Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế, các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường trong nước và quốc tế. Thị trường tiêu thụ sản phẩm không còn giới hạn trong phạm vi quốc gia mà mở rộng ra toàn cầu, đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển thị trường xuất khẩu. Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Giầy Thượng Đình, với hơn 50 năm hình thành và phát triển, là một trong những doanh nghiệp có uy tín trong ngành sản xuất giầy dép tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2003 – 2007, công tác phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu của công ty còn mang tính thụ động và chưa đạt hiệu quả cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu của công ty trong giai đoạn này, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xuất khẩu. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động xuất khẩu giầy dép của công ty trong 5 năm, với trọng tâm là các thị trường truyền thống và tiềm năng như châu Âu, Mỹ, và các nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp công ty nâng cao kim ngạch xuất khẩu, mở rộng thị trường, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành da giầy Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu, bao gồm:

  • Lý thuyết về xuất khẩu và vai trò của hoạt động xuất khẩu: Xuất khẩu được xem là phương tiện thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng thu nhập ngoại tệ và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Lý thuyết này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực sản xuất và khai thác lợi thế so sánh để tăng kim ngạch xuất khẩu.

  • Mô hình phân tích thị trường xuất khẩu: Phân loại thị trường xuất khẩu theo các tiêu chí như lịch sử quan hệ ngoại thương, mức độ ưu tiên, mức độ mở cửa và vị trí địa lý. Mô hình này giúp doanh nghiệp xác định thị trường trọng điểm, thị trường tiềm năng và thị trường mới để có chiến lược thâm nhập phù hợp.

  • Khái niệm phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu: Phát triển thị trường là việc đưa sản phẩm mới hoặc sản phẩm hiện có vào thị trường truyền thống, trong khi mở rộng thị trường là tiếp cận và thâm nhập các thị trường mới nhằm đa dạng hóa khách hàng và giảm rủi ro.

  • Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phát triển thị trường: Bao gồm số lượng thị trường xuất khẩu thực mới, tốc độ tăng số lượng thị trường, sản phẩm mới, khách hàng mới và tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu bình quân.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và phân tích định lượng, định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ báo cáo sản xuất kinh doanh của công ty Giầy Thượng Đình giai đoạn 2003 – 2007, các tài liệu liên quan đến chính sách xuất nhập khẩu, số liệu thống kê ngành da giầy Việt Nam, cùng các nghiên cứu thị trường và tài liệu học thuật về xuất khẩu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong hoạt động xuất khẩu của công ty. Áp dụng các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phát triển thị trường để đo lường mức độ mở rộng và phát triển thị trường xuất khẩu. Phân tích so sánh các thị trường xuất khẩu truyền thống và mới để xác định ưu tiên chiến lược.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hoạt động xuất khẩu của công ty trong giai đoạn 5 năm, không giới hạn mẫu do dữ liệu là tổng hợp từ báo cáo công ty và các nguồn chính thức.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến 2009, tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2003 – 2007 nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu ổn định nhưng chưa bền vững: Trong giai đoạn 2003 – 2007, công ty đã đạt tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu bình quân trên 10% mỗi năm, với kim ngạch xuất khẩu năm 2006 đạt khoảng 51,1 tỷ đồng đầu tư mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, tỷ lệ mở rộng thị trường mới còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào các thị trường truyền thống như châu Âu và Đông Âu.

  2. Số lượng thị trường xuất khẩu thực mới tăng chậm: Tốc độ tăng số lượng thị trường xuất khẩu bình quân chỉ đạt khoảng 2-3% mỗi năm, cho thấy công ty chưa khai thác hiệu quả các thị trường tiềm năng mới như Mỹ, châu Á – Thái Bình Dương. Thị trường Mỹ mới được tiếp cận trực tiếp từ năm 2006, đánh dấu bước tiến quan trọng nhưng còn nhiều thách thức do yêu cầu khắt khe về chất lượng và quy định pháp lý.

  3. Đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu còn hạn chế: Công ty chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm giầy vải và giầy thể thao truyền thống, trong khi các sản phẩm mới như giầy da chưa được phát triển mạnh. Tốc độ tăng số lượng sản phẩm mới bình quân dưới 5% mỗi năm, chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng của thị trường quốc tế.

  4. Khách hàng mới tăng trưởng chậm, phụ thuộc vào thị trường truyền thống: Tốc độ tăng số lượng khách hàng mới bình quân chỉ đạt khoảng 1-2% mỗi năm, cho thấy công ty chưa mở rộng được mạng lưới khách hàng quốc tế một cách hiệu quả. Việc phụ thuộc vào các đối tác truyền thống làm giảm khả năng thích ứng với biến động thị trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc công ty còn mang tính thụ động trong công tác phát triển thị trường xuất khẩu, chưa có chiến lược rõ ràng và đồng bộ để khai thác các thị trường mới. So với các doanh nghiệp trong khu vực như Singapore hay Trung Quốc, Giầy Thượng Đình chưa tận dụng triệt để các chính sách hỗ trợ của Nhà nước và chưa đầu tư đủ vào nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm mới phù hợp với từng thị trường mục tiêu.

Bên cạnh đó, công ty còn gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của các thị trường khó tính như EU và Mỹ. Việc đầu tư đổi mới công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm tuy đã được chú trọng nhưng chưa đủ mạnh để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu theo năm, bảng so sánh số lượng thị trường xuất khẩu mới và khách hàng mới qua các năm, cũng như biểu đồ phân bổ sản phẩm xuất khẩu theo loại hình để minh họa rõ nét xu hướng phát triển và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nghiên cứu và phân tích thị trường xuất khẩu: Doanh nghiệp cần thiết lập bộ phận chuyên trách nghiên cứu thị trường để thu thập thông tin về nhu cầu, xu hướng tiêu dùng và các rào cản thương mại tại các thị trường tiềm năng. Mục tiêu nâng cao hiệu quả lựa chọn thị trường mới trong vòng 1-2 năm tới, do phòng marketing và xuất nhập khẩu phối hợp thực hiện.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu phù hợp với từng thị trường: Đẩy mạnh phát triển các dòng sản phẩm mới như giầy da, giầy thể thao công nghệ cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và thị hiếu khách hàng. Mục tiêu tăng tỷ lệ sản phẩm mới trong tổng kim ngạch xuất khẩu lên 20% trong 3 năm, do phòng kỹ thuật công nghệ và phòng chế thử mẫu chủ trì.

  3. Nâng cao năng lực quản lý và kỹ thuật sản xuất: Đầu tư đổi mới thiết bị, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000 và đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cao nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng và nâng cao năng suất lao động trong 2 năm, do ban giám đốc và phòng kỹ thuật công nghệ thực hiện.

  4. Mở rộng mạng lưới khách hàng và đối tác quốc tế: Tăng cường hợp tác với các nhà nhập khẩu, đại lý phân phối tại các thị trường trọng điểm, đồng thời tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế để quảng bá thương hiệu. Mục tiêu tăng số lượng khách hàng mới lên 10% mỗi năm, do phòng xuất nhập khẩu và phòng tiêu thụ sản phẩm phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu giầy dép: Luận văn cung cấp phân tích thực trạng và giải pháp phát triển thị trường xuất khẩu, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế.

  2. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách ngành da giầy: Tài liệu giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển ngành.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành kinh tế, thương mại quốc tế: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn phát triển thị trường xuất khẩu trong ngành sản xuất công nghiệp.

  4. Các tổ chức tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích giúp tư vấn chiến lược phát triển thị trường, nâng cao hiệu quả hoạt động xuất khẩu cho khách hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Phát triển và mở rộng thị trường giúp doanh nghiệp tăng kim ngạch xuất khẩu, đa dạng hóa khách hàng, giảm rủi ro phụ thuộc vào thị trường truyền thống, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng thích ứng với biến động thị trường quốc tế.

  2. Các chỉ tiêu nào được sử dụng để đánh giá hiệu quả phát triển thị trường xuất khẩu?
    Các chỉ tiêu chính gồm số lượng thị trường xuất khẩu thực mới, tốc độ tăng số lượng thị trường, tốc độ tăng số lượng sản phẩm mới, tốc độ tăng số lượng khách hàng mới và tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu bình quân. Những chỉ tiêu này giúp đo lường mức độ mở rộng và phát triển thị trường của doanh nghiệp.

  3. Những rào cản chính khi thâm nhập thị trường xuất khẩu là gì?
    Rào cản bao gồm hàng rào thuế quan như thuế chống bán phá giá, thuế bù, thuế hỗn hợp; hàng rào phi thuế quan như hạn ngạch xuất khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh kiểm dịch; cùng với các yếu tố chính trị, văn hóa và pháp lý tại thị trường nhập khẩu.

  4. Phương thức thâm nhập thị trường xuất khẩu nào phù hợp với doanh nghiệp nhỏ?
    Xuất khẩu gián tiếp qua trung gian là phương thức phù hợp với doanh nghiệp nhỏ do giảm thiểu rủi ro tài chính và yêu cầu quản lý. Ngoài ra, gia công thuê cho nước ngoài cũng là cách tiếp cận gián tiếp giúp doanh nghiệp tích lũy kinh nghiệm và mở rộng thị trường.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế?
    Doanh nghiệp cần tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa mẫu mã, giảm giá thành thông qua cải tiến công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng thương hiệu uy tín và áp dụng các chiến lược marketing phù hợp với từng thị trường mục tiêu.

Kết luận

  • Công ty Giầy Thượng Đình đã có bước phát triển ổn định trong giai đoạn 2003 – 2007 với tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu trên 10% mỗi năm, nhưng vẫn còn hạn chế trong việc mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm.
  • Việc phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu là yếu tố then chốt giúp công ty nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế.
  • Các nhân tố ảnh hưởng bao gồm chiến lược kinh doanh, năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm, cũng như các rào cản thương mại và chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
  • Đề xuất các giải pháp tập trung vào nghiên cứu thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao năng lực quản lý và mở rộng mạng lưới khách hàng nhằm thúc đẩy phát triển xuất khẩu bền vững.
  • Giai đoạn tiếp theo cần triển khai các giải pháp trong vòng 3-5 năm, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Hành động tiếp theo: Doanh nghiệp và các bên liên quan nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo, đầu tư công nghệ và mở rộng hợp tác quốc tế để nâng cao vị thế trên thị trường xuất khẩu toàn cầu.