Luận Văn Thạc Sĩ: Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Theo Dự Án Trong Hóa Học Hữu Cơ Lớp 9

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Dịu
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Xuân Trường
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Hóa học
• Đề tài: Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án phần Hóa học hữu cơ lớp 9
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sỹ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG DẠY HỌC THEO DỰ ÁN
• 1.1. Đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS
• 1.2. Sự cần thiết phải đổi mới PPDH
• 1.3. Đổi mới phương pháp dạy học ở Việt Nam
• 1.4. Đổi mới phương pháp dạy học hóa học ở trường trung học
• 1.5. Dạy – Học tích cực
• 1.5.1. Tính tích cực học tập
• 1.5.2. Phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Hóa học
• 1.5.2.1. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực
• 1.5.2.2. Nét đặc trưng của PPDH tích cực
• 1.6. Dạy học theo dự án – Một phương pháp dạy học tích cực
• 1.6.1. Khái niệm dạy học theo dự án
• 1.6.2. Đặc điểm của dạy học theo dự án. Các hình thức dạy học của dự án
• 1.6.2.1. Phân loại theo nội dung
• 1.6.2.2. Phân loại theo sự tham gia của người học
• 1.6.2.3. Phân loại theo quỹ thời gian
• 1.6.3. Quy trình dạy học theo dự án
• 1.6.3.1. Bước 1: Lập kế hoạch
• 1.6.3.2. Bước 2: Thực hiện dự án
• 1.6.3.3. Bước 3: Tổng hợp kết quả
• 1.6.4. Đánh giá kết quả học tập theo dự án. Một số lưu ý khi hướng dẫn học sinh học theo dự án
• 1.6.5. Ưu điểm và hạn chế của dạy học theo dự án
• 1.6.6. Điều kiện để dạy học theo dự án trong môn Hóa học đạt hiệu quả
• 1.7. Một số kĩ thuật dạy học tích cực hỗ trợ dạy học theo dự án
• 1.7.1. Khái niệm kĩ thuật dạy học
• 1.7.2. Kĩ thuật khăn phủ bàn
• 1.7.3. Kĩ thuật đặt câu hỏi 5W1H
• 1.7.4. Lập lược đồ tư duy
• 1.7.4.1. Khái niệm lược đồ tư duy
• 1.7.4.2. Cơ sở khoa học
• 1.7.4.3. Sử dụng lược đồ tư duy trong dạy học. Cách thiết lập LĐTD
• 1.7.4.4. Một số lưu ý khi tổ chức dạy học sử dụng LĐTD
• 1.8. Thực trạng việc sử dụng kĩ thuật dạy học và phương pháp DHTDA trong dạy học Hóa học lớp 9 tỉnh Nam Định
• 1.8.1. Thực trạng dạy học ở trường THCS
• 1.8.2. Thực trạng việc sử dụng kĩ thuật dạy học và phương pháp DHTDA trong dạy học Hóa học lớp 9 tỉnh Nam Định
• 2. CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 9
• 2.1. Phân tích nội dung, cấu trúc chương trình phần Hóa học hữu cơ lớp 9
• 2.2. Mục tiêu của chương
• 2.2.1. Mục tiêu của chương 4 “Hiđrocacbon”
• 2.2.2. Mục tiêu của chương 5 “Dẫn xuất của Hiđrocacbon”
• 2.3. Nội dung kiến thức trong chương
• 2.4. Xây dựng các dự án học tập chương 4 “Hiđrocacbon. Nhiên liệu” và chương 5 “Dẫn xuất của Hiđrocacbon”
• 2.5. Nguyên tắc lựa chọn nội dung kiến thức để xây dựng dự án học tập phần hữu cơ Hóa học lớp 9
• 2.6. Quy trình thiết kế bài dạy theo phương pháp DHTDA
• 2.7. Đề xuất một số dự án thực hiện trong hai chương: “Hiđrocacbon. Nhiên liệu” và “Dẫn xuất của Hiđrocacbon”
• 2.7.1. Dự án trung bình
• 2.7.2. Hướng dẫn thực hiện một số dự án trung bình
• 2.8. Thiết kế kế hoạch bài dạy vận dụng phương pháp dạy học theo dự án
• 2.9. Giáo án một số bài dạy
• 2.10. Thiết kế bộ công cụ đánh giá dùng trong dạy học theo dự án
• 2.10.1. Phiếu đánh giá sản phẩm dự án
• 2.10.2. Phiếu đánh giá quá trình thực hiện dự án
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm
• 3.2.1. Lựa chọn đối tượng thực nghiệm
• 3.2.2. Phân tích đặc điểm HS ở hai trường thực nghiệm
• 3.2.3. Thời gian thực nghiệm
• 3.3. Chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Tiến hành thực nghiệm
• 3.4.1. Tiến hành các giờ dạy
• 3.4.2. Phương tiện trực quan
• 3.4.3. Kiểm tra kiến thức sau thực nghiệm
• 3.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.5.1. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.5.2. Các tham số đặc trưng
• 3.5.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.5.4. Phân tích kết quả hai bài kiểm tra
• 3.5.5. Đánh giá kết quả dạy học theo dự án
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về phương pháp dạy học theo dự án trong hóa học hữu cơ lớp 9

Phương pháp dạy học theo dự án (DHTDA) đã trở thành một xu hướng quan trọng trong giáo dục hiện đại, đặc biệt trong môn hóa học hữu cơ lớp 9. Phương pháp này không chỉ giúp học sinh (HS) phát triển kỹ năng tư duy phản biện mà còn khuyến khích sự sáng tạo và khả năng làm việc nhóm. DHTDA cho phép HS tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Dịu (2014), việc áp dụng DHTDA trong dạy học hóa học hữu cơ đã mang lại nhiều lợi ích cho HS, giúp họ hiểu sâu hơn về kiến thức và ứng dụng thực tiễn của môn học.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án

DHTDA là phương pháp tổ chức học tập mà trong đó HS làm việc theo nhóm để giải quyết một vấn đề thực tiễn. Đặc điểm nổi bật của phương pháp này là tính tích cực, tính hợp tác và tính thực tiễn. HS không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn được khuyến khích tìm tòi, khám phá và sáng tạo trong quá trình học tập.

1.2. Lợi ích của việc áp dụng DHTDA trong dạy học hóa học hữu cơ

Việc áp dụng DHTDA trong dạy học hóa học hữu cơ giúp HS phát triển nhiều kỹ năng quan trọng như kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp. Hơn nữa, phương pháp này còn giúp HS kết nối kiến thức lý thuyết với thực tiễn, từ đó nâng cao hứng thú học tập và khả năng tự học.

II. Thách thức trong việc áp dụng phương pháp dạy học theo dự án

Mặc dù DHTDA mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc áp dụng phương pháp này trong dạy học hóa học hữu cơ lớp 9 cũng gặp phải một số thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt về tài liệu và nguồn lực hỗ trợ cho giáo viên (GV) trong quá trình triển khai. Ngoài ra, không phải tất cả HS đều có khả năng làm việc nhóm hiệu quả, điều này có thể dẫn đến sự không đồng đều trong kết quả học tập.

2.1. Thiếu hụt tài liệu và nguồn lực hỗ trợ

Nhiều GV gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tài liệu phù hợp để thiết kế các dự án học tập. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng của các dự án và sự hứng thú của HS trong quá trình học tập.

2.2. Khả năng làm việc nhóm của học sinh

Không phải tất cả HS đều có khả năng làm việc nhóm tốt. Một số HS có thể gặp khó khăn trong việc giao tiếp và hợp tác với bạn bè, điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả của dự án và sự phát triển kỹ năng xã hội của họ.

III. Phương pháp dạy học theo dự án hiệu quả trong hóa học hữu cơ lớp 9

Để áp dụng DHTDA hiệu quả trong dạy học hóa học hữu cơ, GV cần thiết kế các dự án học tập phù hợp với nội dung chương trình và khả năng của HS. Các dự án nên được xây dựng dựa trên các vấn đề thực tiễn liên quan đến hóa học hữu cơ, từ đó giúp HS thấy được giá trị của kiến thức trong cuộc sống hàng ngày.

3.1. Thiết kế dự án học tập phù hợp với nội dung chương trình

Dự án học tập cần được thiết kế sao cho phù hợp với nội dung chương trình hóa học hữu cơ lớp 9. GV có thể lựa chọn các chủ đề như 'Nhiên liệu và môi trường' hoặc 'Dẫn xuất của hiđrocacbon' để HS có thể áp dụng kiến thức vào thực tiễn.

3.2. Tích hợp công nghệ thông tin trong DHTDA

Việc tích hợp công nghệ thông tin vào DHTDA sẽ giúp HS tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. GV có thể sử dụng các công cụ trực tuyến để hỗ trợ HS trong quá trình thực hiện dự án, từ đó nâng cao chất lượng học tập.

IV. Ứng dụng thực tiễn của phương pháp dạy học theo dự án trong hóa học hữu cơ

Việc áp dụng DHTDA trong dạy học hóa học hữu cơ không chỉ giúp HS nâng cao kiến thức mà còn phát triển kỹ năng thực hành và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Các dự án học tập có thể được tổ chức dưới dạng các buổi thuyết trình, triển lãm hoặc báo cáo kết quả nghiên cứu, từ đó tạo cơ hội cho HS thể hiện khả năng của mình.

4.1. Tổ chức các buổi thuyết trình và triển lãm

Các buổi thuyết trình và triển lãm là cơ hội để HS trình bày kết quả dự án của mình trước lớp. Điều này không chỉ giúp HS củng cố kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin.

4.2. Đánh giá kết quả học tập qua dự án

Đánh giá kết quả học tập qua dự án giúp GV có cái nhìn tổng quan về sự tiến bộ của HS. Các tiêu chí đánh giá nên được xây dựng rõ ràng và công khai để HS có thể tự đánh giá và cải thiện bản thân.

V. Kết luận và triển vọng của phương pháp dạy học theo dự án trong hóa học hữu cơ

DHTDA là một phương pháp dạy học hiệu quả trong môn hóa học hữu cơ lớp 9, giúp HS phát triển toàn diện về kiến thức và kỹ năng. Trong tương lai, việc áp dụng DHTDA cần được mở rộng và cải tiến để đáp ứng nhu cầu học tập của HS trong bối cảnh giáo dục hiện đại.

5.1. Tương lai của DHTDA trong giáo dục hóa học

DHTDA sẽ tiếp tục được phát triển và áp dụng rộng rãi trong giáo dục hóa học, đặc biệt là trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. GV cần thường xuyên cập nhật kiến thức và phương pháp mới để nâng cao hiệu quả dạy học.

5.2. Khuyến nghị cho giáo viên và nhà trường

GV và nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng DHTDA, bao gồm việc cung cấp tài liệu, nguồn lực và đào tạo cho GV. Hơn nữa, cần khuyến khích HS tham gia vào các hoạt động học tập thực tiễn để phát triển kỹ năng và kiến thức.