Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng và cấp thiết, đặc biệt đối với sinh viên năm cuối chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng Việt Nam. Theo khảo sát với 90 sinh viên năm cuối, phần lớn tự đánh giá trình độ nói tiếng Anh của mình ở mức trung cấp đến trên trung cấp (khoảng 78,9%), cho thấy nhu cầu cải thiện kỹ năng giao tiếp tiếng Anh là rất lớn. Tuy nhiên, sinh viên gặp nhiều khó khăn như thiếu từ vựng (chiếm 91%), phát âm chưa chuẩn, ngữ pháp yếu, thiếu tự tin và khả năng nghe kém. Nghiên cứu nhằm mục tiêu khảo sát những khó khăn phổ biến trong giao tiếp tiếng Anh của sinh viên năm cuối, đồng thời đánh giá quan điểm của họ về kỹ thuật shadowing trong việc cải thiện kỹ năng nói. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên khoa Ngoại ngữ, Học viện Ngân hàng, trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 5 năm 2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh, góp phần cải thiện chỉ số thành thạo giao tiếp, tự tin và khả năng phát âm chuẩn cho sinh viên, đồng thời cung cấp cơ sở cho các nhà giáo dục trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nói tiếng Anh và kỹ thuật shadowing. Kỹ năng nói được định nghĩa là khả năng sản xuất ngôn ngữ một cách chính xác, lưu loát và có khả năng hiểu người nghe (Spratt et al., 2005; Thornbury, 2005). Các thành phần chính của kỹ năng nói bao gồm: phát âm, ngữ pháp, từ vựng, sự lưu loát và khả năng hiểu (Heaton & Harung, 1999). Các vấn đề phổ biến trong học nói gồm sự ngại ngùng, thiếu ý tưởng, sử dụng tiếng mẹ đẻ và sự tham gia không đồng đều (Ur, 1996).

Kỹ thuật shadowing được hiểu là phương pháp học ngoại ngữ bằng cách nghe và lặp lại ngay lập tức lời nói của người bản ngữ, giúp cải thiện phát âm, ngữ điệu, tốc độ nói và sự tự tin (Manseur, 2015; Omar & Umehara, 2010). Các loại shadowing gồm shadowing toàn phần, shadowing có độ trễ (slash shadowing), shadowing chọn lọc và shadowing tương tác (Murphey, 2001). Các bước thực hành shadowing bao gồm: chọn tài liệu phù hợp, nghe nhiều lần, lặp lại theo âm thanh, ghi âm và so sánh với bản gốc để tự chỉnh sửa (Arguelles, 2015; Jaramillo & Isaza, 2016).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng mô tả, thu thập dữ liệu chính qua bảng câu hỏi trực tuyến với 90 sinh viên năm cuối chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu. Bảng câu hỏi gồm 4 phần: thông tin cá nhân, tự đánh giá kỹ năng nói và các khó khăn, nhận thức và thực hành kỹ thuật shadowing, cũng như quan điểm về hiệu quả và khó khăn khi áp dụng shadowing. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel, phân tích tần suất, tỷ lệ phần trăm và trình bày dưới dạng bảng biểu, biểu đồ để minh họa rõ ràng các kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tự đánh giá kỹ năng nói: 40% sinh viên đánh giá trình độ nói ở mức trên trung cấp (B2), 37,8% ở mức trung cấp (B1), 18,9% ở mức cao cấp (C1), chỉ 3,3% đạt trình độ thành thạo (C2).

  2. Khó khăn trong giao tiếp tiếng Anh: 91% gặp khó khăn do thiếu từ vựng, 70% gặp vấn đề về phát âm và ngữ điệu do ảnh hưởng của giọng nói bản ngữ khác nhau và tiếng mẹ đẻ, 73% nói không lưu loát, 73% nói sai ngữ pháp, 58% thường suy nghĩ bằng tiếng Việt rồi dịch sang tiếng Anh, 68% thiếu tự tin và sợ bị phê bình, 70% thiếu cơ hội thực hành trong lớp.

  3. Thực hành kỹ thuật shadowing: 84% sinh viên đã từng thực hành shadowing tại lớp, 77,8% thực hành tại nhà. Tuy nhiên, chỉ 14% thực hành thường xuyên hoặc luôn, 60% thực hành thỉnh thoảng, 16% hiếm khi thực hành.

  4. Đánh giá hiệu quả shadowing: Hơn 70% sinh viên đồng ý rằng shadowing cải thiện phát âm, từ vựng, ngữ điệu, lưu loát; 61% tăng sự tự tin; 60% cải thiện khả năng nghe hiểu; 58,5% cải thiện ngữ pháp. Không có sinh viên nào phản đối mạnh mẽ về hiệu quả của phương pháp này.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên năm cuối tại Học viện Ngân hàng vẫn còn nhiều hạn chế trong kỹ năng nói tiếng Anh, đặc biệt là từ vựng và phát âm, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về khó khăn của người học EFL (Nurdina et al., 2014; Syakur, 1987). Việc áp dụng kỹ thuật shadowing được đánh giá tích cực, giúp cải thiện nhiều khía cạnh của kỹ năng nói, đồng thời tăng sự tự tin và khả năng nghe hiểu, tương đồng với các nghiên cứu của Manseur (2015), Omar & Umehara (2010) và Salim et al. (2020).

Tuy nhiên, tần suất thực hành shadowing còn thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả tổng thể. Nguyên nhân có thể do thiếu khuyến khích từ giáo viên, cảm giác nhàm chán hoặc chưa hiểu đúng cách thực hiện. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên thực hành shadowing theo tần suất và bảng đánh giá mức độ cải thiện các kỹ năng nói sau khi áp dụng shadowing.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hướng dẫn và khuyến khích thực hành shadowing: Giảng viên cần tích cực giới thiệu, hướng dẫn kỹ thuật shadowing và tạo môi trường thực hành thường xuyên trong và ngoài lớp học nhằm nâng cao tần suất luyện tập, hướng tới mục tiêu 70% sinh viên thực hành thường xuyên trong vòng 6 tháng.

  2. Phát triển tài liệu học tập phù hợp: Cung cấp các đoạn audio, video có nội dung và độ khó phù hợp với trình độ sinh viên, giúp họ dễ dàng tiếp cận và thực hành shadowing hiệu quả, hoàn thành trong vòng 3 tháng.

  3. Tổ chức các buổi workshop và câu lạc bộ tiếng Anh: Tạo sân chơi để sinh viên thực hành shadowing và giao tiếp tiếng Anh, tăng cường sự tự tin và kỹ năng phản xạ ngôn ngữ, thực hiện định kỳ hàng tháng do khoa Ngoại ngữ chủ trì.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ thuật shadowing và phương pháp giảng dạy tích cực, giúp giáo viên có thể hỗ trợ sinh viên tốt hơn, hoàn thành trong 6 tháng tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Nhóm này sẽ nhận được kiến thức sâu sắc về kỹ thuật shadowing, giúp cải thiện kỹ năng nói và tự tin giao tiếp trong môi trường học tập và nghề nghiệp.

  2. Giảng viên và nhà đào tạo ngoại ngữ: Tài liệu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để áp dụng phương pháp shadowing vào giảng dạy, nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng nói.

  3. Nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ngôn ngữ: Luận văn cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích về shadowing trong bối cảnh Việt Nam, mở ra hướng nghiên cứu mới về phương pháp học tiếng Anh.

  4. Các trung tâm đào tạo tiếng Anh: Tham khảo để xây dựng chương trình học và các hoạt động ngoại khóa phù hợp, giúp học viên nâng cao kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Shadowing là gì và tại sao nó hiệu quả?
    Shadowing là kỹ thuật nghe và lặp lại ngay lập tức lời nói của người bản ngữ, giúp cải thiện phát âm, ngữ điệu và sự lưu loát. Nghiên cứu cho thấy shadowing giúp tăng khả năng nghe hiểu và tự tin khi nói (Manseur, 2015).

  2. Sinh viên gặp khó khăn gì khi áp dụng shadowing?
    Khó khăn phổ biến gồm tốc độ nói nhanh của người bản ngữ, giọng điệu khác biệt, thiếu từ vựng và khó tập trung. Việc luyện tập đều đặn và có hướng dẫn sẽ giúp khắc phục (kết quả khảo sát tại Học viện Ngân hàng).

  3. Shadowing có phù hợp với mọi trình độ không?
    Shadowing có thể điều chỉnh theo trình độ người học, từ shadowing toàn phần đến shadowing có độ trễ, giúp người học dễ dàng bắt kịp và nâng cao dần kỹ năng (Murphey, 2001).

  4. Làm thế nào để thực hành shadowing hiệu quả tại nhà?
    Chọn đoạn audio phù hợp, nghe nhiều lần, lặp lại theo từng câu, ghi âm lại và so sánh với bản gốc để tự chỉnh sửa. Thực hành đều đặn hàng ngày sẽ mang lại kết quả tốt (Arguelles, 2015).

  5. Giáo viên có vai trò gì trong việc hỗ trợ shadowing?
    Giáo viên cần hướng dẫn kỹ thuật, khuyến khích sinh viên thực hành, cung cấp tài liệu phù hợp và tạo môi trường giao tiếp để sinh viên áp dụng shadowing hiệu quả (kết quả khảo sát cho thấy thiếu khuyến khích từ giáo viên là rào cản lớn).

Kết luận

  • Sinh viên năm cuối chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng chủ yếu ở trình độ trung cấp đến trên trung cấp, gặp nhiều khó khăn về từ vựng, phát âm, ngữ pháp và tự tin khi giao tiếp.
  • Kỹ thuật shadowing được đánh giá là phương pháp hiệu quả giúp cải thiện phát âm, từ vựng, ngữ điệu, lưu loát và sự tự tin trong nói tiếng Anh.
  • Tần suất thực hành shadowing còn thấp do thiếu khuyến khích và hiểu biết đúng về phương pháp, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
  • Cần có các giải pháp tăng cường hướng dẫn, tài liệu phù hợp, môi trường thực hành và đào tạo giảng viên để phát huy tối đa lợi ích của shadowing.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển phương pháp học tiếng Anh giao tiếp tại Việt Nam, đề xuất các bước tiếp theo gồm triển khai các chương trình đào tạo và nghiên cứu sâu hơn về shadowing trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các nhà giáo dục và sinh viên nên áp dụng và phát triển kỹ thuật shadowing trong quá trình học tập để nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh một cách hiệu quả và bền vững.