Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Trung Tâm Y Tế Huyện Đắk Song, Tỉnh Đắk Nông (2021-2022)

Danh mục thuốc (DMT) là danh sách các thuốc được sử dụng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, được bác sĩ kê đơn. DMT bệnh viện là danh sách thuốc đã được lựa chọn, phê duyệt để sử dụng trong bệnh viện. Một DMT được xây dựng tốt sẽ loại bỏ thuốc không an toàn, kém hiệu quả, giảm số ngày nằm viện, giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong. Đồng thời, giảm chi phí mua thuốc, sử dụng chi phí tiết kiệm để mua thuốc chất lượng, an toàn, hiệu quả hơn. Mỗi bệnh viện có DMT khác nhau, xây dựng hàng năm theo nhu cầu điều trị hợp lý của các khoa lâm sàng. Một danh mục thuốc có quá nhiều thuốc không cần thiết sẽ dẫn đến sử dụng lãng phí nguồn kinh phí của nhà nước cũng như của bệnh nhân.

Việc xây dựng danh mục thuốc cần căn cứ vào danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc chủ yếu và các quy định sử dụng thuốc do Bộ Y tế ban hành, đồng thời căn cứ vào mô hình bệnh tật và kinh phí của đơn vị. Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) có nhiệm vụ giúp Giám đốc bệnh viện lựa chọn. xây dựng danh mục thuốc tại đơn vị theo nguyên tắc: Bảo đảm phù hợp với mô hình bệnh tật và khả năng kinh phí; phù hợp về phân tuyến chuyên môn kỹ thuật; Căn cứ vào hướng dẫn hoặc phác đồ điều trị đã xây dựng; Đáp ứng với các phương pháp mới, kỹ thuật mới trong điều trị; Thống nhất với danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc chủ yếu của Bộ y tế ban hành. Danh mục thuốc của đơn vị phải được rà soát, bổ sung, hiệu chỉnh hàng năm cho phù hợp với tình hình thực tế điều trị.

Quy trình xây dựng danh mục thuốc bao gồm nhiều bước quan trọng. Đầu tiên là thu thập, phân tích tình hình sử dụng thuốc năm trước về số lượng và giá trị sử dụng, phân tích ABC/VEN. Tiếp theo là đánh giá các thuốc đề nghị bổ sung hoặc loại bỏ từ các khoa lâm sàng một cách khách quan. Sau đó, xây dựng DMT và phân loại các thuốc trong danh mục theo nhóm điều trị và phân loại VEN; Cuối cùng là xây dựng các nội dung hướng dẫn sử dụng danh mục. Các bước này nhằm đảm bảo danh mục thuốc phù hợp, hiệu quả và an toàn trong sử dụng.

Phân tích ABC là phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ hàng năm và chi phí nhằm phân định ra những thuốc nào chiếm tỷ lệ lớn nhất trong chi phí dành cho mua thuốc bệnh viện. Theo Thông tư số 21/2013/TT-BYT. ngày 08/08/ 2013 của Bộ Y tế quy định tổ chức hoạt động của HĐT& ĐT. Phân tích ABC tạo ra cơ sở đưa ra những quyết định quan trọng trong tồn trữ, mua sắm, lựa chọn nhà cung cấp. Phân tích ABC có ưu điểm chính giúp xác định xem phần lớn ngân sách được chi trả cho những thuốc nào. Tuy nhiên, nhược điểm của phân tích ABC: Không cung cấp được đầy đủ thông tin để so sánh những thuốc có hiệu lực khác nhau.

Phân tích VEN là phương pháp giúp xác định ưu tiên cho hoạt động mua sắm và tồn trữ thuốc trong bệnh viện khi nguồn kinh phí không đủ để mua toàn bộ các loại thuốc như mong muốn. Trong phân tích VEN, các thuốc được phân chia thành 03 nhóm cụ thể sau: Thuốc V (Vital drugs): Là thuốc sống còn dùng trong trường hợp cấp cứu hoặc các thuốc quan trọng nhất thiết phải có; Thuốc E (Essential drugs): Là thuốc thiết yếu dùng trong các trường hợp bệnh ít nghiêm trọng hơn nhưng vẫn là các bệnh lý quan trọng; Thuốc N (Non-Essential drugs): Là thuốc không thiết yếu dùng trong các trường hợp bệnh nhẹ. Phương pháp phân tích VEN giúp cho việc lựa chọn những thuốc cần ưu tiên việc lựa chọn mua thuốc và sử dụng trong hệ thống.

Khi phân tích VEN đã được thực hiện thì nên kết hợp với phân tích ABC để xác định mối quan hệ giữa các thuốc chi phí cao nhưng có mức độ ưu tiên thấp. Đặc biệt là hạn chế hoặc xóa bỏ các thuốc nhóm N nhưng lại có chi phí cao ở nhóm A. Trong phân tích ABC sự kết hợp phân tích VEN và ABC sẽ tạo thành ma trận ABC/VEN. Ma trận ABC/VEN giúp đưa ra những quyết định quan trọng về quản lý danh mục thuốc, tồn trữ và mua sắm.

Bộ Y tế ban hành Thông tư 30/2018/TT-BYT về Danh mục và tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với thuốc hóa dược, sinh phẩm, thuốc phóng xạ và chất đánh dấu và Thông tư 05/2015/TT-BYT về Danh mục thuốc đông dược, vị thuốc y học cổ truyền thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế làm nền tảng để các cơ sở khám, chữa bệnh xây dựng danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện. Kết quả cơ cấu theo nguồn gốc thuốc tân dược, thuốc cổ truyền, thuốc dượ...

Việc phân tích cơ cấu sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý giúp đánh giá mức độ đáp ứng nhu cầu điều trị của bệnh viện. Các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất thường phản ánh mô hình bệnh tật phổ biến tại địa phương. Phân tích này cũng giúp phát hiện những bất hợp lý trong sử dụng thuốc, ví dụ như sử dụng quá nhiều một nhóm thuốc nào đó so với các nhóm khác, hoặc sử dụng các thuốc đắt tiền khi có các thuốc thay thế rẻ hơn.

Tỷ lệ thuốc sản xuất trong nước so với thuốc nhập khẩu là một chỉ số quan trọng đánh giá khả năng tự chủ về thuốc của bệnh viện. Việc ưu tiên sử dụng thuốc sản xuất trong nước, nếu đảm bảo chất lượng, sẽ giúp giảm chi phí điều trị và hỗ trợ ngành dược trong nước phát triển. Tuy nhiên, việc lựa chọn thuốc vẫn cần dựa trên tiêu chí chất lượng, hiệu quả và an toàn, không nên chỉ tập trung vào nguồn gốc xuất xứ.

Sau khi tiến hành phân tích ABC và phân tích VEN trên danh mục thuốc sử dụng tại TTYT Đắk Song năm 2021-2022, cần trình bày chi tiết kết quả phân loại thuốc vào các nhóm A, B, C và V, E, N. Đồng thời, phân tích ma trận ABC/VEN để xác định các thuốc cần ưu tiên kiểm soát, các thuốc có thể loại bỏ hoặc thay thế. Kết quả này cần được so sánh với các nghiên cứu tương tự tại các bệnh viện khác để đánh giá tính đặc thù của TTYT Đắk Song.

Dựa trên kết quả phân tích, cần đưa ra các đề xuất cụ thể để cải thiện danh mục thuốc và việc sử dụng thuốc tại TTYT Đắk Song. Các đề xuất có thể bao gồm: Bổ sung hoặc loại bỏ một số thuốc khỏi danh mục; Thay thế các thuốc đắt tiền bằng các thuốc thay thế rẻ hơn; Tăng cường kiểm soát việc sử dụng các thuốc nhóm A hoặc nhóm N; Xây dựng các hướng dẫn điều trị chuẩn để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý.

Việc đánh giá và rà soát danh mục thuốc được sử dụng tại bệnh viện là một hoạt động thường xuyên và cần thiết. Kết quả phân tích VEN và ABC giúp cho dược lâm sàng có thể đưa ra các khuyến cáo và đề xuất về việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả hơn. Việc này góp phần nâng cao chất lượng điều trị và giảm thiểu chi phí cho bệnh nhân.

Tóm tắt những phát hiện chính từ việc phân tích danh mục thuốc. Nhấn mạnh những điểm mạnh cần phát huy và những điểm yếu cần khắc phục trong công tác quản lý và sử dụng thuốc tại TTYT Đắk Song. Nêu bật những cơ hội và thách thức trong việc cải thiện danh mục thuốc trong tương lai.

Đưa ra các kiến nghị cụ thể và khả thi để cải thiện việc quản lý danh mục thuốc tại TTYT Đắk Song trong dài hạn. Các kiến nghị có thể liên quan đến việc xây dựng và cập nhật danh mục thuốc, kiểm soát việc kê đơn và sử dụng thuốc, đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ y tế, hợp tác với các đối tác bên ngoài để có nguồn thuốc chất lượng với giá cả hợp lý.