Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, việc nâng cao chất lượng đánh giá kết quả học tập (ĐGKQHT) của học sinh trở thành yêu cầu cấp thiết. Đặc biệt, môn Toán ở các trường trung học phổ thông (THPT) đóng vai trò quan trọng trong phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên, thực trạng bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán cho giáo viên tại các trường THPT huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy và học. Nghiên cứu này nhằm khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán cho giáo viên tại 03 trường THPT huyện Bắc Hà trong năm học 2021-2022, với quy mô khảo sát gồm 22 cán bộ quản lý, 10 giáo viên dạy Toán và 135 học sinh. Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao năng lực đánh giá của giáo viên, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục môn Toán. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THPT trong công tác bồi dưỡng giáo viên, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018 và các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên. Lý thuyết quản lý được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) lên khách thể quản lý (giáo viên) nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu đề ra. Lý thuyết về năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán của giáo viên được xây dựng trên cơ sở tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để thực hiện nhiệm vụ đánh giá một cách chính xác, khách quan và công bằng. Các khái niệm chính bao gồm: năng lực đánh giá, bồi dưỡng năng lực, quản lý bồi dưỡng, phương pháp đánh giá thường xuyên và định kỳ, cũng như vai trò của hiệu trưởng trong quản lý bồi dưỡng. Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán và hiệu quả đánh giá của giáo viên, đồng thời xem xét các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến quá trình này.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu lý luận, văn bản pháp luật của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kết quả khảo sát thực trạng tại 03 trường THPT huyện Bắc Hà. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm quan sát, điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, cùng với ý kiến chuyên gia. Cỡ mẫu khảo sát gồm 22 cán bộ quản lý, 10 giáo viên dạy Toán và 135 học sinh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê để tổng hợp, phân tích định lượng và định tính, từ đó rút ra các kết luận về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2021-2022, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với bối cảnh địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán: Khoảng 70% cán bộ quản lý và giáo viên cho biết công tác lập kế hoạch bồi dưỡng chưa được thực hiện một cách bài bản và đồng bộ. Việc tổ chức bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, chưa chú trọng đầy đủ đến năng lực đánh giá kết quả học tập. So với các địa phương khác trong tỉnh, tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng chuyên sâu về đánh giá chỉ đạt khoảng 40%.

  2. Nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào kỹ thuật kiểm tra, đánh giá truyền thống, chưa đa dạng và chưa cập nhật đầy đủ các phương pháp đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh. Khoảng 60% giáo viên phản ánh các hình thức bồi dưỡng còn đơn điệu, chủ yếu là thuyết trình và chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo của người học.

  3. Năng lực đánh giá của giáo viên: Qua khảo sát, chỉ khoảng 55% giáo viên có năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán đạt mức khá trở lên theo chuẩn nghề nghiệp. Học sinh phản ánh rằng các phương pháp đánh giá hiện nay còn mang tính hình thức, chưa thực sự phản ánh đúng năng lực và tiến bộ của từng cá nhân.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Các yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, kinh phí bồi dưỡng còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức. Yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của cán bộ quản lý và động lực tham gia bồi dưỡng của giáo viên cũng là những rào cản lớn. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, những hạn chế này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương vùng cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán tại huyện Bắc Hà còn nhiều bất cập, đặc biệt trong khâu lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá hiệu quả bồi dưỡng. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu sự quan tâm đúng mức từ phía lãnh đạo nhà trường và các cấp quản lý giáo dục, cũng như hạn chế về nguồn lực vật chất và nhân lực chuyên môn. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi dưỡng năng lực đánh giá cần được đổi mới theo hướng phát huy năng lực tự học, tự nghiên cứu của giáo viên, kết hợp đa dạng các phương pháp bồi dưỡng như thảo luận nhóm, giải quyết tình huống, bồi dưỡng trực tuyến. Việc nâng cao năng lực đánh giá không chỉ giúp giáo viên thực hiện đánh giá chính xác, khách quan mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện năng lực học sinh, phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ năng lực đánh giá của giáo viên và bảng so sánh tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng theo từng nội dung, phương pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng bài bản, đồng bộ: Các trường THPT huyện Bắc Hà cần phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán theo từng năm học, đảm bảo tính hệ thống và kế thừa. Thời gian thực hiện: ngay từ năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường phối hợp với phòng giáo dục.

  2. Đa dạng hóa nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Cần cập nhật nội dung bồi dưỡng theo hướng phát triển năng lực đánh giá, kết hợp các phương pháp thảo luận nhóm, giải quyết tình huống, bồi dưỡng trực tuyến và tự học. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ giáo viên đạt năng lực đánh giá khá trở lên lên trên 80% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm bồi dưỡng giáo viên tỉnh và các trường THPT.

  3. Tăng cường cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính: Đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin phục vụ bồi dưỡng trực tuyến và hỗ trợ các hoạt động bồi dưỡng trực tiếp. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cấp chính quyền địa phương.

  4. Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý giáo dục: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao kỹ năng quản lý bồi dưỡng cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn. Mục tiêu trong 1 năm tới có ít nhất 90% cán bộ quản lý được tập huấn. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường THPT: Giúp nâng cao năng lực quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng đánh giá kết quả học tập môn Toán.

  2. Giáo viên dạy môn Toán tại các trường THPT: Cung cấp kiến thức, phương pháp và kỹ thuật đánh giá hiện đại, hỗ trợ phát triển năng lực đánh giá chính xác và toàn diện.

  3. Các nhà quản lý giáo dục cấp sở, phòng giáo dục: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với thực trạng địa phương.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học ngành Quản lý giáo dục và Giáo dục học: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán cho giáo viên?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao kiến thức, kỹ năng và thái độ đánh giá chính xác, khách quan, từ đó cải thiện chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh. Ví dụ, giáo viên có năng lực đánh giá tốt sẽ biết cách sử dụng đa dạng phương pháp đánh giá phù hợp với từng đối tượng học sinh.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất trong bối cảnh hiện nay?
    Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng trực tiếp, bồi dưỡng qua mạng và tự học được đánh giá cao vì vừa đảm bảo tính linh hoạt, vừa phát huy vai trò chủ động của giáo viên. Thảo luận nhóm và giải quyết tình huống cũng giúp giáo viên thực hành kỹ năng đánh giá.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng?
    Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất là yếu tố khách quan quan trọng, bên cạnh đó năng lực quản lý của cán bộ quản lý và động lực tham gia bồi dưỡng của giáo viên cũng quyết định hiệu quả. Ví dụ, thiếu thiết bị CNTT sẽ hạn chế bồi dưỡng trực tuyến.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của công tác bồi dưỡng?
    Có thể tổ chức kiểm tra định kỳ, đánh giá đột xuất, tự kiểm tra và thu thập phản hồi từ giáo viên, học sinh. Kết quả đánh giá phải được sử dụng để điều chỉnh nội dung và phương pháp bồi dưỡng.

  5. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá là gì?
    Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và đánh giá công tác bồi dưỡng, đảm bảo hoạt động này diễn ra hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán cho giáo viên tại các trường THPT huyện Bắc Hà còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong lập kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng.
  • Năng lực đánh giá của giáo viên chưa đồng đều, với khoảng 55% đạt mức khá trở lên, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học và đánh giá học sinh.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều tác động đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ các cấp quản lý và nhà trường.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm xây dựng kế hoạch bài bản, đa dạng hóa nội dung và phương pháp bồi dưỡng, tăng cường nguồn lực và nâng cao năng lực quản lý cán bộ.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục môn Toán tại địa phương, đồng thời là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý và giáo viên trong ngành giáo dục.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT huyện Bắc Hà cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Sở Giáo dục và Đào tạo để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng. Để biết thêm chi tiết và nhận hỗ trợ chuyên môn, quý độc giả và nhà quản lý giáo dục có thể liên hệ với Trung tâm bồi dưỡng giáo viên tỉnh Lào Cai.