Nghiên Cứu Không Gian Lịch Sử - Văn Hóa Vùng Đất Mô Xoài

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

1.1. Danh mục các kí hiệu và chữ viết tắt

1.2. Danh mục các bảng

1.3. Danh mục các biểu đồ, sơ đồ, lược đồ, bản đồ

1.4. Lí do chọn đề tài

1.5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

1.6. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.7. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu

1.8. Đóng góp mới của luận án

1.9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

1.10. Bố cục luận án

1. TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU, LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ, NGUỒN TÀI LIỆU, CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.1. Địa bàn nghiên cứu

1.2. Cảnh quan tự nhiên. Vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên

1.3. Sông, biển, lục địa

1.4. Cư dân tại chỗ

1.5. Người Việt và các cộng đồng đến sau

1.6. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tài liệu

1.6.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. Nghiên cứu tổng thể

1.6.2. Nghiên cứu chuyên ngành

1.6.3. Những vấn đề đặt ra cho luận án

1.7. Tài liệu nghiên cứu

1.8. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu

1.8.1. Không gian văn hóa, vùng văn hóa, không gian xã hội

1.8.2. Không gian lịch sử - văn hóa

1.8.3. Quan điểm nghiên cứu

1.8.4. Cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu, khung phân tích

2. DIỆN MẠO LỊCH SỬ

2.1. Khởi nguồn từ hai nền văn hóa Đồng Nai và Sa Huỳnh

2.2. Dấu tích khảo cổ

2.3. Không gian cư trú

2.4. Vùng biên quan yếu giữa Chămpa và Chân Lạp

2.5. Văn hóa Óc Eo, vương quốc Phù Nam, thời kì sau Phù Nam

2.6. Mô Xoài nằm giữa Chămpa và Chân Lạp

2.7. Vùng đất đầu tiên ở Nam Bộ được khai phá dưới thời các chúa Nguyễn

2.8. Lãnh thổ Đàng Trong mở rộng về phía nam

2.9. Quá trình khai phá vùng đất Mô Xoài

2.10. Vị trí quân sự chiến lược

2.11. Tranh chấp giữa Tây Sơn với Nguyễn Ánh

2.12. Cuộc nổi dậy Lê Văn Khôi

2.13. Tổ chức quân sự

2.14. Cửa ngõ giao thông của Nam Bộ. Đường sông, đường biển

2.15. Khai thác biển

2.16. Thương mại

2.17. Tương tác sản xuất - xã hội

2.18. Kết cấu xã hội

2.19. Di động không gian sản xuất - xã hội. Tín ngưỡng, tôn giáo, lễ hội dân gian

2.19.1. Lễ hội dân gian

2.19.2. Tổ chức không gian công cộng

2.20. Không gian hành chính. Không gian thôn làng

2.21. Địa danh liên quan đến cảnh quan tự nhiên

2.22. Địa danh liên quan đến đời sống văn hóa - xã hội

3. ĐẶC TRƯNG KHÔNG GIAN LỊCH SỬ - VĂN HÓA VÙNG ĐẤT MÔ XOÀI

3.1. Một số đặc trưng cơ bản

3.2. Cảnh quan tự nhiên đa dạng

3.3. Vị thế địa - chính trị trọng yếu

3.4. Tiến trình phát triển chịu sự chi phối mạnh của cả tính biển và tính lục địa

3.5. Tính đa tầng về lịch sử, dân cư

3.6. Tính đa dạng về văn hóa. Nhiều lớp không gian, nhiều tiểu vùng văn hóa. Truyền thống và biến đổi của không gian lịch sử - văn hóa vùng đất Mô Xoài hiện nay

3.7. Cảnh quan tự nhiên biến đổi nhanh

3.8. Tính biển quyết định xu thế phát triển

3.9. Nguồn lực vị thế tiếp tục được phát huy

3.10. Không gian hành chính có sự kế thừa

3.11. Dân cư biến động mạnh. Tài nguyên văn hóa là lợi thế phát triển hàng đầu

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan về không gian lịch sử văn hóa vùng đất Mô Xoài

Vùng đất Mô Xoài, một không gian lịch sử - văn hóa đặc sắc, nằm ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, đã trải qua nhiều biến đổi qua các thời kỳ. Nghiên cứu không gian này không chỉ giúp hiểu rõ về lịch sử hình thành mà còn khám phá những giá trị văn hóa độc đáo của vùng đất này. Mô Xoài không chỉ là nơi giao thoa của các nền văn hóa mà còn là điểm khởi đầu cho nhiều cuộc khai phá và phát triển của người Việt ở phương Nam.

1.1. Đặc điểm địa lý và lịch sử hình thành vùng đất Mô Xoài

Vùng đất Mô Xoài có vị trí địa lý chiến lược, nằm giữa các khu vực quan trọng của Nam Bộ. Lịch sử hình thành của vùng đất này gắn liền với các cuộc khai phá của các chúa Nguyễn từ thế kỷ XVII, tạo nên một không gian văn hóa đa dạng và phong phú.

1.2. Vai trò của Mô Xoài trong lịch sử Việt Nam

Mô Xoài đóng vai trò quan trọng trong việc xác lập chủ quyền của người Việt ở Nam Bộ. Đây là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng, từ các cuộc chiến tranh đến các hoạt động thương mại, góp phần định hình bản sắc văn hóa của vùng đất này.

II. Những thách thức trong nghiên cứu không gian lịch sử văn hóa Mô Xoài

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về không gian lịch sử - văn hóa vùng đất Mô Xoài, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Các vấn đề như thiếu tài liệu, sự biến đổi nhanh chóng của cảnh quan tự nhiên và xã hội đang đặt ra nhiều câu hỏi cho các nhà nghiên cứu.

2.1. Thiếu hụt tài liệu lịch sử và khảo cổ

Nhiều tài liệu lịch sử và khảo cổ liên quan đến vùng đất Mô Xoài vẫn chưa được khai thác triệt để. Điều này gây khó khăn cho việc xây dựng một bức tranh toàn diện về không gian lịch sử - văn hóa của vùng đất này.

2.2. Biến đổi nhanh chóng của cảnh quan tự nhiên

Cảnh quan tự nhiên của Mô Xoài đang thay đổi nhanh chóng do sự phát triển đô thị hóa và khai thác tài nguyên. Sự biến đổi này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn tác động đến các giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất.

III. Phương pháp nghiên cứu không gian lịch sử văn hóa Mô Xoài hiệu quả

Để nghiên cứu không gian lịch sử - văn hóa vùng đất Mô Xoài một cách hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp đa dạng. Các phương pháp này không chỉ giúp thu thập dữ liệu mà còn phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng đến không gian này.

3.1. Phương pháp khảo sát thực địa và thu thập dữ liệu

Khảo sát thực địa là một phương pháp quan trọng trong nghiên cứu không gian lịch sử - văn hóa. Việc thu thập dữ liệu từ các nguồn tài liệu, phỏng vấn người dân địa phương sẽ giúp làm phong phú thêm thông tin về vùng đất Mô Xoài.

3.2. Phân tích tài liệu lịch sử và khảo cổ

Phân tích tài liệu lịch sử và khảo cổ là bước quan trọng để hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của không gian lịch sử - văn hóa Mô Xoài. Các tài liệu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các sự kiện và nhân vật lịch sử có liên quan.

IV. Ứng dụng thực tiễn từ nghiên cứu không gian lịch sử văn hóa Mô Xoài

Nghiên cứu không gian lịch sử - văn hóa vùng đất Mô Xoài không chỉ mang lại giá trị học thuật mà còn có ứng dụng thực tiễn trong phát triển kinh tế - xã hội. Những giá trị văn hóa được bảo tồn và phát huy sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

4.1. Bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch

Việc bảo tồn các di sản văn hóa tại Mô Xoài có thể tạo ra cơ hội phát triển du lịch bền vững. Du lịch văn hóa không chỉ giúp nâng cao nhận thức về giá trị lịch sử mà còn tạo nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương.

4.2. Tăng cường giáo dục và truyền thông về văn hóa

Giáo dục và truyền thông về văn hóa Mô Xoài cần được tăng cường để nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị văn hóa lịch sử. Điều này sẽ góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

V. Kết luận và triển vọng nghiên cứu không gian lịch sử văn hóa Mô Xoài

Nghiên cứu không gian lịch sử - văn hóa vùng đất Mô Xoài mở ra nhiều triển vọng cho các nghiên cứu tiếp theo. Việc hiểu rõ hơn về không gian này sẽ giúp nhận diện các giá trị văn hóa đặc sắc và đóng góp vào sự phát triển bền vững của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

5.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu không gian lịch sử văn hóa

Nghiên cứu không gian lịch sử - văn hóa Mô Xoài không chỉ giúp bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

5.2. Hướng đi tương lai cho nghiên cứu

Các nghiên cứu trong tương lai cần tiếp tục khai thác sâu hơn về các yếu tố văn hóa, lịch sử và xã hội của vùng đất Mô Xoài, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững cho khu vực.