xây dựng chính sách, quy hoạch và kế hoạch đầu tư công phù hợp với điều kiện thực tế, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả đầu tư.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về đầu tư công là gì?
    Quản lý nhà nước về đầu tư công là hoạt động của các cơ quan hành chính nhằm điều hành, giám sát và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công theo quy định pháp luật, đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

  2. Tại sao hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công lại quan trọng?
    Giải ngân vốn đầu tư công kịp thời giúp các dự án hoàn thành đúng tiến độ, phát huy hiệu quả sử dụng vốn, tránh lãng phí và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

  3. Những nguyên tắc cơ bản trong quản lý đầu tư công là gì?
    Bao gồm tuân thủ pháp luật, phù hợp chiến lược phát triển, rõ trách nhiệm quyền hạn, tiết kiệm hiệu quả và minh bạch công khai trong mọi hoạt động đầu tư.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch đầu tư công?
    Cần xây dựng kế hoạch dựa trên phân tích nhu cầu thực tế, ưu tiên dự án trọng điểm, đảm bảo cân đối nguồn lực và có sự tham gia của các bên liên quan.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý đầu tư công?
    Công nghệ thông tin giúp theo dõi tiến độ, chi phí, chất lượng dự án minh bạch, giảm thiểu sai sót và tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát đầu tư công.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về đầu tư công tại huyện Phù Mỹ còn nhiều hạn chế về hiệu quả giải ngân, chất lượng công trình và công tác kiểm tra giám sát.
  • Điều kiện tự nhiên thuận lợi nhưng cũng có những thách thức như thiên tai ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
  • Nguồn nhân lực quản lý đầu tư công cần được nâng cao về trình độ chuyên môn và kỹ năng ứng dụng công nghệ.
  • Kinh nghiệm từ các địa phương lân cận cho thấy tầm quan trọng của quy hoạch, kế hoạch đầu tư công bài bản và công tác thanh tra, kiểm tra hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao chất lượng lập kế hoạch, tăng cường kiểm tra giám sát và phát triển nguồn nhân lực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công trong giai đoạn tới.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả quản lý đầu tư công định kỳ.

Call to action: Các cơ quan quản lý địa phương cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Phù Mỹ.