Tổng quan nghiên cứu
Tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất được học trên toàn thế giới với nhiều mục đích khác nhau như di cư, du lịch, giải trí và kinh doanh quốc tế. Trong các kỹ năng ngôn ngữ, phát âm đóng vai trò then chốt trong khả năng giao tiếp, đặc biệt là các yếu tố siêu đoạn như trọng âm từ (word stress). Trọng âm từ không chỉ giúp người học tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) nâng cao khả năng hiểu và được hiểu mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin và hiệu quả giao tiếp. Tại một trung tâm ngoại ngữ ở ngoại ô Thành phố Hồ Chí Minh, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 23 học viên trình độ A2 (theo Khung Tham chiếu Ngôn ngữ Chung Châu Âu - CEFR) nhằm đánh giá khả năng sản xuất trọng âm từ trong các bài nói dạng thuyết trình và kể chuyện. Nghiên cứu sử dụng phần mềm PRAAT để phân tích các đặc điểm âm thanh như cường độ, cao độ và độ dài âm tiết trong các từ hai âm tiết do học viên phát âm, so sánh với chuẩn phát âm Received Pronunciation (RP). Mục tiêu chính là xác định mức độ chính xác trong việc đặt trọng âm từ và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng này. Thời gian nghiên cứu diễn ra trong tháng 4 và tháng 5 năm 2022 tại một trung tâm ngoại ngữ ở ngoại ô TP. HCM. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy phát âm, giúp học viên cải thiện khả năng nói và tăng cường sự hiểu biết về trọng âm từ trong giao tiếp tiếng Anh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về trọng âm từ trong tiếng Anh, tập trung vào ba đặc điểm chính tạo nên sự nhấn mạnh âm tiết: cường độ (loudness), cao độ (pitch) và độ dài (duration). Theo Celce-Murcia và cộng sự (2002), âm tiết được nhấn mạnh thường có cường độ lớn hơn, cao độ cao hơn và kéo dài hơn so với âm tiết không nhấn. Fry (1955) nhấn mạnh vai trò của độ dài và cường độ trong việc xác định trọng âm, trong khi Hulst (2014) cho rằng độ dài là chỉ báo đáng tin cậy nhất. Phần mềm PRAAT được sử dụng để phân tích các đặc điểm này trong phát âm của học viên, cho phép đo lường chính xác các yếu tố âm thanh. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất nói của Thornbury (2005), Nation và Newton (2020), Brown và Lee (2015), bao gồm các yếu tố nhận thức (như kiến thức chủ đề), cảm xúc (động lực, sự lo lắng), và điều kiện thực hiện (lập kế hoạch, áp lực thời gian, mức độ hỗ trợ).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế hỗn hợp (mixed-method) kết hợp phân tích định lượng và định tính. Phân tích định lượng dựa trên 23 bản ghi âm bài nói của học viên trong hai hình thức thuyết trình và kể chuyện, tập trung vào các từ hai âm tiết để đo lường sự khác biệt về cường độ, cao độ và độ dài giữa các âm tiết. Phân tích định tính được thực hiện qua phỏng vấn bán cấu trúc với 10 học viên được chọn ngẫu nhiên nhằm thu thập ý kiến về các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sản xuất trọng âm từ. Mẫu nghiên cứu gồm 23 học viên trình độ A2, tuổi từ 12 đến 15, học tại hai lớp của trung tâm ngoại ngữ ở ngoại ô TP. HCM. Dữ liệu được thu thập trong khoảng thời gian từ cuối tháng 4 đến giữa tháng 5 năm 2022. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do thuận lợi trong việc tiếp cận và thu thập dữ liệu. Dữ liệu âm thanh được xử lý bằng phần mềm Wavepad Sound Editor và phân tích trên PRAAT, trong khi dữ liệu phỏng vấn được mã hóa theo chủ đề để xác định các yếu tố ảnh hưởng.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Khả năng sản xuất trọng âm từ trong thuyết trình: Chỉ có khoảng 8% học viên phát âm từ “admire” với sự khác biệt cường độ giữa hai âm tiết tương đương chuẩn RP (8dB). Đa số học viên không tạo được sự khác biệt rõ ràng về cường độ, cao độ và độ dài giữa âm tiết nhấn và không nhấn. Ví dụ, cường độ của học viên dao động từ 60dB đến 82dB trong khi RP là 83dB. Tương tự, chỉ 17% học viên phát âm từ “person” với sự khác biệt cao độ tương đương RP (khoảng 20Hz). Về độ dài âm tiết, khoảng 61% học viên thể hiện sự khác biệt tương tự chuẩn RP.
Cải thiện trong kể chuyện: Sau khi được hướng dẫn và phản hồi về trọng âm từ, học viên thể hiện sự tiến bộ rõ rệt trong phần kể chuyện. Khoảng 45% học viên phát âm từ “inside” với sự khác biệt cường độ gần bằng RP (5dB), và 40% thể hiện sự khác biệt cao độ tương tự. Tương tự, từ “owner” được 40% học viên phát âm đúng về cường độ và 46,7% đúng về cao độ. Tổng thể, khoảng 35-41% các từ hai âm tiết trong phần kể chuyện được phát âm đúng về trọng âm.
Các yếu tố ảnh hưởng: Phỏng vấn cho thấy các yếu tố như kiến thức chủ đề, sự chuẩn bị kỹ lưỡng, động lực học tập, áp lực khi trình bày, ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ và mức độ tiếp xúc với tiếng Anh có tác động đáng kể đến khả năng sản xuất trọng âm từ của học viên.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy học viên trình độ A2 tại trung tâm ngoại ngữ gặp nhiều khó khăn trong việc sản xuất trọng âm từ chính xác, đặc biệt trong các bài thuyết trình chưa được chuẩn bị kỹ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế, cho thấy trọng âm từ là một thách thức phổ biến đối với người học tiếng Anh như ngoại ngữ. Việc cải thiện đáng kể trong phần kể chuyện sau khi được hướng dẫn cho thấy tầm quan trọng của việc nhận thức và luyện tập trọng âm từ trong quá trình học. Các biểu đồ so sánh cường độ, cao độ và độ dài âm tiết giữa học viên và chuẩn RP minh họa rõ sự khác biệt và tiến bộ của học viên. So với các nghiên cứu trước, nghiên cứu này bổ sung bằng cách kết hợp phân tích kỹ thuật âm thanh với khảo sát quan điểm học viên về các yếu tố ảnh hưởng, từ đó cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường giảng dạy trọng âm từ: Giáo viên cần tích hợp các bài tập luyện trọng âm từ trong các bài học nói, đặc biệt là các hoạt động thuyết trình và kể chuyện, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng của học viên. Thời gian thực hiện: ngay trong các khóa học hiện tại; Chủ thể: giáo viên và trung tâm.
Sử dụng công nghệ hỗ trợ: Áp dụng phần mềm phân tích âm thanh như PRAAT để cung cấp phản hồi trực quan cho học viên về trọng âm từ, giúp họ nhận biết và điều chỉnh phát âm. Thời gian: triển khai trong vòng 3 tháng; Chủ thể: giáo viên, học viên.
Tăng cường luyện tập và chuẩn bị kỹ lưỡng: Khuyến khích học viên chuẩn bị kỹ các bài nói, luyện tập trọng âm từ trước khi trình bày để giảm áp lực và nâng cao hiệu quả phát âm. Thời gian: liên tục trong quá trình học; Chủ thể: học viên, giáo viên.
Tạo môi trường tiếp xúc tiếng Anh đa dạng: Tăng cường các hoạt động giao tiếp tiếng Anh thực tế, như câu lạc bộ nói, thảo luận nhóm để học viên có nhiều cơ hội luyện tập trọng âm từ trong ngữ cảnh tự nhiên. Thời gian: dài hạn; Chủ thể: trung tâm, giáo viên.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh tại các trung tâm ngoại ngữ: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp phân tích giúp giáo viên hiểu rõ hơn về khó khăn của học viên trong phát âm trọng âm từ, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.
Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về việc kết hợp phân tích kỹ thuật âm thanh và khảo sát định tính trong nghiên cứu phát âm tiếng Anh.
Học viên tiếng Anh trình độ sơ cấp và trung cấp: Thông qua kết quả và đề xuất, học viên có thể nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của trọng âm từ và các cách cải thiện kỹ năng phát âm.
Quản lý và thiết kế chương trình đào tạo tiếng Anh: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng hoặc điều chỉnh chương trình học, đặc biệt chú trọng vào phát âm và kỹ năng nói.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao trọng âm từ lại quan trọng trong phát âm tiếng Anh?
Trọng âm từ giúp người nghe nhận biết từ đúng và hiểu ý nghĩa câu. Sai trọng âm có thể gây hiểu nhầm hoặc khó hiểu, ảnh hưởng đến giao tiếp hiệu quả.Phần mềm PRAAT được sử dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
PRAAT phân tích các đặc điểm âm thanh như cường độ, cao độ và độ dài của âm tiết, giúp so sánh phát âm của học viên với chuẩn RP một cách chính xác và trực quan.Các yếu tố nào ảnh hưởng đến khả năng sản xuất trọng âm từ của học viên?
Bao gồm kiến thức chủ đề, sự chuẩn bị, động lực học tập, áp lực khi trình bày, ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ và mức độ tiếp xúc với tiếng Anh.Làm thế nào để cải thiện khả năng phát âm trọng âm từ?
Học viên nên luyện tập thường xuyên, nhận phản hồi từ giáo viên hoặc công nghệ hỗ trợ, chuẩn bị kỹ bài nói và tham gia các hoạt động giao tiếp tiếng Anh thực tế.Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các trình độ khác không?
Mặc dù tập trung vào trình độ A2, các kết quả và đề xuất có thể được điều chỉnh và áp dụng cho các trình độ cao hơn với sự phù hợp về nội dung và phương pháp.
Kết luận
- Học viên trình độ A2 tại trung tâm ngoại ngữ ở ngoại ô TP. HCM còn nhiều hạn chế trong việc sản xuất trọng âm từ chính xác, đặc biệt trong các bài thuyết trình chưa chuẩn bị kỹ.
- Việc sử dụng phần mềm PRAAT giúp phân tích và minh họa rõ ràng các đặc điểm trọng âm từ, hỗ trợ hiệu quả trong giảng dạy và học tập.
- Các yếu tố như kiến thức chủ đề, động lực, áp lực trình bày và ảnh hưởng tiếng mẹ đẻ đóng vai trò quan trọng trong khả năng phát âm trọng âm từ của học viên.
- Sau khi được hướng dẫn và phản hồi, học viên có sự cải thiện rõ rệt trong phần kể chuyện, cho thấy tầm quan trọng của việc luyện tập và nhận thức trọng âm từ.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao kỹ năng phát âm trọng âm từ, góp phần cải thiện khả năng giao tiếp tiếng Anh của học viên.
Bước tiếp theo: Triển khai các giải pháp đề xuất trong chương trình giảng dạy và tiếp tục nghiên cứu mở rộng với các trình độ và đối tượng học viên khác.
Hành động: Giáo viên và trung tâm nên áp dụng công nghệ phân tích phát âm và tăng cường các hoạt động luyện tập trọng âm từ để nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh.