I. Tổng Quan Về Lễ Hội Trò Trám Phú Thọ Nét Đẹp Văn Hóa
Lễ hội truyền thống là một sinh hoạt tổng hợp, bao gồm cả yếu tố tinh thần và vật chất. Được hình thành từ quá khứ, lễ hội truyền thống thể hiện quan niệm về thế giới, nhân sinh quan gắn liền với tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục tập quán, diễn xướng dân gian, văn hoá nghệ thuật. Lễ hội biểu thị giá trị văn hóa gắn với cộng đồng, trải qua nhiều thế hệ, trở thành sợi dây nối quá khứ, hiện tại và tương lai. Lễ hội góp phần giúp con người dễ hòa hợp hơn và tự nhìn nhận lại bản thân, hướng tới những giá trị cao đẹp. Lễ hội truyền thống mang nhiều giá trị văn hoá, ý nghĩa giáo dục về ý thức cộng đồng, cội nguồn dân tộc, truyền thống yêu nước. Chính vì thế, lễ hội có vai trò quan trọng trong việc bảo lưu và truyền bá các giá trị văn hoá truyền thống, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Lễ hội truyền thống là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hoá dân tộc, là hiện thân của bản sắc văn hoá và tinh thần đoàn kết dân tộc.
1.1. Nguồn Gốc và Ý Nghĩa Lễ Hội Trò Trám Tứ Xã
Hội Trò Trám của xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao có từ rất lâu đời với mục đích nhớ ơn tới người có công với làng xóm, cầu mong mùa màng tốt tươi, cây cối, vạn vật sinh sôi nảy nở, đời sống con người ấm no hạnh phúc. Mang lại niềm vui tiếng cười cho người dân Tứ Xã trong những dịp đầu xuân năm mới, để họ hăng say hơn trong lao động, bình yên trong cuộc sống. Lễ hội Trò Trám ra đời thoả mãn được những mong muốn khát vọng theo quy luật vạn vật sinh sôi nảy nở của tự nhiên.
1.2. Địa Điểm và Thời Gian Tổ Chức Lễ Hội Trò Trám
Xã Tứ Xã trước kia là làng Tứ Xã nằm ở phía nam của huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, Tứ Xã có tên là Cổ Lãm, tên tục là Kẻ Gáp, là nơi giao lưu gặp gỡ giữa miền núi và đồng bằng. Lễ hội Trò Trám hay còn gọi là lễ hội Linh tinh tình phộc ở làng Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
II. Thách Thức Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Bảo Tồn Bản Sắc
Lễ hội Trò Trám từ khi hình thành cũng không ít những lời bàn tán về tính dung tục của nó, nó vượt qua những nguyên tắc Nho giáo hàng ngàn năm ảnh hưởng đến Việt Nam. Một phần do chiến tranh xảy ra làm cho lễ hội chìm vào quên lãng và mai một. Cho đến năm 1993, lễ hội Trò Trám của người dân Tứ Xã chính thức được khôi phục; năm 2010, Uỷ ban nhân dân tỉnh Phú Thọ, Sở Văn hoá, Thông tin và Truyền thông đã ký quyết định công nhận Miếu Trò, không gian văn hoá của lễ hội là di tích Lịch sử - Văn hoá cấp tỉnh. Theo nhà nghiên cứu Toan Ánh trong một bài khảo cứu lễ hội ở miền Bắc nước ta đã liệt kê 17 điểm có lễ hội mang hình dáng tín ngưỡng phồn thực và khẳng định lễ hội Trò Trám là một lễ hội đặc sắc nhất, tuy nhiên ngày nay nó đã biến dạng, không còn tồn tại nguyên gốc và đầy đủ như xưa.
2.1. Khó Khăn Trong Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Sau Phục Hồi
Sau khi được khôi phục, bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động của lễ hội cũng gặp nhiều khó khăn, thử thách trong công tác quản lý do sự tác động của kinh tế, văn hoá, chính trị, xã hội hiện nay. Trước thực trạng trên và được sự đồng ý của Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Khoa Sau đại học học viên chọn đề tài: Quản lý lễ hội Trò Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ” làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý văn hoá.
2.2. Nghiên Cứu Về Lễ Hội Trò Trám Góc Độ Quản Lý Văn Hóa
Các tài liệu viết về lễ hội Trò Trám chủ yếu dừng lại ở miêu thuật lễ hội Trò Trám. Tuy nhiên lễ hội Trò Trám là một lễ hội truyền thống đã tồn tại lâu đời chứa đựng những giá trị văn hoá dân gian đặc sắc đến nay vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu từ góc độ quản lý lễ hội Trò Trám. Trên cơ sở tiếp thu, kế thừa những tài liệu của các nhà nghiên cứu, các học giả đi trước, học viên tập trung nghiên cứu về thực trạng quản lý tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý lễ hội đáp ứng nhu cầu du lịch tâm linh và tín ngưỡng thờ Mẫu qua đó bảo tồn và phát huy giá trị của di tích lịch sử văn hóa miễu Trò và lễ hội Trò Trám.
III. Phương Pháp Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Hiệu Quả Giải Pháp
Luận văn đi sâu khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý lễ hội Trò Trám ở xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Trên cơ sở đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo tồn và phát huy lễ hội Trò Trám trong giai đoạn hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm: Tập hợp và phân tích các công trình nghiên cứu của các tác giả đi trước viết về lễ hội và quản lý Trò Trám ở Tứ Xã. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý lễ hội, giới thiệu khái quát về lễ hội Trò Trám thuộc Miếu Trò ở Tứ Xã. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý và tổ chức lễ hội Trò Trám. Đề xuất giải pháp để nâng cao chất lượng quản lý lễ hội Trò Trám trong giai đoạn hiện nay.
3.1. Đối Tượng và Phạm Vi Nghiên Cứu Quản Lý Lễ Hội
Luận văn tập trung nghiên cứu về lễ hội và công tác quản lý lễ hội Trò Trám thuộc xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Phạm vi nghiên cứu bao gồm: Phạm vi không gian: Tìm hiểu về vùng đất, con người huyện Lâm Thao (tập trung chủ yếu ở xã Tứ Xã, nơi có di tích Miếu Trò). Phạm vi thời gian nghiên cứu: Lễ hội Trò Trám năm 2016 và 2017.
3.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Quản Lý Lễ Hội Trò Trám
Luận văn sử dụng phương pháp tiếp cận liên ngành: Văn hoá học, Quản lý văn hoá, Lịch sử, Bảo tàng học, xã hội học… Phương pháp khảo sát tại di tích và lễ hội: trực tiếp đến các di tích, lễ hội để thu thập thông tin trực quan về đối tượng nghiên cứu. Phân tích tài liệu thứ cấp. Thực hiện phỏng vấn sâu: đối với nhà quản lý và đại diện cộng đồng để lấy ý kiến đánh giá về hoạt động quản lý lễ hội truyền thống từ các cách nhìn khác nhau.
IV. Ứng Dụng Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Kinh Nghiệm Thực Tiễn
Luận văn là công trình nghiên cứu đầu tiên về quản lý lễ hội Trò Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao - một loại hình văn hoá phi vật thể. Đồng thời chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý lễ hội. Từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý lễ hội truyền thống gắn với phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương. Luận văn có thể là tài liệu giúp cho các nhà quản lý văn hoá tham khảo để đưa ra những chính sách phù hợp trong công tác quản lý lễ hội Trò Trám nói riêng, lễ hội truyền thống nói chung.
4.1. Đánh Giá Thực Trạng Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Hiện Nay
Chương 2 của luận văn tập trung vào thực trạng quản lý lễ hội Trò Trám ở xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Nội dung bao gồm: Chủ thể và cơ chế quản lý. Các hoạt động quản lý của cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tự quản cộng đồng. Đánh giá hiệu quả quản lý, bao gồm ưu điểm, nguyên nhân, hạn chế và nguyên nhân.
4.2. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Lễ Hội Trò Trám
Chương 3 của luận văn đề xuất phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý lễ hội Trò Trám xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Các giải pháp được chia thành hai nhóm: Giải pháp cho cơ quan quản lý nhà nước và giải pháp nâng cao hiệu quả tự quản của cộng đồng.
V. Giá Trị Văn Hóa Lễ Hội Trò Trám Bảo Tồn và Phát Huy
Lễ hội truyền thống là một dạng sinh hoạt tín ngưỡng, tâm linh. Lễ hội là dịp biểu dương sức mạnh của cộng đồng địa phương, đoàn kết, giáo dục truyền thống cộng đồng. Lễ hội là hội chợ trưng bày các sản phẩm địa phương và các vùng khác, là dịp tổ chức các sinh hoạt nghệ thuật, các trò chơi giải trí, thể thao. Lễ hội là địa điểm hành hương của khách du lịch. Từ những đặc trưng trên cho thấy: “Lễ hội truyền thống” được hiểu là bộ phận những giá trị tốt đẹp, tích cực. Trong lễ hội đã được các thế hệ nối tiếp tái tạo và khẳng định xứng đáng được bảo tồn và phát huy trong đời sống văn hóa cộng đồng.
5.1. Lễ Hội Trò Trám Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Quốc Gia
Theo Điều 4 của Luật Di sản văn hoá, lễ hội truyền thống là bộ phận cấu thành di sản văn hoá quốc gia, là di sản văn hoá phi vật thể. Trong các loại hình di sản văn hoá phi vật thể, lễ hội truyền thống được xem là một loại hình di sản tiêu biểu, là một hiện tượng văn hoá gắn liền với điều kiện, trình độ phát triển kinh tế và sinh hoạt của con người.
5.2. Truyền Thống Văn Hóa Việt Nam Trong Lễ Hội Trò Trám
Sự tồn tại và phát triển của lễ hội là một quá trình lịch sử mà trong đó có biến đổi, tích luỹ và lựa chọn các giá trị văn hoá qua thời gian. Chính vì vậy, chúng ta có thể thấy những truyền thống văn hoá của người Việt được lưu giữ trong các lễ hội truyền thống còn tồn tại đến ngày nay. Và trong mỗi lễ hội truyền thống, đều có những đặc trưng cơ bản như sau:
VI. Tương Lai Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Phát Triển Bền Vững
Lễ hội truyền thống còn được hiểu là một thành tố quan trọng cấu thành hình thái văn hóa lịch sử tương ứng với những mô hình xã hội tổ chức khác nhau, hay hiểu một cách đơn giản nhất là: Lễ hội truyền thống là lễ hội của các xã hôi truyền thống. Trong loại hình lễ hội này được biểu hiện: Lễ hội là một hoạt động kỷ niệm định kỳ, biểu thị thế giới quan của một nền văn hóa hay một nhóm xã hội, thông qua hành lễ, diễn xướng, nghi lễ và trò chơi truyền thống.
6.1. Quản Lý Lễ Hội Trò Trám Hướng Đến Du Lịch Văn Hóa
Ngày nay lễ hội Trò Trám và các trò diễn “Bách nghệ khôi 3 hài” đã được đưa vào biểu diễn hàng năm tại lễ hội Đền Hùng để nhân dân trong cả nước biết đến. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển du lịch văn hóa gắn liền với lễ hội.
6.2. Bảo Tồn và Phát Huy Giá Trị Lễ Hội Trò Trám
Việc bảo tồn và phát huy giá trị của lễ hội Trò Trám cần có sự chung tay của cộng đồng, nhà nước và các tổ chức xã hội. Cần có những chính sách phù hợp để hỗ trợ và khuyến khích các hoạt động văn hóa truyền thống.
