Luận án tiến sĩ: Quan hệ kinh tế Trung Quốc - Châu Phi từ năm 2000 và gợi ý chính sách cho Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Xuân Bách
• Người hướng dẫn: PGS. Bùi Nhật Quang
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Quan hệ kinh tế Trung Quốc - Châu Phi từ 2000 đến nay và gợi ý chính sách cho Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
• 1.4. Cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu và khung phân tích
• 2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• 2.1. Các nghiên cứu trong nước
• 2.2. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.3. Kết luận rút ra từ những công trình liên quan đến đề tài luận án và vấn đề tiếp tục nghiên cứu
• 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUAN HỆ KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC VỚI CHÂU PHI
• 3.1. Cơ sở lý luận cho việc đánh giá quan hệ kinh tế của Trung Quốc với châu Phi. Một số luận điểm về quan hệ kinh tế của Trung Quốc với châu Phi
• 3.2. Các yếu tố tác động, cơ chế và nội dung đánh giá quan hệ kinh tế của Trung Quốc với châu Phi. Các yếu tố tác động
• 3.3. Cơ sở thực tiễn của quan hệ kinh tế của Trung Quốc với Châu Phi
• 3.4. Sự trỗi dậy của nền kinh tế Trung Quốc và tiềm năng của Châu Phi
• 3.5. Lịch sử quan hệ và chính sách của Trung Quốc đối với Châu Phi
• 3.6. Mối quan tâm lợi ích của Trung Quốc và Châu Phi
• 3.7. Kết luận chương 2
• 4. THỰC TRẠNG QUAN HỆ KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC VỚI CHÂU PHI TỪ NĂM 2000 ĐẾN NAY
• 4.1. Thực trạng quan hệ thương mại của Trung Quốc với Châu Phi
• 4.2. Thực trạng quan hệ đầu tư của Trung Quốc với Châu Phi
• 4.3. Thực trạng viện trợ của Trung Quốc dành cho Châu Phi
• 4.4. Đánh giá thực trạng quan hệ kinh tế của Trung Quốc với Châu Phi từ năm 2000 đến nay
• 4.5. Các kết quả đạt được
• 4.6. Những vấn đề đặt ra và nguyên nhân
• 4.7. Kết luận chương 3
• 5. TRIỂN VỌNG QUAN HỆ KINH TẾ CỦA TRUNG QUỐC VỚI CHÂU PHI VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM
• 5.1. Triển vọng quan hệ kinh tế của Trung Quốc với Châu Phi trong giai đoạn mới
• 5.2. Thực trạng quan hệ kinh tế Việt Nam – Châu Phi thời gian qua
• 5.3. Hoạt động thương mại – đầu tư Việt Nam – Châu Phi thời gian qua
• 5.4. Thành công, hạn chế trong quan hệ kinh tế Việt Nam – Châu Phi thời gian qua và nguyên nhân
• 5.5. Bài học cho Việt Nam từ quan hệ kinh tế Trung Quốc - Châu Phi
• 5.6. Kiến nghị chính sách cho Việt Nam
• 5.7. Kết luận chương 4
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Quan hệ kinh tế Trung Quốc Châu Phi từ 2000 đến nay

Quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và Châu Phi từ năm 2000 đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Sự kiện Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - Châu Phi (FOCAC) năm 2000 đánh dấu bước ngoặt trong việc tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai bên. Trung Quốc đã triển khai chiến lược 'Đi ra ngoài', tập trung vào các lĩnh vực như đầu tư nước ngoài, thương mại quốc tế, và viện trợ phát triển. Châu Phi, với nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và thị trường tiềm năng, đã trở thành đối tác chiến lược của Trung Quốc. Các dự án đầu tư Trung Quốc vào Châu Phi đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của nhiều quốc gia châu lục này, đồng thời mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trên toàn cầu.

1.1. Thương mại quốc tế

Thương mại quốc tế giữa Trung Quốc và Châu Phi đã tăng trưởng đáng kể từ năm 2000. Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Châu Phi, với kim ngạch trao đổi hàng hóa tăng gấp nhiều lần. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Châu Phi sang Trung Quốc bao gồm dầu mỏ, khoáng sản và nông sản. Ngược lại, Trung Quốc xuất khẩu sang Châu Phi các sản phẩm công nghiệp, máy móc và thiết bị. Mối quan hệ thương mại này đã mang lại lợi ích kinh tế cho cả hai bên, nhưng cũng đặt ra thách thức về sự phụ thuộc quá mức của Châu Phi vào Trung Quốc.

1.2. Đầu tư nước ngoài

Đầu tư nước ngoài của Trung Quốc vào Châu Phi tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực khai thác tài nguyên, cơ sở hạ tầng và nông nghiệp. Các dự án lớn như đường sắt, cảng biển và nhà máy điện đã góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng tại nhiều quốc gia châu lục này. Tuy nhiên, đầu tư Trung Quốc cũng bị chỉ trích vì gây ô nhiễm môi trường và không tạo ra nhiều việc làm cho người dân địa phương. Mặc dù vậy, Châu Phi vẫn coi Trung Quốc là đối tác quan trọng trong phát triển kinh tế.

II. Gợi ý chính sách cho Việt Nam

Từ việc nghiên cứu quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và Châu Phi, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm để thúc đẩy hợp tác kinh tế với Châu Phi. Việt Nam cần xây dựng chiến lược dài hạn, tập trung vào các lĩnh vực thế mạnh như nông nghiệp, dệt may và xây dựng cơ sở hạ tầng. Đồng thời, Việt Nam cần tận dụng mối quan hệ truyền thống tốt đẹp với các nước Châu Phi để mở rộng thị trường và tăng cường quan hệ đối tác.

2.1. Hợp tác phát triển

Việt Nam nên học hỏi từ Trung Quốc trong việc triển khai các dự án hợp tác phát triển tại Châu Phi. Các dự án này cần tập trung vào phát triển bền vững, đảm bảo lợi ích cho cả hai bên. Việt Nam có thể hợp tác với Châu Phi trong các lĩnh vực như nông nghiệp công nghệ cao, chế biến thực phẩm và phát triển năng lượng tái tạo.

2.2. Chính sách đối ngoại

Việt Nam cần xây dựng chính sách đối ngoại linh hoạt, tăng cường quan hệ song phương với các nước Châu Phi. Việc tham gia các diễn đàn quốc tế và ký kết các hiệp định thương mại tự do sẽ giúp Việt Nam mở rộng ảnh hưởng tại Châu Phi. Đồng thời, Việt Nam cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực và hỗ trợ doanh nghiệp trong nước thâm nhập thị trường Châu Phi.