Luận văn thạc sĩ: Phương pháp giới thiệu bài mới trong dạy học tiếng Hán cho sinh viên cao đẳng sư phạm Cao Bằng

• Tác giả: Trần Thị Thơ
• Người hướng dẫn: 武氏明河 博士
• Trường học: Hà Nội Quốc Gia Đại Học
• Chuyên ngành: 汉语教学法理论
• Đề tài: Nghiên Cứu Phương Pháp Giới Thiệu Bài Mới Trong Dạy Học Tiếng Hán Cho Sinh Viên Cao Đẳng Sư Phạm
• Loại tài liệu: 硕士学位论文
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• BẢN CAM ĐOAN
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: 相关理论问题及研究综述
• 1.1. 汉语作为第二语言教学的相关理论
• 1.2. 汉语作为第二语言教学的目的及任务
• 1.3. 汉语作为第二语言教学的原则及要求
• 1.4. 中介语对汉语作为第二语言教学的作用
• 1.4.1. 何谓中介语
• 1.4.2. 中介语对第二语言教学的作用
• 1.5. 汉语作为第二语言教学的趣味性及其作用
• 1.6. 汉语作为第二语言教学导入新课简介
• 1.6.1. 新课导入的意义及作用
• 1.6.2. 新课导入的原则
• 1.7. 高平师范大专的汉语教学简介
• 1.7.1. 高平师范大专汉语教学的目标
• 1.7.2. 师资简介
• 1.7.3. 学生情况简介
• 1.7.4. 课程及现行教材简介
• 1.8. 相关研究综述
• 1.8.1. 在中国的相关研究情况
• 1.8.2. 在国内的相关研究情况
• 2. CHƯƠNG 2: 高平师范大专汉语教学导入新课现状及导入方法
• 2.1. 对高平师范大专汉语教学导入新课的现状考察
• 2.1.1. 考察说明
• 2.1.2. 考察结果及分析
• 2.2. 高平师范大专汉语实践课教学导入新课的方法
• 2.2.1. 高平师范大专汉语教学导入新课可行性的几种方法
• 2.2.2. 对高平师范大专汉语教学导入新课的注意事项
• 3. CHƯƠNG 3: 高平师范大专汉语教学导入新课方法的运用
• 3.1. 对高平师范大专汉语教学导入新课方法的实验
• 3.1.1. 实验说明
• 3.1.2. 实验结果
• 3.1.3. 实验结果分析
• 3.2. 对越南汉语教学的几点建议
• 3.2.1. 对教师的建议
• 3.2.2. 对学生的建议
• 3.2.3. 对汉语教材编写的建议
• 致谢辞
• 参考文献

I. Giới thiệu về phương pháp giảng dạy tiếng Hán

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả là rất quan trọng, đặc biệt trong việc dạy học tiếng Hán cho sinh viên cao đẳng sư phạm. Giới thiệu bài mới là một trong những khâu quan trọng nhất trong quá trình giảng dạy, ảnh hưởng trực tiếp đến sự tiếp thu của sinh viên. Theo nghiên cứu, một phương pháp giảng dạy tốt không chỉ giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận kiến thức mới mà còn kích thích sự hứng thú và động lực học tập của họ. Việc sử dụng các kỹ thuật giới thiệu bài mới một cách sáng tạo có thể tạo ra một không khí lớp học tích cực, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

1.1. Tầm quan trọng của việc giới thiệu bài mới

Việc giới thiệu bài mới không chỉ đơn thuần là trình bày nội dung mà còn là nghệ thuật thu hút sự chú ý của sinh viên. Một giáo viên tiếng Hán cần phải biết cách tạo ra những câu chuyện hấp dẫn hoặc các tình huống thực tế liên quan đến bài học để sinh viên cảm thấy hứng thú. Theo một nghiên cứu, những sinh viên được tiếp cận với các phương pháp giới thiệu bài mới sáng tạo có xu hướng tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học tập. Điều này cho thấy rằng, phương pháp giảng dạy không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là việc tạo ra một môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự tương tác giữa giáo viên và sinh viên.

II. Các phương pháp giới thiệu bài mới trong dạy học tiếng Hán

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có nhiều phương pháp giảng dạy khác nhau có thể được áp dụng trong việc giới thiệu bài mới cho sinh viên. Các phương pháp này bao gồm việc sử dụng hình ảnh, video, hoặc các hoạt động nhóm để tạo ra sự tương tác. Việc áp dụng các kỹ thuật dạy học này không chỉ giúp sinh viên dễ dàng tiếp thu kiến thức mà còn tạo ra một không khí lớp học sôi nổi. Một số phương pháp cụ thể như: sử dụng câu hỏi mở để kích thích tư duy, hoặc áp dụng các trò chơi ngôn ngữ để sinh viên có thể thực hành ngay trong quá trình học. Những phương pháp này đã được chứng minh là hiệu quả trong việc nâng cao khả năng giao tiếp và sự tự tin của sinh viên trong việc sử dụng tiếng Hán.

2.1. Phương pháp sử dụng hình ảnh và video

Việc sử dụng hình ảnh và video trong giới thiệu bài mới đã trở thành một xu hướng phổ biến trong dạy học hiện đại. Hình ảnh và video không chỉ giúp sinh viên dễ dàng hình dung nội dung bài học mà còn tạo ra sự hứng thú và kích thích trí tưởng tượng của họ. Theo một nghiên cứu, sinh viên tiếp thu thông tin tốt hơn khi được tiếp cận với các phương tiện trực quan. Điều này cho thấy rằng, việc áp dụng các phương pháp này trong dạy học tiếng Hán có thể nâng cao hiệu quả học tập và giúp sinh viên ghi nhớ kiến thức lâu hơn.

III. Đánh giá hiệu quả của các phương pháp giới thiệu bài mới

Đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy trong việc giới thiệu bài mới là rất cần thiết để cải thiện chất lượng dạy học. Các nghiên cứu cho thấy rằng, những sinh viên được học bằng các phương pháp sáng tạo có xu hướng đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra và có khả năng sử dụng tiếng Hán tốt hơn. Việc thu thập phản hồi từ sinh viên cũng là một phần quan trọng trong quá trình này. Các giáo viên cần thường xuyên điều chỉnh phương pháp giảng dạy của mình dựa trên phản hồi từ sinh viên để đảm bảo rằng họ đang áp dụng những phương pháp hiệu quả nhất.

3.1. Phân tích kết quả học tập

Phân tích kết quả học tập của sinh viên là một cách để đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy. Các số liệu thống kê cho thấy rằng, sinh viên tham gia vào các hoạt động học tập tích cực có kết quả học tập tốt hơn. Việc áp dụng các phương pháp giới thiệu bài mới sáng tạo không chỉ giúp sinh viên tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp và tư duy phản biện. Điều này cho thấy rằng, việc cải thiện phương pháp giảng dạy là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục trong lĩnh vực dạy học tiếng Hán.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các quốc gia, việc học ngoại ngữ ngày càng trở nên quan trọng. Tại Việt Nam, đặc biệt là tỉnh Cao Bằng, nhu cầu học tiếng Trung Quốc (Hán ngữ) tăng cao do vị trí địa lý giáp biên giới Trung Quốc và sự phát triển hợp tác kinh tế. Tuy nhiên, việc dạy và học tiếng Hán tại các trường cao đẳng sư phạm như Cao Bằng còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong phương pháp giới thiệu bài mới – một bước quan trọng quyết định sự thành công của tiết học. Theo khảo sát thực tế tại Trường Cao đẳng Sư phạm Cao Bằng, chỉ có khoảng 60% giáo viên thường xuyên chú trọng đến việc giới thiệu bài mới, trong khi 40% còn lại chưa thực sự quan tâm đúng mức. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả các phương pháp giới thiệu bài mới trong dạy học tiếng Hán, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và kích thích sự hứng thú học tập của sinh viên. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 10/2017 đến tháng 5/2018, tập trung vào giảng dạy tiếng Hán tại Trường Cao đẳng Sư phạm Cao Bằng, với đối tượng là giáo viên và sinh viên chuyên ngành tiếng Hán. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải tiến phương pháp giảng dạy, góp phần nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Hán cho sinh viên, đồng thời làm phong phú thêm kho tàng nghiên cứu về phương pháp dạy học ngoại ngữ tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Lý thuyết dạy học ngôn ngữ thứ hai (Second Language Acquisition - SLA): Nhấn mạnh mục tiêu phát triển năng lực giao tiếp thực tế của người học, bao gồm các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết đồng đều, kết hợp với việc phát triển chiến lược học tập và nhận thức văn hóa.
• Nguyên tắc dạy học hiện đại: Bao gồm nguyên tắc "giảng kỹ luyện nhiều", "kết hợp giảng và luyện", và "lấy người học làm trung tâm", nhằm tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự chủ động và sáng tạo của học sinh.
• Lý thuyết về ngôn ngữ trung gian (Interlanguage): Giúp hiểu rõ quá trình học tập ngôn ngữ thứ hai của sinh viên, nhận diện các lỗi phổ biến do ảnh hưởng ngôn ngữ mẹ đẻ và cách khắc phục.
• Khái niệm về phương pháp giới thiệu bài mới: Là bước đầu tiên trong tiết học, có vai trò quan trọng trong việc thu hút sự chú ý, tạo hứng thú và định hướng nội dung bài học.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát thực tế tại Trường Cao đẳng Sư phạm Cao Bằng, bao gồm 5 giáo viên và 85 sinh viên chuyên ngành tiếng Hán.
• Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng kết hợp các phương pháp như khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp, ghi âm tiết học và thực nghiệm giảng dạy.
• Phương pháp phân tích: Áp dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá tần suất và mức độ sử dụng các phương pháp giới thiệu bài mới; so sánh kết quả giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng để xác định hiệu quả phương pháp.
• Timeline nghiên cứu: Tiến hành từ tháng 10/2017 đến tháng 5/2018, bao gồm giai đoạn khảo sát, phân tích dữ liệu và thực nghiệm phương pháp mới.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Khoảng 60% giáo viên thường xuyên chú trọng đến việc giới thiệu bài mới, trong khi 40% còn lại chưa thực sự quan tâm đúng mức.
• 71,95% sinh viên cho biết giáo viên thường xuyên sử dụng phương pháp giới thiệu bài mới, 28,05% cho rằng không thường xuyên.
• 52,44% sinh viên đánh giá việc giới thiệu bài mới là rất quan trọng, 47,56% cho rằng quan trọng nhưng chưa đạt mức cao nhất.
• Phương pháp giới thiệu bài mới được ưa chuộng nhất là sử dụng đa phương tiện (hình ảnh, video) chiếm tỷ lệ cao, tiếp theo là liên hệ với kinh nghiệm học tập và đời sống của sinh viên, và cuối cùng là phương pháp trực tiếp, rõ ràng, giúp sinh viên nắm bắt trọng tâm bài học ngay từ đầu.
• Kết quả thực nghiệm cho thấy lớp áp dụng phương pháp giới thiệu bài mới đa dạng, sinh động có hiệu quả học tập và hứng thú cao hơn so với lớp đối chứng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc một số giáo viên chưa chú trọng giới thiệu bài mới có thể do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của bước này trong tiết học, hoặc do thiếu kinh nghiệm và kỹ năng thiết kế bài giảng hấp dẫn. So với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều cơ sở đào tạo ngoại ngữ ở Việt Nam, nơi mà phương pháp giảng dạy còn mang tính truyền thống, chưa phát huy hết tính tương tác và sáng tạo.

Việc sử dụng đa phương tiện và liên hệ thực tế trong giới thiệu bài mới giúp kích thích sự tò mò, tập trung và hứng thú của sinh viên, phù hợp với nguyên tắc lấy người học làm trung tâm và nguyên tắc giảng kỹ luyện nhiều. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sử dụng các phương pháp giới thiệu bài mới và mức độ hài lòng của sinh viên, giúp minh họa rõ nét hiệu quả của từng phương pháp.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giới thiệu bài mới trong dạy học tiếng Hán, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và hiệu quả học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

• Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp giới thiệu bài mới đa dạng, sáng tạo nhằm nâng cao năng lực sư phạm, dự kiến thực hiện trong 6 tháng tới, do Ban giám hiệu và phòng đào tạo chủ trì.
• Ứng dụng công nghệ đa phương tiện trong giảng dạy: Khuyến khích giáo viên sử dụng hình ảnh, video, phần mềm hỗ trợ để tạo môi trường học tập sinh động, tăng cường tương tác, mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng đa phương tiện lên trên 80% trong năm học tới.
• Phát triển tài liệu và giáo trình phù hợp: Cập nhật, bổ sung các bài tập, tình huống thực tế liên quan đến đời sống sinh viên, giúp liên kết kiến thức với thực tiễn, do tổ biên soạn giáo trình phối hợp với giảng viên thực hiện trong vòng 1 năm.
• Tăng cường tương tác giữa giáo viên và sinh viên: Khuyến khích áp dụng phương pháp hỏi đáp, thảo luận nhóm trong phần giới thiệu bài mới để kích thích tư duy và sự chủ động của sinh viên, mục tiêu nâng cao mức độ tham gia lên 90% trong các tiết học.
• Đánh giá và phản hồi thường xuyên: Thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả phương pháp giảng dạy và thu thập ý kiến phản hồi của sinh viên để điều chỉnh kịp thời, thực hiện định kỳ mỗi học kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Giáo viên dạy tiếng Hán tại các trường cao đẳng, đại học: Nắm bắt các phương pháp giới thiệu bài mới hiệu quả, áp dụng vào thực tế giảng dạy để nâng cao chất lượng bài học.
• Nhà quản lý giáo dục và phòng đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, cải tiến chương trình đào tạo ngoại ngữ.
• Sinh viên chuyên ngành sư phạm tiếng Hán: Hiểu rõ vai trò và kỹ thuật giới thiệu bài mới, chuẩn bị tốt hơn cho công tác giảng dạy trong tương lai.
• Nhà nghiên cứu và phát triển giáo trình: Tham khảo các phương pháp và kết quả thực nghiệm để thiết kế giáo trình phù hợp với đặc điểm người học và xu hướng giảng dạy hiện đại.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao phương pháp giới thiệu bài mới lại quan trọng trong dạy học tiếng Hán?
   Phương pháp này giúp thu hút sự chú ý của sinh viên, tạo hứng thú và định hướng nội dung bài học, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức.

2. Có những phương pháp giới thiệu bài mới nào được sử dụng phổ biến?
   Phổ biến nhất là phương pháp trực tiếp (giới thiệu rõ ràng mục tiêu bài học), sử dụng đa phương tiện (hình ảnh, video), và liên hệ với kinh nghiệm thực tế của sinh viên.

3. Làm thế nào để giáo viên có thể đa dạng hóa phương pháp giới thiệu bài mới?
   Giáo viên có thể kết hợp hỏi đáp, kể chuyện, sử dụng hình ảnh minh họa, video, hoặc tổ chức các hoạt động nhóm nhỏ để tạo sự mới mẻ và hấp dẫn.

4. Phản hồi của sinh viên về các phương pháp giới thiệu bài mới như thế nào?
   Phần lớn sinh viên đánh giá cao các phương pháp sử dụng đa phương tiện và liên hệ thực tế, giúp họ dễ hiểu và hứng thú hơn với bài học.

5. Làm sao để khắc phục tình trạng giáo viên chưa chú trọng giới thiệu bài mới?
   Cần tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nhận thức, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi để khuyến khích đổi mới phương pháp giảng dạy.

Kết luận

• Giới thiệu bài mới là bước khởi đầu quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả toàn bộ tiết học tiếng Hán tại Trường Cao đẳng Sư phạm Cao Bằng.
• Nghiên cứu đã xác định được 6 phương pháp giới thiệu bài mới khả thi, trong đó phương pháp sử dụng đa phương tiện và liên hệ thực tế được sinh viên đánh giá cao.
• Kết quả khảo sát cho thấy 60% giáo viên thường xuyên chú trọng giới thiệu bài mới, 72% sinh viên nhận thấy giáo viên áp dụng phương pháp này thường xuyên.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng và đổi mới phương pháp giảng dạy, góp phần cải thiện chất lượng học tập.
• Nghiên cứu mở ra hướng phát triển mới cho công tác đào tạo và giảng dạy tiếng Hán tại các trường cao đẳng, đại học ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở đào tạo nên triển khai các khóa tập huấn về phương pháp giới thiệu bài mới, đồng thời áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Hán.