Tổng quan nghiên cứu
Việc sử dụng các cụm từ cố định (collocations) trong tiếng Anh đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng viết của người học, đặc biệt là học sinh trung học phổ thông. Theo ước tính, collocations chiếm khoảng 70% trong ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày, giúp người học xử lý và sản xuất ngôn ngữ nhanh hơn. Tuy nhiên, nhiều học sinh Việt Nam thường dịch từng từ một từ tiếng Việt sang tiếng Anh, dẫn đến việc sử dụng collocations không chính xác hoặc thiếu hiểu biết về chúng. Nghiên cứu này được thực hiện tại một số trường trung học phổ thông ở tỉnh Quảng Trị, với sự tham gia của 120 học sinh lớp 11 từ các trường Hai Lang, Trần Thị Tâm và Bùi Đức Tài. Mục tiêu chính là điều tra tần suất sử dụng collocations trong bài viết của học sinh, xác định các lỗi phổ biến và nguyên nhân dẫn đến những lỗi này. Thời gian nghiên cứu tập trung vào học kỳ hai năm học 2015-2016. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện phương pháp giảng dạy tiếng Anh, giúp giáo viên nhận diện và khắc phục các lỗi collocations, từ đó nâng cao kỹ năng viết cho học sinh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về collocations trong ngôn ngữ học, đặc biệt là định nghĩa và phân loại collocations của Firth (1957), Palmer (1933), Sinclair (2003) và Laufer & Waldman (2011). Collocations được hiểu là các tổ hợp từ xuất hiện thường xuyên cùng nhau với mức độ liên kết nhất định, bao gồm hai loại chính: collocations ngữ pháp (ví dụ: "good at", "worried about") và collocations từ vựng (ví dụ: "make a decision", "break the law"). Các khái niệm chính bao gồm: collocations, collocation errors, lexical collocations, grammatical collocations và idiomatic expressions. Lý thuyết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học collocations để nâng cao sự lưu loát và chính xác trong viết tiếng Anh.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập từ 60 đoạn văn viết của học sinh lớp 11 tại ba trường trung học phổ thông ở Quảng Trị, cùng với bảng câu hỏi Likert gồm 10 phát biểu và phỏng vấn bán cấu trúc với 15 học sinh và một số giáo viên. Các bài kiểm tra gồm ba phần: điền từ vào chỗ trống, trắc nghiệm lựa chọn và viết đoạn văn ngắn. Cỡ mẫu là 120 học sinh, được chọn ngẫu nhiên từ ba lớp học. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 16.0 để xử lý số liệu thống kê, đồng thời phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các kết quả định lượng. Thời gian nghiên cứu diễn ra trong học kỳ hai năm học 2015-2016.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tần suất sử dụng collocations trong bài viết: Tỷ lệ collocations trong các đoạn văn của học sinh trung bình khoảng 8.9%, thấp hơn mức kỳ vọng. Trong đó, loại collocations được sử dụng nhiều nhất là "Động từ + Danh từ" chiếm 27.25%, tiếp theo là "Động từ + Giới từ" (17.62%) và "Tính từ + Danh từ" (15.57%). Các loại collocations khác như "Trạng từ + Động từ" (9.63%), "Giới từ + Danh từ" (7.79%) và "Định lượng + Danh từ" (5.53%) có tỷ lệ sử dụng thấp hơn.
Lỗi collocations phổ biến: Lỗi thường gặp nhất là trong loại "Động từ + Danh từ" chiếm 42% tổng số lỗi, tiếp theo là "Động từ + Giới từ" và "Tính từ + Danh từ" mỗi loại chiếm khoảng 10%. Lỗi trong các loại khác như "Danh từ + Giới từ" chiếm tỷ lệ rất thấp (2%). Ví dụ lỗi phổ biến là dùng "take a mistake" thay vì "make a mistake", hoặc "look into evidence" thay vì "look for evidence".
Nguyên nhân lỗi: Học sinh thường mắc lỗi do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ, hạn chế về vốn từ vựng và kiến thức collocations, cũng như thói quen học từ vựng theo từng từ riêng lẻ thay vì theo cụm từ. Kết quả khảo sát cho thấy 70% học sinh thừa nhận không biết từ nào thường đi cùng nhau, dẫn đến lỗi trong viết. Mặc dù đa số học sinh có năng lực học tập khá (67.5% đạt mức khá trở lên), nhưng chỉ 10% đạt điểm cao trong bài kiểm tra collocations.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy học sinh lớp 11 ở Quảng Trị sử dụng collocations trong viết với tần suất thấp, phản ánh sự thiếu hụt về kiến thức và kỹ năng vận dụng collocations. Lỗi phổ biến nhất liên quan đến "Động từ + Danh từ" phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy loại collocations này khó nắm bắt nhất đối với người học tiếng Anh. Việc học sinh dịch từng từ một từ tiếng Việt sang tiếng Anh dẫn đến lựa chọn collocations không chính xác, đặc biệt trong các cụm động từ + giới từ. So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này đồng nhất với quan điểm rằng collocations là thách thức lớn trong việc học viết tiếng Anh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng từng loại collocations và biểu đồ tròn minh họa tỷ lệ lỗi theo loại collocations, giúp trực quan hóa mức độ phổ biến và khó khăn của từng loại.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường giảng dạy collocations theo cụm từ: Giáo viên cần thiết kế bài giảng tập trung vào việc học collocations theo cụm thay vì từng từ riêng lẻ, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng vận dụng của học sinh. Thời gian thực hiện: trong năm học tiếp theo.
Sử dụng tài liệu và bài tập đa dạng: Áp dụng các bài tập điền từ, trắc nghiệm và viết đoạn văn có hướng dẫn collocations để học sinh luyện tập thường xuyên, giúp ghi nhớ và sử dụng chính xác. Chủ thể thực hiện: giáo viên bộ môn tiếng Anh.
Tổ chức các buổi workshop về collocations: Mời chuyên gia hoặc tổ chức các buổi học nhóm để giải thích và thực hành collocations, tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập. Thời gian: mỗi học kỳ một lần.
Phát triển kho từ vựng collocations trực tuyến: Xây dựng hoặc sử dụng các ứng dụng, website học collocations giúp học sinh tự học và ôn luyện mọi lúc mọi nơi. Chủ thể thực hiện: nhà trường phối hợp với giáo viên công nghệ thông tin.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu giúp hiểu rõ về tần suất và lỗi collocations của học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.
Nhà quản lý giáo dục: Có cơ sở để xây dựng chương trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên về kỹ năng giảng dạy collocations, nâng cao chất lượng dạy học.
Học sinh và sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu sâu về collocations và áp dụng vào thực tiễn giảng dạy.
Các nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về collocations trong viết tiếng Anh của học sinh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Collocations là gì và tại sao quan trọng trong viết tiếng Anh?
Collocations là các tổ hợp từ xuất hiện thường xuyên cùng nhau, giúp câu văn tự nhiên và chính xác hơn. Việc sử dụng collocations đúng giúp tăng tính lưu loát và tránh lỗi ngữ pháp.Học sinh thường mắc lỗi collocations nào phổ biến nhất?
Lỗi phổ biến nhất là trong loại "Động từ + Danh từ", ví dụ như dùng "take a mistake" thay vì "make a mistake", do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ và thiếu kiến thức về collocations.Làm thế nào để cải thiện khả năng sử dụng collocations?
Học sinh nên học collocations theo cụm từ, luyện tập qua các bài tập đa dạng và sử dụng tài liệu chuyên biệt như từ điển collocations để ghi nhớ và vận dụng.Tại sao học sinh có vốn từ vựng tốt vẫn gặp khó khăn với collocations?
Vốn từ vựng riêng lẻ không đồng nghĩa với khả năng kết hợp từ đúng cách. Collocations đòi hỏi hiểu biết về cách các từ kết hợp tự nhiên, điều này không phải lúc nào cũng được dạy rõ ràng.Giáo viên có thể áp dụng phương pháp nào để dạy collocations hiệu quả?
Giáo viên nên tích hợp collocations vào bài giảng qua các hoạt động thực hành, sử dụng bài tập điền từ, trắc nghiệm và viết đoạn văn có hướng dẫn, đồng thời khuyến khích học sinh học theo cụm từ.
Kết luận
- Học sinh lớp 11 tại Quảng Trị sử dụng collocations trong viết với tần suất trung bình khoảng 8.9%, thấp so với yêu cầu.
- Lỗi phổ biến nhất là trong loại "Động từ + Danh từ" chiếm 42% tổng lỗi, phản ánh sự khó khăn trong việc vận dụng collocations.
- Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ, hạn chế vốn từ vựng và thói quen học từ vựng rời rạc.
- Nghiên cứu đề xuất các giải pháp giảng dạy collocations theo cụm từ, sử dụng bài tập đa dạng và tổ chức các hoạt động ngoại khóa để nâng cao hiệu quả học tập.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp trong năm học tới và đánh giá hiệu quả qua các bài kiểm tra định kỳ; khuyến khích giáo viên và nhà quản lý giáo dục áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện chất lượng dạy học.
Hãy bắt đầu áp dụng các phương pháp giảng dạy collocations hiệu quả để nâng cao kỹ năng viết tiếng Anh cho học sinh ngay hôm nay!