Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Trung Tâm Y Tế Huyện Đắk Tô, Tỉnh Kon Tum Năm 2021

• Tác giả: Lê Thị Ngọc Bình
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Phương Thúy
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Tổ Chức Quản Lý Dược
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Tại Trung Tâm Y Tế Huyện Đắk Tô, Kon Tum Năm 2021
• Loại tài liệu: Luận Văn Dược Sĩ Chuyên Khoa Cấp I
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TRONG BỆNH VIỆN VÀ XÂY DỰNG DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TRONG BỆNH VIỆN
• 2.1. Các bước xây dựng danh mục thuốc trong bệnh viện
• 2.2. Các tiêu chí lựa chọn thuốc
• 2.3. Một số phương pháp phân tích sử dụng thuốc
• 2.3.1. Phương pháp phân tích nhóm điều trị
• 2.3.2. Phương pháp phân tích ABC
• 2.3.3. Phương pháp phân tích VEN
• 2.3.4. Phương pháp phân tích ma trận ABC/VEN
• 3. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 4.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 4.2.2. Phương pháp thu thập số liệu
• 4.2.3. Mẫu nghiên cứu và cỡ mẫu
• 4.2.4. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5.1. Mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại Trung tâm y tế huyện Đắk Tô năm 2021 theo một số chỉ tiêu
• 5.1.1. Cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng theo nguồn gốc thuốc hóa dược, thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu
• 5.1.2. Cơ cấu thuốc đã sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý
• 5.1.3. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ
• 5.1.4. Cơ cấu thuốc đơn thành phần/đa thành phần trong danh mục thuốc đã được sử dụng
• 5.1.5. Cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 5.2. Phân tích ABC/VEN của danh mục thuốc đã sử dụng tại Trung tâm Y tế huyện Đắk Tô năm 2021
• 5.2.1. Phân loại danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện theo phương pháp phân tích ABC
• 5.2.2. Cơ cấu thuốc hạng A theo tác dụng dược lý
• 5.2.3. Phân tích VEN
• 5.2.4. Phân tích ma trận ABC/VEN
• 5.2.5. Phân tích cơ cấu các thuốc trong nhóm AN
• 5.3. Cơ cấu danh mục thuốc đã được sử dụng tại trung tâm năm 2021
• 5.3.1. Về cơ cấu danh mục thuốc theo nguồn gốc thuốc hóa dược/thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu
• 5.3.2. Về cơ cấu phân nhóm thuốc điều trị theo tác dụng dược lý
• 5.3.3. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ
• 5.3.4. Về cơ cấu thuốc hóa dược theo đơn thành phần/đa thành phần
• 5.3.5. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 5.4. Hạn chế của nghiên cứu
• 6. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• A. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ CÁI VIẾT TẮT
• B. DANH MỤC CÁC BẢNG
• C. DANH MỤC CÁC HÌNH

I. Tổng Quan Phân Tích Danh Mục Thuốc Đắk Tô 2021 Mục Tiêu

Việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả là một thách thức lớn đối với các cơ sở khám chữa bệnh hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh nguồn cung thuốc đa dạng, tình trạng kháng thuốc gia tăng và khả năng chi trả của người dân còn hạn chế. Tình trạng sử dụng thuốc không hợp lý không chỉ ảnh hưởng tới công tác chăm sóc, khám chữa bệnh mà còn làm tăng chi phí cho người bệnh và quỹ BHYT. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo các bệnh viện cần thành lập Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT). Trung tâm Y tế Huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum là TTYT hai chức năng tương đương bệnh viện hạng III. Đề tài nghiên cứu “Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Trung tâm Y tế huyện Đắk Tô, tỉnh Kon Tum năm 2021” được thực hiện để đánh giá và đưa ra các đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng danh mục thuốc và tăng cường chất lượng sử dụng thuốc tại Trung tâm. Nghiên cứu tập trung vào mô tả cơ cấu danh mục thuốc và phân tích bằng phương pháp ABC, VEN, và ma trận ABC/VEN.

1.1. Mục tiêu chính của nghiên cứu danh mục thuốc Kon Tum

Mục tiêu đầu tiên là mô tả chi tiết cơ cấu danh mục thuốc đã được sử dụng tại Trung tâm Y tế huyện Đắk Tô, tỉnh Kon Tum trong năm 2021. Tiếp theo, nghiên cứu tiến hành phân tích danh mục thuốc này bằng các phương pháp ABC, VEN và kết hợp chúng trong ma trận ABC/VEN. Mục đích cuối cùng là đưa ra những ý kiến đề xuất, nhằm cải thiện quy trình xây dựng danh mục thuốc và nâng cao chất lượng sử dụng thuốc tại trung tâm, đóng góp vào việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng hiệu quả hơn. Điều này góp phần đảm bảo quản lý thuốc được thực hiện tốt nhất.

1.2. Tầm quan trọng của phân tích danh mục thuốc năm 2021

Việc phân tích danh mục thuốc không chỉ đơn thuần là thống kê mà còn là công cụ để đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực. Thông qua phân tích, trung tâm có thể xác định được những loại thuốc nào đang chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí, nhóm thuốc nào thực sự thiết yếu và cần ưu tiên. Từ đó, có thể đưa ra các quyết định điều chỉnh cơ cấu danh mục thuốc, tối ưu hóa chi phí và đảm bảo cung ứng đầy đủ các loại thuốc thiết yếu cho người bệnh. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nguồn lực y tế còn hạn chế và cần sử dụng một cách hiệu quả nhất.

II. Thách Thức Quản Lý Danh Mục Thuốc Hiệu Quả Tại Đắk Tô

Trung tâm Y tế huyện Đắk Tô đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác quản lý thuốc, bao gồm việc đảm bảo cung ứng đủ thuốc, lựa chọn thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và tối ưu hóa chi phí. Việc xây dựng danh mục thuốc hiện tại còn dựa nhiều vào kinh nghiệm và thói quen điều trị của bác sĩ, thiếu cập nhật về các loại thuốc mới. Đồng thời, TTYT chưa có nghiên cứu khoa học nào về phân tích danh mục thuốc đã sử dụng. Theo thông tư 21/2013/TT-BYT, bệnh viện cần thu thập, phân tích tình hình sử dụng thuốc năm trước, phân tích ABC/VEN để xác định phần lớn ngân sách tập trung vào thuốc nào và phát hiện vấn đề trong sử dụng thuốc. Ngoài ra, bệnh viện cần đánh giá thuốc đề nghị bổ sung hoặc loại bỏ khách quan, xây dựng danh mục thuốc và phân loại theo nhóm điều trị và phân loại VEN.

2.1. Thiếu dữ liệu phân tích sâu về sử dụng thuốc

Hiện tại, việc xây dựng danh mục thuốc tại TTYT Đắk Tô chủ yếu dựa trên kinh nghiệm lâm sàng của các bác sĩ và chưa có nhiều nghiên cứu khoa học đánh giá danh mục thuốc một cách bài bản. Điều này dẫn đến việc khó xác định được mức độ phù hợp của danh mục thuốc hiện tại với mô hình bệnh tật tại địa phương, cũng như khó đưa ra các quyết định điều chỉnh danh mục thuốc một cách khách quan và dựa trên bằng chứng. Việc thiếu dữ liệu phân tích sâu về sử dụng thuốc cũng gây khó khăn cho việc đánh giá hiệu quả kinh tế của các loại thuốc và đưa ra các quyết định lựa chọn thuốc tối ưu.

2.2. Khó khăn trong cập nhật danh mục thuốc theo hướng dẫn

Việc cập nhật danh mục thuốc theo thông tư và hướng dẫn của Bộ Y tế gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực và thời gian. Các bác sĩ thường quá bận rộn với công việc khám chữa bệnh và ít có thời gian để nghiên cứu, cập nhật thông tin về các loại thuốc mới. Ngoài ra, việc tiếp cận các nguồn thông tin khoa học tin cậy cũng là một thách thức đối với nhiều bác sĩ tại tuyến huyện. Điều này dẫn đến việc danh mục thuốc chậm được cập nhật và có thể không phản ánh đầy đủ các tiến bộ trong điều trị.

III. Phương Pháp ABC VEN Phân Tích Danh Mục Thuốc Đắk Tô

Nghiên cứu sử dụng phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để phân tích danh mục thuốc. Phương pháp ABC phân tích tương quan giữa lượng thuốc tiêu thụ và chi phí để xác định thuốc chiếm tỉ lệ lớn trong ngân sách. Phương pháp VEN phân loại thuốc theo mức độ quan trọng: V (Vital), E (Essential), N (Non-Essential). Ma trận ABC/VEN kết hợp hai phương pháp để xác định mối quan hệ giữa chi phí và mức độ ưu tiên. Việc sử dụng phương pháp này sẽ cho phép xác định các loại thuốc có giá trị sử dụng cao, các loại thuốc thiết yếu cần được ưu tiên và các loại thuốc không thiết yếu có thể cắt giảm.

3.1. Phân tích ABC Xác định chi phí thuốc

Phân tích ABC tập trung vào việc phân loại thuốc dựa trên chi phí. Thuốc được chia thành ba nhóm: A (chiếm 70-80% chi phí), B (chiếm 15-20% chi phí) và C (chiếm 5-10% chi phí). Việc xác định các loại thuốc thuộc nhóm A giúp TTYT tập trung vào việc quản lý chi phí và tìm kiếm các giải pháp thay thế hiệu quả hơn. Ví dụ, có thể tìm kiếm các thuốc generic có giá thành thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị tương đương.

3.2. Phân tích VEN Đánh giá mức độ thiết yếu của thuốc

Phân tích VEN tập trung vào việc đánh giá mức độ thiết yếu của các loại thuốc. Thuốc được chia thành ba nhóm: V (Vital - thiết yếu cho tính mạng), E (Essential - thiết yếu cho điều trị) và N (Non-Essential - không thiết yếu). Việc phân loại thuốc theo VEN giúp TTYT ưu tiên mua sắm và cung ứng các loại thuốc thiết yếu, đảm bảo đáp ứng nhu cầu điều trị cho bệnh nhân. Đồng thời, có thể cắt giảm hoặc hạn chế sử dụng các loại thuốc không thiết yếu để tiết kiệm chi phí.

IV. Kết Quả Phân Tích Danh Mục Thuốc Trung Tâm Y Tế Đắk Tô

Nghiên cứu sẽ mô tả cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng theo nguồn gốc (hóa dược, cổ truyền, dược liệu), nhóm tác dụng dược lý, nguồn gốc xuất xứ (trong nước, nhập khẩu), đơn thành phần/đa thành phần và đường dùng. Kết quả phân tích danh mục thuốc sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tình hình sử dụng thuốc tại TTYT Đắk Tô, giúp xác định các vấn đề bất hợp lý và đưa ra các giải pháp cải thiện. Cụ thể, nghiên cứu sẽ làm rõ tỷ lệ sử dụng kháng sinh, thuốc tim mạch, thuốc tiểu đường và các nhóm thuốc khác. Từ đó, đưa ra các khuyến nghị về dược lâm sàng và quản lý thuốc.

4.1. Cơ cấu danh mục thuốc theo nguồn gốc và dược lý

Phân tích cơ cấu danh mục thuốc theo nguồn gốc (hóa dược, cổ truyền, dược liệu) giúp đánh giá sự cân bằng giữa các loại thuốc này. Phân tích theo nhóm tác dụng dược lý giúp xác định các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất và có thể có các vấn đề về sử dụng không hợp lý. Ví dụ, nếu tỷ lệ sử dụng kháng sinh quá cao, cần có các biện pháp kiểm soát và thúc đẩy sử dụng kháng sinh hợp lý.

4.2. Phân tích theo nguồn gốc xuất xứ và thành phần thuốc

Phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ (trong nước, nhập khẩu) giúp đánh giá khả năng tự chủ về thuốc và có các chính sách ưu tiên sử dụng thuốc sản xuất trong nước. Phân tích theo đơn thành phần/đa thành phần giúp đánh giá tính hợp lý của việc sử dụng các thuốc phối hợp và có các biện pháp khuyến khích sử dụng thuốc đơn thành phần khi có thể.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cải Thiện Danh Mục Thuốc Đắk Tô 2021

Kết quả nghiên cứu sẽ được sử dụng để xây dựng danh mục thuốc phù hợp hơn với mô hình bệnh tật và nguồn lực của TTYT Đắk Tô. Các khuyến nghị sẽ tập trung vào việc tối ưu hóa chi phí, đảm bảo cung ứng đủ thuốc thiết yếu và thúc đẩy sử dụng thuốc hợp lý, an toàn. Nghiên cứu cũng sẽ đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về dược lâm sàng và quản lý thuốc. Việc đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc và chi phí thuốc là rất quan trọng.

5.1. Đề xuất điều chỉnh danh mục thuốc dựa trên phân tích

Dựa trên kết quả phân tích ABC/VEN, nghiên cứu sẽ đề xuất các điều chỉnh cụ thể cho danh mục thuốc của TTYT Đắk Tô. Ví dụ, có thể loại bỏ hoặc hạn chế sử dụng các thuốc thuộc nhóm N và có chi phí cao (nhóm AN), đồng thời ưu tiên bổ sung các thuốc thuộc nhóm V và E. Các đề xuất này sẽ được trình lên Hội đồng thuốc và điều trị để xem xét và phê duyệt.

5.2. Xây dựng hướng dẫn sử dụng thuốc hợp lý và an toàn

Nghiên cứu sẽ cung cấp các hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng thuốc hợp lý và an toàn cho các bác sĩ và dược sĩ tại TTYT Đắk Tô. Các hướng dẫn này sẽ dựa trên các bằng chứng khoa học mới nhất và phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương. Nội dung hướng dẫn sẽ bao gồm các khuyến cáo về lựa chọn thuốc, liều dùng, đường dùng, thời gian điều trị và theo dõi tác dụng phụ.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Phân Tích Danh Mục Thuốc Ở Đắk Tô

Việc phân tích danh mục thuốc là một công cụ quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý thuốc và chất lượng điều trị tại TTYT Đắk Tô. Nghiên cứu này cung cấp một bức tranh tổng quan về tình hình sử dụng thuốc tại trung tâm và đề xuất các giải pháp cải thiện. Trong tương lai, cần tiếp tục thực hiện các nghiên cứu tương tự để theo dõi và đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh mô hình bệnh tật và nguồn lực y tế liên tục thay đổi.

6.1. Tầm quan trọng của phân tích định kỳ danh mục thuốc

Việc phân tích danh mục thuốc cần được thực hiện định kỳ, ít nhất là hàng năm, để đảm bảo danh mục thuốc luôn phù hợp với nhu cầu điều trị và nguồn lực của TTYT. Việc phân tích định kỳ cũng giúp phát hiện sớm các vấn đề về sử dụng thuốc không hợp lý và có các biện pháp can thiệp kịp thời.

6.2. Đầu tư vào năng lực dược lâm sàng và quản lý thuốc

Để nâng cao hiệu quả quản lý thuốc và chất lượng điều trị, cần đầu tư vào việc nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về dược lâm sàng và quản lý thuốc. Cần tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về các phương pháp phân tích danh mục thuốc, hướng dẫn sử dụng thuốc hợp lý và an toàn, cũng như các kỹ năng quản lý thuốc khác.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả là một thách thức lớn đối với các cơ sở khám chữa bệnh hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh nguồn thuốc đa dạng, phong phú và tình trạng kháng thuốc gia tăng. Tại Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum, năm 2021 đã ghi nhận tổng cộng 314 khoản mục thuốc được sử dụng, trong đó thuốc hóa dược chiếm 91,4% số lượng và 86,38% giá trị sử dụng. Mô hình bệnh tật tại trung tâm chủ yếu là các bệnh hệ hô hấp (33,79%), hệ tuần hoàn (17,32%) và các bệnh về cơ, xương, khớp (8,49%). Nghiên cứu nhằm phân tích danh mục thuốc sử dụng tại trung tâm trong năm 2021, áp dụng các phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để đánh giá cơ cấu, mức độ ưu tiên và hiệu quả sử dụng thuốc. Mục tiêu cụ thể là mô tả cơ cấu danh mục thuốc, phân tích các nhóm thuốc theo giá trị sử dụng và mức độ cần thiết, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc. Nghiên cứu có phạm vi thời gian từ 01/01/2021 đến 31/12/2021, tại Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) xây dựng danh mục thuốc phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và sử dụng nguồn kinh phí hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược hiện đại, trong đó nổi bật là:

• Phân tích ABC: Phân loại thuốc dựa trên tỷ trọng giá trị sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (nhóm A), nhóm trung bình (B) và nhóm ít quan trọng (C). Nhóm A thường chiếm khoảng 75-80% tổng giá trị sử dụng nhưng chỉ chiếm 10-20% số lượng thuốc.
• Phân tích VEN: Phân loại thuốc theo mức độ cần thiết gồm Vital (V) – thuốc tối cần thiết, Essential (E) – thuốc cần thiết và Non-essential (N) – thuốc không cần thiết. Phương pháp này giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ thuốc khi nguồn kinh phí hạn chế.
• Ma trận ABC/VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để phân tích sâu hơn, xác định các thuốc có chi phí cao nhưng mức độ ưu tiên thấp (nhóm AN), từ đó đề xuất điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp.
• Phân tích nhóm tác dụng dược lý: Phân loại thuốc theo nhóm điều trị để đánh giá mức tiêu thụ và chi phí theo từng nhóm bệnh, giúp phát hiện các vấn đề sử dụng thuốc bất hợp lý.
• Phân loại kháng sinh theo AwaRe của WHO: Phân nhóm kháng sinh thành Access (tiếp cận), Watch (theo dõi) và Reserve (dự trữ) nhằm kiểm soát sử dụng kháng sinh, giảm nguy cơ kháng thuốc.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc sử dụng (DMT), giá trị sử dụng thuốc (GTSD), số khoản mục thuốc (SKM), thuốc đơn thành phần và đa thành phần, thuốc sản xuất trong nước và nhập khẩu, đường dùng thuốc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế hồi cứu mô tả cắt ngang, thu thập dữ liệu từ 01/01/2021 đến 31/12/2021 tại Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum. Toàn bộ 314 khoản mục thuốc đã sử dụng trong năm được phân tích. Dữ liệu thu thập bao gồm tên thuốc, hoạt chất, hàm lượng, số lượng sử dụng, đơn giá, giá trị sử dụng, nguồn gốc xuất xứ, nhóm tác dụng dược lý và đường dùng.

Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ thuốc sử dụng trong năm 2021, không loại trừ thuốc hóa dược, thuốc cổ truyền và thuốc dược liệu. Thuốc y học cổ truyền không được tính vào mẫu nghiên cứu chính.

Phân tích số liệu được thực hiện trên phần mềm Microsoft Excel 2010 và 2013, sử dụng các công thức tính tỷ lệ phần trăm số khoản mục và giá trị sử dụng theo từng nhóm thuốc. Phân tích ABC được thực hiện bằng cách sắp xếp thuốc theo giá trị sử dụng giảm dần, phân loại thành nhóm A, B, C theo tỷ lệ 75-80%, 15-20% và 5-10%. Phân tích VEN dựa trên phân loại thuốc theo mức độ cần thiết do Hội đồng thuốc và điều trị xác định. Ma trận ABC/VEN được xây dựng để kết hợp hai phân tích trên, giúp xác định các nhóm thuốc cần giám sát chặt chẽ.

Ngoài ra, phân tích nhóm tác dụng dược lý và phân loại kháng sinh theo AwaRe được áp dụng để đánh giá chi tiết hơn về cơ cấu sử dụng thuốc và kiểm soát kháng sinh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng: Trung tâm sử dụng 314 khoản mục thuốc, trong đó thuốc hóa dược chiếm 91,4% số lượng và 86,38% giá trị sử dụng. Thuốc cổ truyền và dược liệu chiếm 8,6% số lượng và 13,62% giá trị. Thuốc đơn thành phần chiếm 86,06% số lượng và 73,55% giá trị sử dụng, thuốc đa thành phần chiếm 13,94% số lượng và 26,45% giá trị.

2. Phân tích nhóm tác dụng dược lý: Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm 16,56% số khoản mục nhưng chiếm tới 26,95% giá trị sử dụng, là nhóm có giá trị sử dụng cao nhất. Nhóm thuốc đường tiêu hóa đứng thứ hai với 11,26% giá trị sử dụng. Nhóm hormon và thuốc tác động hệ nội tiết chiếm 10,20%, nhóm vitamin và khoáng chất chiếm 8,13%.

3. Phân tích kháng sinh theo AwaRe: 100% kháng sinh sử dụng thuộc nhóm Access và Watch, không có kháng sinh nhóm Reserve, phù hợp với mô hình bệnh tật và quy định của trung tâm. Nhóm Watch chiếm 58,52% giá trị sử dụng kháng sinh, cao hơn nhóm Access (41,48%).

4. Phân tích ABC: Nhóm A chiếm 23,57% số khoản mục nhưng chiếm tới 78,3% giá trị sử dụng thuốc. Nhóm B chiếm 26,75% số khoản mục và 15,4% giá trị, nhóm C chiếm 49,68% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 6,3% giá trị. Nhóm A chủ yếu là thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn (24,36% số khoản mục nhóm A), hormon (11,65% giá trị nhóm A) và thuốc đường tiêu hóa (10,57%).

5. Phân tích VEN: Nhóm thuốc thiết yếu (E) chiếm 76,43% số khoản mục và 75,33% giá trị sử dụng. Nhóm thuốc tối cần (V) chiếm 8,28% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 2,23% giá trị. Nhóm thuốc không cần thiết (N) chiếm 15,29% số khoản mục và 22,44% giá trị, cho thấy cần xem xét hạn chế nhóm này.

6. Phân tích ma trận ABC/VEN: Nhóm AV (thuốc tối cần và chi phí cao) chiếm 1,47% giá trị sử dụng với 0,64% số khoản mục. Nhóm AN (thuốc không cần thiết nhưng chi phí cao) chiếm 34,85% giá trị sử dụng, chủ yếu là vitamin, khoáng chất và thuốc đông y, thuốc từ dược liệu, cho thấy sự bất hợp lý trong danh mục thuốc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô đã sử dụng thuốc chủ yếu là thuốc hóa dược, phù hợp với mô hình bệnh tật địa phương, trong đó nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng lớn nhất về giá trị sử dụng, phản ánh tình trạng bệnh lý phổ biến. Việc phân loại kháng sinh theo AwaRe cho thấy trung tâm tuân thủ tốt việc sử dụng kháng sinh nhóm Access và Watch, hạn chế nhóm Reserve, góp phần kiểm soát kháng thuốc.

Phân tích ABC và VEN cho thấy nhóm thuốc không cần thiết (N) chiếm tỷ lệ giá trị sử dụng khá cao, đặc biệt trong nhóm A, điều này cho thấy sự lãng phí nguồn lực và cần được rà soát, điều chỉnh. Việc xuất hiện các thuốc vitamin, khoáng chất và thuốc đông y trong nhóm A và nhóm AN cho thấy trung tâm có thể đang ưu tiên điều trị hỗ trợ quá mức, cần cân nhắc để tập trung kinh phí cho các thuốc điều trị thiết yếu hơn.

So sánh với các nghiên cứu tại các trung tâm y tế khác trong nước, tỷ lệ thuốc nhóm A chiếm giá trị sử dụng cao tương tự, tuy nhiên tỷ lệ thuốc nhóm N trong nhóm A tại Đăk Tô cao hơn, cho thấy cần cải thiện công tác lựa chọn thuốc. Việc sử dụng thuốc sản xuất trong nước chiếm 79,62% số khoản mục và 77,32% giá trị sử dụng phù hợp với chính sách phát triển dược phẩm nội địa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ Pareto cho phân tích ABC, biểu đồ tròn cho cơ cấu VEN và bảng ma trận ABC/VEN để minh họa mức độ ưu tiên và chi phí của từng nhóm thuốc, giúp Hội đồng thuốc và điều trị dễ dàng ra quyết định.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Rà soát và điều chỉnh danh mục thuốc: Hạn chế hoặc loại bỏ các thuốc nhóm N có giá trị sử dụng cao, đặc biệt là các thuốc vitamin, khoáng chất và thuốc đông y không cần thiết trong nhóm A, nhằm tập trung nguồn lực cho các thuốc điều trị thiết yếu. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Hội đồng thuốc và điều trị Trung tâm.

2. Tăng cường áp dụng phân tích ABC/VEN định kỳ: Thực hiện phân tích danh mục thuốc hàng năm để cập nhật, đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc, phát hiện sớm các bất hợp lý và điều chỉnh kịp thời. Thời gian: hàng năm; Chủ thể: Khoa Dược phối hợp HĐT&ĐT.

3. Kiểm soát sử dụng kháng sinh theo phân loại AwaRe: Duy trì và nâng cao tỷ lệ sử dụng kháng sinh nhóm Access, giảm nhóm Watch, không sử dụng nhóm Reserve tại trung tâm, nhằm giảm nguy cơ kháng thuốc. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Khoa Dược, phòng kiểm soát nhiễm khuẩn.

4. Đào tạo và nâng cao nhận thức cán bộ y tế: Tổ chức các khóa đào tạo về sử dụng thuốc hợp lý, phân tích danh mục thuốc và quản lý thuốc cho bác sĩ, dược sĩ để nâng cao chất lượng kê đơn và lựa chọn thuốc. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc Trung tâm, Khoa Dược.

5. Ưu tiên sử dụng thuốc sản xuất trong nước: Tiếp tục ưu tiên thuốc sản xuất trong nước có chất lượng đảm bảo để giảm chi phí và thúc đẩy phát triển ngành dược nội địa. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban quản lý mua sắm thuốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Hội đồng thuốc và điều trị các bệnh viện, trung tâm y tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, rà soát và quản lý danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật và nguồn lực của đơn vị.

2. Cán bộ quản lý dược và dược sĩ bệnh viện: Áp dụng các phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN trong công tác quản lý thuốc, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc.

3. Nhà hoạch định chính sách y tế và cơ quan quản lý dược: Tham khảo để xây dựng các chính sách, hướng dẫn về quản lý danh mục thuốc, kiểm soát sử dụng thuốc hợp lý và phát triển dược phẩm nội địa.

4. Nghiên cứu sinh, sinh viên ngành dược và quản lý y tế: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về phương pháp nghiên cứu, phân tích danh mục thuốc và quản lý dược trong cơ sở y tế tuyến huyện.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo giá trị sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (nhóm A). Điều này giúp quản lý tập trung kiểm soát và tối ưu chi phí mua sắm thuốc. Ví dụ, tại Trung tâm Đăk Tô, nhóm A chiếm 78,3% giá trị sử dụng dù chỉ chiếm 23,57% số khoản mục.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong quản lý thuốc?
   Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết (Vital, Essential, Non-essential), giúp ưu tiên mua sắm và tồn trữ khi nguồn kinh phí hạn chế. Tại Trung tâm Đăk Tô, nhóm thuốc thiết yếu chiếm 75,33% giá trị sử dụng, cho thấy sự ưu tiên hợp lý.

3. Tại sao cần kết hợp phân tích ABC và VEN?
   Kết hợp giúp xác định các thuốc có chi phí cao nhưng mức độ ưu tiên thấp (nhóm AN), từ đó loại bỏ hoặc hạn chế sử dụng để tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả điều trị.

4. Phân loại kháng sinh theo AwaRe có ý nghĩa gì?
   Phân loại này giúp kiểm soát sử dụng kháng sinh, giảm nguy cơ kháng thuốc. Trung tâm Đăk Tô chỉ sử dụng kháng sinh nhóm Access và Watch, không dùng nhóm Reserve, phù hợp với hướng dẫn của WHO.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc tại các trung tâm y tế tuyến huyện?
   Cần thực hiện phân tích danh mục thuốc định kỳ, đào tạo cán bộ y tế về sử dụng thuốc hợp lý, kiểm soát kê đơn, ưu tiên thuốc thiết yếu và thuốc sản xuất trong nước, đồng thời rà soát loại bỏ thuốc không cần thiết.

Kết luận

• Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô sử dụng chủ yếu thuốc hóa dược, với nhóm điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng giá trị sử dụng cao nhất (26,95%).
• Phân tích ABC cho thấy nhóm A chiếm 78,3% giá trị sử dụng, nhóm B và C chiếm tỷ lệ thấp hơn nhiều.
• Phân tích VEN cho thấy nhóm thuốc thiết yếu chiếm phần lớn giá trị sử dụng, tuy nhiên nhóm không cần thiết vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể cần được xem xét.
• Ma trận ABC/VEN chỉ ra nhóm thuốc không cần thiết nhưng chi phí cao (nhóm AN) chủ yếu là vitamin, khoáng chất và thuốc đông y, cần hạn chế sử dụng.
• Đề xuất rà soát danh mục thuốc, tăng cường phân tích định kỳ, kiểm soát sử dụng kháng sinh và đào tạo cán bộ y tế để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong 6-12 tháng tới, đồng thời thực hiện đánh giá hiệu quả định kỳ hàng năm.

Call to action: Hội đồng thuốc và điều trị cùng các cán bộ quản lý dược cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng sử dụng thuốc tại Trung tâm Y tế huyện Đăk Tô.