Nghiên Cứu Quản Lý Nguồn Cung và Hoạt Động Mua Hàng trong Ngành Chế Biến Cà Phê tại Việt Nam

• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Nghiên Cứu Quản Lý Nguồn Cung và Hoạt Động Mua Hàng trong Ngành Chế Biến Cà Phê tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGUỒN CUNG VÀ HOẠT ĐỘNG MUA HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP
• 1.1. Một số khái niệm và vấn đề liên quan đến quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của Doanh nghiệp
• 1.2. Quan điểm tiếp cận
• 1.3. Các khái niệm cơ bản
• 1.4. Mục tiêu, vị trí và vai trò
• 1.5. Nội dung quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của doanh nghiệp
• 1.5.1. Quản lý nguồn cung của doanh nghiệp
• 1.5.2. Quản lý hoạt động mua hàng của doanh nghiệp
• 1.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của doanh nghiệp
• 1.5.3.1. Yếu tố vi mô
• 1.5.3.2. Yếu tố vĩ mô
• 1.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN CUNG VÀ HĐ MUA HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM
• 2.1. Khái quát hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.2. Phân tích nguồn cung của các doanh nghiệp chế biến cà phê
• 2.3. Đặc điểm hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN chế biến cà phê
• 2.4. Phân tích thị trường tiêu thụ cà phê của các DN chế biến cà phê
• 2.5. Phân tích thực trạng quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của các doanh nghiệp chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.5.1. Thực trạng quản lý nguồn cung của các DN chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.5.2. Thực trạng hoạt động mua hàng của các DN chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.5.3. Tình huống quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của một số doanh nghiệp chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.6. Đánh giá thực trạng quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của các doanh nghiệp chế biến cà phê tại Việt Nam
• 2.6.1. Những thành công
• 2.6.2. Hạn chế & nguyên nhân
• 2.7. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGUỒN CUNG VÀ HOẠT ĐỘNG MUA HÀNG CỦA CÁC DN CHẾ BIẾN CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Dự báo triển vọng ngành cà phê và xu hướng quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng trong doanh nghiệp chế biến cà phê
• 3.1.1. Dự báo triển vọng ngành cà phê thế giới và Việt Nam
• 3.1.2. Dự báo xu hướng quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của doanh nghiệp chế biến cà phê
• 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng của doanh nghiệp chế biến cà phê tại Việt Nam
• 3.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động mua hàng
• 3.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn cung
• 3.2.3. Một số giải pháp khác
• 3.3. Một số kiến nghị
• 3.3.1. Đối với Bộ, ngành
• 3.3.2. Đối với địa phương
• 3.3.3. Kiến nghị với hiệp hội
• 3.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ Lục A: Phiếu khảo sát doanh nghiệp chế biến cà phê
• Phụ lục B: Bảng kết quả khảo sát doanh nghiệp chế biến cà phê
• Phụ lục C: Bút ký phỏng vấn
• Phụ lục D: Một số quan điểm về quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng
• Phụ lục E: Các loại hợp đồng mua trong doanh nghiệp
• Phụ lục F: Doanh nghiệp chế biến cà phê theo các tiêu chí (địa bàn, sản xuất, tiêu thụ, doanh số bán cà phê, năm 2020)

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Quản Lý Nguồn Cung Cà Phê Việt Nam

Ngành cà phê Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với kim ngạch xuất khẩu đạt 3,9 tỷ USD năm 2021, đứng thứ hai thế giới về sản lượng. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của ngành còn gặp nhiều thách thức. Các hạn chế tồn tại từ khâu trồng trọt đến chế biến và tiêu thụ. Hơn 90% sản lượng cà phê được sản xuất bởi các nông hộ nhỏ, canh tác phân tán theo phương pháp truyền thống, gây khó khăn cho việc thu gom và kiểm soát chất lượng. Thị trường xuất khẩu chủ yếu là cà phê thô, chưa qua chế biến sâu, dẫn đến giá trị gia tăng thấp. Để nâng cao giá trị, cần tập trung vào khâu chế biến sâu, đầu tư công nghệ hiện đại và xây dựng liên kết chuỗi giá trị. Quản lý nguồn cung và hoạt động mua hàng hiệu quả là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến cà phê (DNCB). Việc liên kết sản xuất, thu gom, chế biến và tiêu thụ là hết sức cần thiết, như được khẳng định trong Nghị định 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ.

1.1. Tầm quan trọng của chuỗi cung ứng cà phê bền vững

Phát triển chuỗi cung ứng cà phê bền vững là yếu tố then chốt để nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của ngành cà phê Việt Nam. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ người nông dân đến các DNCB và nhà phân phối. Cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng cà phê thô, áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch. Các chứng nhận cà phê như UTZ Certified, Rainforest Alliance, và Fairtrade đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính bền vững của chuỗi cung ứng.

1.2. Vai trò của quản lý nguồn cung trong ngành chế biến cà phê

Quản lý nguồn cung cà phê hiệu quả giúp các DNCB đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng cao và giá cả cạnh tranh. Điều này đòi hỏi việc xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy với các nhà cung cấp, áp dụng các phương pháp quản lý chất lượng tiên tiến, và tối ưu hóa quy trình thu mua và vận chuyển. Hoạt động mua hàng cà phê cần được thực hiện một cách chuyên nghiệp, dựa trên các tiêu chí rõ ràng và minh bạch.

II. Thách Thức Quản Lý Chuỗi Cung Ứng Cà Phê Tại Việt Nam

Mặc dù có nhiều tiềm năng, ngành cà phê Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chuỗi cung ứng. Sự phân tán trong sản xuất, chất lượng cà phê thô không đồng đều, và thiếu liên kết giữa các khâu là những vấn đề nan giải. Các DNCB thường gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn cung ổn định, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của thị trường quốc tế. Rủi ro về giá cả, thời tiết, và dịch bệnh cũng ảnh hưởng lớn đến hoạt động mua hàng. Bên cạnh đó, việc thiếu thông tin thị trường, công nghệ lạc hậu, và nguồn nhân lực hạn chế cũng là những rào cản đối với sự phát triển của ngành. Cần có những giải pháp đồng bộ để giải quyết các thách thức này, từ việc hỗ trợ nông dân áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến đến việc khuyến khích các DNCB đầu tư vào công nghệ chế biến và quản lý chuỗi cung ứng.

2.1. Rủi ro trong chuỗi cung ứng cà phê và cách ứng phó

Rủi ro trong chuỗi cung ứng cà phê có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm biến động giá cả, thời tiết khắc nghiệt, dịch bệnh, và các vấn đề về chất lượng. Để ứng phó với những rủi ro này, các DNCB cần xây dựng hệ thống quản lý rủi ro toàn diện, bao gồm việc đa dạng hóa nguồn cung, sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính, và áp dụng các biện pháp kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Việc tham gia vào các chương trình bảo hiểm nông nghiệp cũng là một giải pháp hữu ích.

2.2. Ảnh hưởng của biến động giá cà phê đến hoạt động mua hàng

Biến động giá cà phê có ảnh hưởng lớn đến hoạt động mua hàng của các DNCB. Khi giá cà phê tăng cao, các doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận và cạnh tranh trên thị trường. Ngược lại, khi giá cà phê giảm sâu, người nông dân có thể bị thua lỗ, ảnh hưởng đến nguồn cung trong tương lai. Để giảm thiểu tác động của biến động giá, các DNCB có thể sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro giá, như hợp đồng tương lai và quyền chọn. Đồng thời, cần xây dựng mối quan hệ đối tác lâu dài với các nhà cung cấp để đảm bảo nguồn cung ổn định và giá cả hợp lý.

III. Giải Pháp Tối Ưu Hoá Quản Lý Nguồn Cung Cà Phê Việt Nam

Để tối ưu hóa quản lý nguồn cung cà phê tại Việt Nam, cần áp dụng các giải pháp đồng bộ trên nhiều phương diện. Thứ nhất, cần tăng cường liên kết giữa các DNCB và người nông dân thông qua các hợp đồng bao tiêu, hỗ trợ kỹ thuật, và chia sẻ thông tin thị trường. Thứ hai, cần khuyến khích các DNCB đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, nâng cao chất lượng sản phẩm, và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Thứ ba, cần xây dựng hệ thống thông tin thị trường cà phê minh bạch, giúp các doanh nghiệp và người nông dân đưa ra quyết định sản xuất và kinh doanh hiệu quả. Thứ tư, cần tăng cường vai trò của các hiệp hội ngành nghề trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp và người nông dân, bảo vệ quyền lợi của các thành viên, và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành cà phê. Chuyển đổi số chuỗi cung ứng cà phê cũng là một xu hướng quan trọng cần được đẩy mạnh.

3.1. Ứng dụng công nghệ trong quản lý chuỗi cung ứng cà phê

Ứng dụng công nghệ trong chuỗi cung ứng cà phê giúp nâng cao hiệu quả, minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc. Các công nghệ như blockchain, IoT, và AI có thể được sử dụng để theo dõi quá trình sản xuất, vận chuyển, và chế biến cà phê, từ trang trại đến tay người tiêu dùng. Điều này giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm, giảm thiểu gian lận, và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng. Các DNCB cần chủ động đầu tư vào các giải pháp công nghệ phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh.

3.2. Phát triển quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp cà phê

Phát triển quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp cà phê là yếu tố then chốt để đảm bảo nguồn cung ổn định, chất lượng cao và giá cả cạnh tranh. Các DNCB cần xây dựng mối quan hệ tin cậy với các nhà cung cấp, chia sẻ thông tin, và hợp tác trong việc cải thiện chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất. Việc ký kết các hợp đồng dài hạn, cung cấp hỗ trợ tài chính, và chia sẻ lợi nhuận cũng là những biện pháp hiệu quả để xây dựng mối quan hệ đối tác bền vững.

IV. Nghiên Cứu Thực Tiễn Quản Lý Mua Hàng Cà Phê Tại Việt Nam

Nghiên cứu thực tiễn cho thấy, quản lý mua hàng trong ngành cà phê tại Việt Nam còn nhiều hạn chế. Các DNCB thường chưa có quy trình mua hàng bài bản, thiếu thông tin thị trường, và chưa chú trọng đến việc xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp. Việc kiểm soát chất lượng cà phê thô còn lỏng lẻo, dẫn đến rủi ro về chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, việc thiếu nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao cũng là một thách thức. Tuy nhiên, một số DNCB đã áp dụng các phương pháp quản lý mua hàng tiên tiến, đạt được những kết quả tích cực. Các doanh nghiệp này thường có quy trình mua hàng rõ ràng, hệ thống thông tin thị trường đầy đủ, và chú trọng đến việc xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp. Việc học hỏi kinh nghiệm từ các doanh nghiệp này là rất quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động mua hàng của các DNCB khác.

4.1. Phân tích tình hình quản lý mua hàng của doanh nghiệp cà phê

Phân tích tình hình quản lý mua hàng của doanh nghiệp cà phê cho thấy sự khác biệt lớn giữa các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp lớn thường có quy trình mua hàng bài bản, hệ thống thông tin thị trường đầy đủ, và đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp khó khăn trong việc xây dựng quy trình mua hàng hiệu quả, thiếu thông tin thị trường, và nguồn nhân lực hạn chế. Cần có những giải pháp hỗ trợ đặc biệt cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa để nâng cao năng lực quản lý mua hàng.

4.2. Đánh giá hiệu quả hoạt động mua hàng trong ngành cà phê

Đánh giá hiệu quả hoạt động mua hàng trong ngành cà phê cần dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm chi phí mua hàng, chất lượng cà phê thô, thời gian giao hàng, và mức độ hài lòng của khách hàng. Các DNCB cần xây dựng hệ thống đo lường hiệu quả hoạt động mua hàng để theo dõi và cải thiện quy trình mua hàng. Việc so sánh hiệu quả hoạt động mua hàng giữa các doanh nghiệp cũng là một cách hữu ích để xác định các điểm mạnh và điểm yếu, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện.

V. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Nguồn Cung Cà Phê

Để hoàn thiện quản lý nguồn cung cà phê tại Việt Nam, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ chính phủ, hiệp hội ngành nghề, đến các DNCB và người nông dân. Chính phủ cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi, hỗ trợ các doanh nghiệp và người nông dân tiếp cận nguồn vốn, công nghệ, và thông tin thị trường. Các hiệp hội ngành nghề cần tăng cường vai trò trong việc hỗ trợ các thành viên, bảo vệ quyền lợi của các thành viên, và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành cà phê. Các DNCB cần chủ động xây dựng quy trình quản lý nguồn cung hiệu quả, đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, và xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với nhà cung cấp. Người nông dân cần áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, nâng cao chất lượng cà phê thô, và tham gia vào các chuỗi liên kết giá trị.

5.1. Xây dựng mô hình liên kết chuỗi cung ứng cà phê hiệu quả

Xây dựng mô hình liên kết chuỗi cung ứng cà phê hiệu quả là yếu tố then chốt để nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của ngành cà phê Việt Nam. Mô hình này cần đảm bảo sự công bằng, minh bạch, và chia sẻ lợi ích giữa các bên liên quan. Các DNCB cần đóng vai trò trung tâm trong việc liên kết các khâu trong chuỗi cung ứng, từ sản xuất đến tiêu thụ. Việc xây dựng các hợp đồng bao tiêu, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, và chia sẻ thông tin thị trường là những biện pháp hiệu quả để xây dựng mối liên kết bền vững.

5.2. Kiến nghị chính sách hỗ trợ phát triển chuỗi cung ứng cà phê

Để hỗ trợ phát triển chuỗi cung ứng cà phê, chính phủ cần có những chính sách cụ thể, bao gồm việc hỗ trợ các doanh nghiệp và người nông dân tiếp cận nguồn vốn, công nghệ, và thông tin thị trường. Cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, nâng cao chất lượng sản phẩm, và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Việc xây dựng hệ thống thông tin thị trường cà phê minh bạch, giúp các doanh nghiệp và người nông dân đưa ra quyết định sản xuất và kinh doanh hiệu quả cũng là rất quan trọng. Ngoài ra, cần có các chính sách hỗ trợ phát triển các chứng nhận cà phê bền vững.

VI. Xu Hướng và Tương Lai Quản Lý Chuỗi Cung Ứng Cà Phê Việt Nam

Trong tương lai, quản lý chuỗi cung ứng cà phê tại Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng bởi nhiều xu hướng, bao gồm sự phát triển của công nghệ, sự gia tăng của nhu cầu về cà phê bền vững, và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường quốc tế. Các DNCB cần chủ động thích ứng với những xu hướng này để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc ứng dụng công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ là những yếu tố then chốt để thành công. Quản lý rủi ro chuỗi cung ứng cũng sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

6.1. Dự báo xu hướng quản lý chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu

Dự báo xu hướng quản lý chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu cho thấy sự gia tăng của vai trò của công nghệ, sự chú trọng đến tính bền vững, và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Các DNCB cần chủ động thích ứng với những xu hướng này để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc ứng dụng công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ là những yếu tố then chốt để thành công.

6.2. Tầm nhìn phát triển bền vững cho ngành cà phê Việt Nam

Tầm nhìn phát triển bền vững cho ngành cà phê Việt Nam là xây dựng một ngành cà phê có giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, và mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan. Để đạt được tầm nhìn này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ chính phủ, hiệp hội ngành nghề, đến các DNCB và người nông dân. Việc ứng dụng công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ là những yếu tố then chốt để thành công.